دیدبان؛ بسیاری از طرفداران توافق پیشنهاد میکنند که آمریکا باید تحریمها علیه ایران را لغو کرده و به توافق اتمی با این کشور با گردد. بهرغم خروج ایالاتمتحده سایر کشورهای عضو توافق هنوز آن را اجرا میکنند و این موضوع سبب شده که ایران نخواهد از توافق اتمی خارج شود. طرفداران توافق که میخواهند آمریکا به برجام بازگردد میگویند اگر اینگونه نشود، ممکن است ایران از توافق اتمی خارجشده و خطر بیشتری را متوجه غرب سازد. اما مسئله این است که ایران تاکنون اقدامی برای خروج از توافق اتمی انجام نداده و به نظر میرسد تا وقتیکه کشورهای دیگر پایبند به توافق باشند جمهوری اسلامی به دلیل عدم مواجهه با تحریمهای بیشتر و همچنین انزوای دیپلماتیک در جهان از توافق اتمی خارج نشود.
اگرچه طرفداران بازگشت آمریکا به توافق نیت خیر دارند، اما به نظر میرسد بازگشت به توافق بدون گرفتن امتیازهایی از ایران، سبب تقویت اقدامات اتمی و موشکی این کشور خواهد شد. هر نظری نسبت به اقدام ترامپ مبنی بر خروج از برجام داشته باشیم، باید بدانیم که این اقدام بهتنهایی سبب رفع نقصهای این توافق نخواهد شد. باید از ظرفیت اقدام ترامپ استفاده کنیم تا نقصهای برجام را برطرف کنیم.
کمیته ملی حزب دموکرات اعلام کرده است که ایالاتمتحده باید به توافق هستهای با ایران بدون هیچ پیششرطی بازگردد. در نامه آنها استدلال شده است که ایران به توافق اتمی پایبند بوده است. اما مسئله این است که آژانس هیچگاه تأیید نکرده که ایران بهصورت کامل پایبند به توافق اتمی بوده است. علاوه براین در فصلنامه امنیتی آژانس آمده است که آژانس نمیتواند تأیید کند که ایران تجهیزات اعلام نشده ندارد و به همین دلیل نمیتواند تأیید کند که برنامه هستهای ایران کاملاً صلحآمیز باشد. با اینکه ایران اقدامات آشکاری در مورد محدودیت تجهیزات هستهای خود انجام داده است، در بیش از سه سالی که از برجام گذشته است، هنوز نمیتوان تأیید کرد که ایران تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای ندارد.
اکنون ایالاتمتحده شانس این را دارد که نقصهای توافق اتمی را جبران کند. اگر این کشور بدون پیششرط به برجام بازگردد این شانس را از دست خواهد داد. سه نقص عمده در توافق کنونی وجود دارد: 1. انقضای محدودیتها بر فعالیتهای هستهای ایران که سبب میشود این محدودیتها تا چند سال آینده برداشته شود. 2. این توافق نتوانسته محدودیتهایی برای برنامه موشکی ایران ایجاد کند که همچنین مربوط به موشکهای با توانایی حمل کلاهک اتمی میشود. 3. نقص آخر مربوط به نظارتهای کم در مورد برنامههای احتمالی آینده و یا گذشته هستهای ایران است. بازگشت بدون شرط و بدون پیگیری این نقصها، سبب تضعیف جایگاه امنیتی ایالاتمتحده در خاورمیانه و همچنین تضعیف جایگاه متحدانمان خواهد شد.
حامیان توافق برجام بالأخص حزب دموکرات اعتقاد دارند که برجام فینفسه سبب باز شدن کانالهای دیپلماتیک برای مذاکره در مورد مسائلی مانند نقض حقوق بشر، رفتار تهاجمی ایران در منطقه و توسعه موشکهای بالستیک خواهد شد. اما مسئله این است که پس از اجرای برجام نه تنها شاهد بهبود رفتار ایران در این موارد نبودیم بلکه اوضاع بدتر شد. حتی دیپلماتهای اروپایی نیز که در توافق ماندهاند با چنین گزارهای موافق هستند. شاید جالب باشد که حتی موافقان توافق اتمی در ایالاتمتحده نیز تأیید میکنند که برجام سبب بهبود رفتار ایران نشده است.
بر اساس شواهد موجود ایران هیچگاه نمیتواند اورانیوم را ارزانتر ازآنچه در بازار جهانی میتواند بخرد، غنی سازد و به همین دلیل مشخص است که اهداف ایران در گامهای هستهای حرکت بهسوی فناوری نظامی هستهای است. همچنین بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت، ایران تا سال 2020 نمیتواند سلاحهای متعارف از بازار جهانی خریداری نماید. برگشتن به برجام یعنی ایران میتواند قدرت نظامی خود را پس از سال 2020 افزایش دهد و از چین و روسیه تسلیحات خریداری نماید که یعنی تهدید بسیار بزرگتری برای ایالاتمتحده و متحدانش ایجاد خواهد کرد.
در نهایت میتوان گفت بازگشت به توافق اتمی از سوی ایالاتمتحده امتیازی است که به میتوان بهوسیله آن، توافق اتمی با ایران را اصلاح کرد. جمهوری اسلامی با توافق کنونی میتواند در چندین سال آینده کلاهک هستهای با موشکهای بالستیک که توانایی حمل آن را دارند داشته باشد. سیاست سازان و کاندیداهای ریاست جمهوری بعدی باید مراقب باشند که کاری نکنند و وعدهای ندهند که منافع امنیتی ایالاتمتحده با آن به خطر افتد. البته از سوی دیگر باید سعی کنند حمایت جهانی برای اصلاح برجام را نیز به دست بیاورند.
نویسنده: نشنال اینترست؛ از اندیشکدههای تندروی آمریکایی محسوب میشود که سعی در توجیه سیاستهای حزب جمهوریخواه بهطورکلی و ترامپ بهخصوص دارد. این اندیشکده در بیانیه خود اعلام کرده است که تنها به دنبال منافع ایالاتمتحده است و هیچچیز جز واقعگرایی (که برگرفته از اندیشههای کیسینجر، مورگنتا و... میباشد) نمیتواند این منافع را حاصل کند.