دیدبان؛ انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه 1398 برگزار خواهد شد و این چند ماه پیش رو تا انتخابات برای گروه­ها و جناح­های مختلف سیاسی مهم و پر جنب و جوش خواهد بود. البته فعالیت­های انتخاباتی از مدتی پیش آغاز شده و چهره­ های مختلف سیاسی نسبت به آن اظهارات و تحلیل­های گوناگونی ارائه داده­ اند. جناح اصلاح طلب یا لیست امید که در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی از اکثریت نسبی برخوردار بود، برای یازدهمین دوره مجلس نیز برنامه­ هایی خواهد داشت تا این اکثریت را حفظ نماید. آیا این جناح قصد دارد اکثریت را در مجلس یازدهم نیز حفظ کند؟ یا اینکه انتخابات مجلس را تحریم می­کند؟ برای پاسخ به این سوالات باید سابقه اصلاح طلبان در مجلس­های گذشته و همچنین اظهارات چهره­ های اصلاح طلب در چند ماه اخیر به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان نگاه کلی اصلاح طلبان به انتخابات پیش رو را ترسیم کرد.

اصلاح طلبان و مجلس

مجلس ششم که در آن اصلاح طلبان اکثریت مطلق داشتند بیشتر با نامه جام زهر و تحصن و استعفای نمایندگان اصلاح طلب در یادها مانده است [1]، نتوانست آینده­ آنها را تضمین کند و آنها مجلس هفتم را از دست دادند. انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز برای اصلاح طلبان بی ثمر بود و اکثریت مطلق، از آن اصولگرایان بود. نهمین دوره­ انتخابات مجلس هم که پس از وقایع سال 1388 بود، توسط اصلاح طلبان تحریم شد [2] و آنها در مجلس نهم هم اقلیت بودند. اما دهمین دوره مجلس شورای اسلامی برای اصلاح طلبان زیاد هم بد نبود و اکثریت کرسی­های مجلس را در اختیار داشتند.

اصلاح طلبان چه می­ کنند؟

نخبگان سیاسی اصلاح طلب کم و بیش در خصوص انتخابات آینده تحلیل­هایی داشته ­اند که بعضاً ضد و نقیض هستند. سعید حجاریان در آخرین اظهار خود و در یک مقاله به شرکت مشروط در انتخابات تاکید کرده است ولی برخی از رسانه­ های اصلاح طلب این تئوری او را ورشکسته می ­دانند. سعید حجاریان نوشته است:

شاید عقلانی‌ ترین راهبرد را بتوان در «مشارکت مشروط»‌ جست؛ از فرصت انتخابات استفاده کرد ولی چنانچه شروط مطرح شده برآورده نشد، عطای انتخابات را به لقایش بخشید [3].

سخن گفتن از شرکت مشروط در انتخابات و توجه به سابقه­ اصلاح طلبان، می ­تواند این را به ذهن متبادر سازد که اصلاح طلبان برنامه­ جدیدی برای انتخابات امسال دارند که در انتخابات­های گذشته نشانی از آن نبوده ­است. بررسی سخنان دیگر بزرگان اصلاحات مویدی بر این موضوع است؛ محمدرضا عارف رییس شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان و رییس فراکسیون امید نیز در گفت‌وگویی که در اواخر شهریور 1397 منتشر شد، اعلام کرد که اصلاح‌طلبان برای انتخابات پیش‌رو ائتلاف نمی‌کنند. وی درباره انتخابات سال ۹۸ مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که «در انتخابات با پرچم اصلاح‌طلبانه وارد می‌شویم و ائتلاف نمی‌کنیم».

لیست اصلاح‌طلبان که به دلیل عدم تایید صلاحیت بسیاری از اصلاح‌طلبان توسط شورای نگهبان، شامل برخی اصولگرایان معتدل هم ‌شد، در تهران موفقیت کامل به دست آورد و در مجموع لیست امید توانست بیش از 130 نماینده به مجلس دهم بفرستد. هر چند ائتلاف کار دست اصلاح‌طلبان داد و لیست امید ریزش داشت و آنهایی که با این لیست وارد مجلس شدند، به آن پشت کردند و راه دیگری رفتند و در نهایت هم، به خاطر همین فرصت‌طلبی برخی نمایندگان که با لیست امید به مجلس رفته بودند، عارف در رقابت با لاریجانی نتوانست صندلی ریاست مجلس را از وی بگیرد [4].

علی صوفی رئیس ستاد انتخاباتی اصلاح‌طلبان در شهر تهران برای انتخابات سال 94، می‌گوید احتمال دارد اصلاح‌‌طلبان برای یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی که اسفندماه سال 98 برگزار می‌شود لیست انتخاباتی ندهند. صوفی گفت: شورای عالی سیاست‌گذاری با ماموریت انتخابات سال 98 تشکیل شده و کمیته‌های تخصصی خود را نیز در همین جهت فعال کرده اما ممکن است اگر شرایط مثل گذشته باشد اصلاح طلبان نتوانند در انتخابات شرکت کنند و لیست انتخاباتی ندهند. وی در پاسخ به این سوال که یعنی ممکن است اصلاح‌طلبان به اضطرار هم لیست ندهند، گفت: بله؛ احتمال آن است که به اضطرار لیست ندهیم. وزیر دولت اصلاحات این کار را تحریم انتخابات نمی­دانست و گفت: «این کار تحریم انتخابات نیست. چرا که همه اصلاح‌طلبان در انتخابات شرکت کرده و رای می‌دهند اما احتمال دارد لیست ندهیم. این به معنی تحریم انتخابات نیست [5]».

اصلاح طلبان، پایان امسال را چگونه رقم خواهند زد؟

با توجه به آن­چه که گفته شد، به نظر می ­رسد اصلاح طلبان هنوز به یک تصمیم واحد برای انتخابات پایان سال نرسیده­ اند و این احتمال وجود دارد که با تحریم انتخابات پیش­رو، تصمیمات گذشته خود در سال ­های 92، 94 و 96 را که پیشرفتی برای ایران به همراه نداشته، پوشش دهند. البته اگر بخواهند به صورت جدی در انتخابات حاضر شوند و لیست بدهند، این احتمال ضعیف است که حتی اصولگرایان معتدل را در لیست خود جای دهند.

نگارنده: امیرمحمد مؤذن فراشاه/ کارشناس مسائل ایران

[1] mshrgh.ir/539411

[2] mshrgh.ir/669678

[3] https://tn.ai/1988807

[4] https://www.isna.ir/news/96071206362/

[5] yon.ir/e1Sjf