دیدبان؛ شنبه 7 اردیبهشت ماه، رسانه ها از قتل یک طلبه 46 ساله به نام مصطفی قاسمی در محله حاجی همدان خبر دادند. او امام جماعت مسجد "حاج کربعلی" و مسئول کتابخانه حوزه علمیه دامغانی همدان بود. یک روز بعد فرمانده انتظامی همدان از کشته شدن قاتل در جریان تعقیب و گریز با پلیس خبر داد. قاتل بهروز حاجیلو یکی از ارازل و اشرار سابقه دار بود که خودش در صفحه اینستاگرام خود، مسئولیت قتل طلبه همدانی را بر عهده گرفته بود [1]. این موضوع به یکی از موضوعات و تحلیلهای روز رسانه ها تبدیل شد و واکنشهای گسترده ای را در فضای رسانه ای کشور در پی داشت. رهبر انقلاب نیز در سخنرانی که داشتند به این موضوع پرداخته و با اشاره به این حادثه بیان داشتند: «قاتل دیروز روحانی همدانی در صفحه اینستاگرام با چهار نوع اسلحه، تصاویری از خود منتشر کرده است که مقابله با این گونه موارد وظیفه نیروی انتظامی است [2]».

در مورد این اتفاق جهت گیریهای مختلفی اتفاق افتاد. به عنوان مثال عباس عبدی، تحلیلگر و فعال اصلاح طلب، با اشاره به استفاده برخی از چهره های اصولگرا از "اوباش" به عنوان ابزار بیان کرد: «جماعت اوباش ابتدا خود را در قالب تجمعات به ظاهر دینی و مناسکی بازتولید کردند. سپس ادبیات آنان وارد ادبیات رسمی شد. ادبیاتی رسمی که در سال‌های 1384 تا 1392 رایج بود، بازتابی از این فرهنگ بود. بعد کم‌کم از حاشیه به متن وارد شدند. ابتدا برای بیرون کردن دیگران از میدان به‌کار آمدند. سپس در نشست‌های انتخاباتی و با کلاه‌های مخملی حاضر شدند. موسیقی خود را به بازار دادند و به‌طور رسمی قدر دیدند [3]».

این فعال اصلاح طلب با تاکید بر خطرناک بودن استفاده ابزاری از اوباش هشدار می دهد: «فراموش نکنید که این جماعت در چارچوب امنیتی موجود چنین بی‌پروا رفتار می‌کنند و رسما و حتی احمقانه اعلام ترور می‌کنند، وای به روزی که این پوشش امنیتی برداشته شود. در این صورت اوباش حرف اول را در شهر خواهند زد [4]».

در مقابل این ادعا رسانه های جریان اصولگرا نیز ضمن انتقاد از سناریوهای تقلبی جریان مقابل، انگشت اتهام را به سوی آنها گرفتند. حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان، در یادداشتی ضمن حمله به عباس عبدی، ماموریت احتمالی او را کشاندن ماجرا از حوزه قضایی به عرصه دعواهای سیاسی ارزیابی کرد و با اشاره به نقش رسانه های اصلاحات در انتشار خبر دروغ عقد موقت زنان ایرانی برای زائران عراقی در مشهد، هدف آنها را بر هم زدن رابطه دو ملت ایران و عراق دانست و این را یک شبکه در نظر گرفت که ادامه آن منجر به بروز قتل طلبه همدانی شد. او ضمن محکوم کردن هنر پیشه زنی که با انتشار توییتی باعث نفرت پراکنی علیه روحانیت شده بود بیان داشت: «اکنون جای این پرسش است که آیا مواردی از این دست که این روزها در میان یک جریان بدسابقه به فراوانی دیده می شود و فقط به چند نمونه از آن اشاره شد، بی ارتباط با یکدیگرند و با هم رابطه ارگانیک نداشته و از یک کانون واحد مدیریت نمی شوند؟ آبشخور این شبکه کجاست؟ کشف آن دشوار نیست. هست؟ [5]».

عده ای دیگر از فعالین اصولگرا نیز نوک پیکان استفاده ابزاری را بر خلاف عباس عبدی که به آنها نشانه گرفته بود به سمت جریان اصلاحات می گیرند و بر این باورند که بر خلاف ادعای عباس عبدی انقلابیون و ارزش‌گرایان هرگز نگاه ابزاری به این گروه نداشتند. اما رویکرد دیگر، میدان دادن به اوباش توسط انگلستان و متحدان آن در مقاطع حساس از ادوار مختلف سده گذشته بوده است. در این رویکرد، استفاده از لاتها همیشه استفاده ای ابزاری برای رسیدن به هدف با باز گذاشتن دست آنها در ارتکاب هر عملی است.
رضاخان، قداره کشی که به تعبیر عبدالله مستوفی در شوشکه کشی و تظاهر به بدمستی و قرق کردن چهارراههای سر محل، یکی از دو قزاقی بود که در تهران کسی حریف او نبود، مأمور به احیای منافع انگلستان در ایران پس از ناکامی قرارداد ۱۹۱۹ می شود؛ شعبان جعفری و دیگر هم قماشهایش، اصلی ترین بازیگران کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲– همان کودتایی که همین بی بی سی فرمان آغازش را اعلام کرد- بودند و … این رویه تا دوره همکاری با اصلاح طلبان ادامه داشت. آنها برای فشار به حاکمیت اجازه گستاخی اغتشاشگران را در مقاطع مختلف به حدی دادند که اندیشکده های آمریکایی و انگلیسی از آنها به عنوان فرصتی برای براندازی یاد کنند. از اغتشاشات تیرماه ۱۳۷۸ که با آتش زدن اتوبوسها، مغازه ها، بانکها و … نماد «فشار از پایین و چانه‌زنی از بالا» شد تا فتنه تغلب در سال ۱۳۸۸ که با شورش بر جمهوریت منجر به شهادت تعدادی از جوانان کشور شد.

شاید نتوان ترور روحانی همدانی را از این غائله استثنا کرد؛ به اقرار رفقای قاتل در صفحات مجازی شان، شهادت او نیز حاصل اثر جنگ روانی رسانه ای جریان غرب دوست بود. با این حال اصلاح طلبان در این دو دهه همیشه ژست مظلوم گرفتند و با گرفتن انگشت اتهام چماقداری به سوی رقیب، خود را قربانی خشونت نشان دادند، اما خود برای بهره گیری سیاسی دست آشوب گران را در مقاطع مختلف تاریخی باز گذاشتند و حتی آنها را «امت خداجو» نامیدند [6].

موضوع دیگری که در این ماجرا به خاطر توییت مهناز افشار، هنرپیشه زن، مطرح شد، بحث سلبریتی های سیاسی بود. مهناز افشار چند روز پیش از ماجرا توییتی از یک روحانی به نام مصطفی حجازی منتشر کرد که در آن از زنان ایزانی خواسته شده بود به صیغه نیرو های حشد الشعبی درآیند.

البته چند روز بعد از آن انتشار آن توییت مشخص شد که روحانی مورد اشاره خانم افشار "غفار دریاباری" اهل مازندران است که اصلا صفحه ای در توییتر ندارد و عکس او توسط ضدانقلاب به سرقت رفته و صفحات فیک آن را مورد سوء استفاده خود قرار دادند [7]. بعد از روشن شدن و انتشار این موضوع مهناز افشار، توییت خود درباره این فرد را از حساب کاربری اش حذف کرد. از آنجایی که این اولین مورد ورود خانم افشار به این گونه مسائل نبود و رفتار های شبیه به آن قبلا از وی دیده شده بود، عده ای این کرار را مغرضانه دانسته و خواستار مقابله مسئولان با چنین حرکتهایی هستند. به طور کلی ورود سلبریتی ها و اظهارنظر در عرصه های غیر تخصصی که ربطی به مهارت آنها ندارد مسئله ای است که یکی از دغدغه های روز است؛ چرا که این افراد بعد از روشن شدن اصل ماجرا حاضر به پاسخگویی و مسئولیت پذیری نیستند و پشت محبوبیت چهره خود پنهان می شوند [8].

در انتها ذکر این نکته قابل توجه است که در سالهای اخیر حمله به نهادهای مقدس نظیر روحانیت، مسجد و ... در حال اتفاق افتادن در جامعه است. در برخی موارد گروههای اپوزیسیون خارج نشین به طور رسمی اعلام کردند- که در پشت این جریانها هستند- قصد دارند با سیاسی کردن این گونه موارد و معرفی نمادهایی نظیر مسجد و روحانیون به عنوان نماد حکومت و نا کارآمدی، از این نمادها قدسی زدایی کرده و از آن در جهت تخریب اسلام و جمهوری اسلامی بهره ببرند. اما تا کنون با بصیرت و آگاهی مردم این مهم برای آن ها اتفاق نیوفتاده است و نشانگر آن مراسم تشییع این طلبه همدانی است که با حضور حداکثری اقشار مردم و با شکوه کامل برگزار شد.

نویسنده: محمد صادق پور؛ پژوهشگر جامعه شناسی سیاسی

[1] https://www.tabnak.ir/fa/news/895137

[2] https://www.yjc.ir/fa/news/6914481

[3] http://aftabnews.ir/fa/news/587004/

[4] همان

[5] https://salameno.ir/detail/14505826

[6] http://resalat-news.com/?p=2419

[7] https://www.khabaronline.ir/news/1254401

[8] https://www.mashreghnews.ir/news/950705/