دیدبان؛ پایان دوره ریاست جمهوری هشت ساله هر رییس جمهوری با استقبال تعداد زیادی از کسانی روبرو میشود که احساس تکلیف نسبت آینده کشور و اسلام کردهاند. اما در این دوره این احساس تکلیف به جهت ضعفهای زیادی که در دولت وجود دارد بسیار زودتر آشکار شده و هنوز با اینکه بیش از 28 ماه تا انتخابات ریاست جمهوری 1400 باقیست گمانهزنیهایی برای اولین رئیس جمهور قرن پانزدهم خورشیدی آغاز گشته است.
گمانهزنیها
سعید حجاریان فردی مانند قالیباف را پیروز انتخابات میداند و عبدالله ناصری جهانگیری را گزینهای درخور توجه معرفی میکند و از طرفی اصولگرایان با مطرح شدن سید ابراهیم رئیسی به عنوان ریاست آینده قوه قضاییه در حال از دست دادن یکی از گزینههای اصلی خود برای ریاست دولت سیزدهم هستند.
در این میان مبارزهای سخت که میان عبور کنندگان از روحانی و و وفاداران او در جبهه اصلاحات صورت گرفته است بهگونهای که عارف بدون ذکر نام هشدار میدهد کسانی فکر نکنند در انتخابات سال 1392 خودشان رای آوردهاند. و از طرفی افرادی مانند محمد قوچانی سنگ حمایت از دولت پیر روحانی را به سینه میزنند و همین روند کژدار و مریز را میپسندند.
به هر حال ما در ادامه سعی داشتهایم تمام گزینههای مطرح در سه جریان اصولگرا، اعتدال گرا و اصلاح طلب را برای تورنمنت سال 1400 را معرفی کنیم:
آذری جهرمی پیشروترین گزینه ریاست جمهوری 1400 است. مردی که در همه عرصهها پیشرو آزادی، عدالت، حمایت از تولید ایرانی، دینورزی، محبت و ... است. خلاصه این وزیر امنیتیِ جوان دلبری از همه اقشار مردم را در دستور کار خویش قرار داده است. با حمایتی که محمود واعظی از این نیروی جوان وزارت اطلاعات به عمل میآورد به نظر میرسد کمپین انتخاباتی او نیز مدتی شروع به کار کرده است. وزیر جوان خود به واسطه سابقه امنیتی خویش در عملیات روانی و جلب توجه نیز از تبحر بالایی برخوردار است. البته ناگفته نماند که ایشان به آرامی در حال زندگی و کار خویش است اما اینقدر خاص و ویژه تصویر میشود که بتوان او را از همین حالا یکی از جدیترین گزینههای ریاست جمهوری راست معتدل برای 1400 دانست.
پرویز فتاح به عنوان یک مدیر موفق برای وزارت نیروی دولت نهم و متحول کننده کمیته امداد امام خمینی (ره) در سالهای اخیر که در انتخابات درونی جمنا رای قابل توجهی را کسب کرده بود از گزینههای اصلی اصولگرایان برای انتخابات 1400 است. فتاح فردی با سابقه اداری طولانی و موفق در ردههای مختلف دولتی و نقشآفرینی در هشت سال دفاع مقدس، چهرهای انقلابی و پرکار را از خود برجای گذاشته است و با توجه به آذری بودن او که تاثیر خوبی در رای او در بخش قابل توجهی از جامعه خواهد داشت احتمال پیروزی او بالا میرود. اما پرویز فتاح یک مدیر اجرایی موفق و پرکار و در عین حال یک فرد غیرسیاسی است که این ویژگی ممکن است در مناظرات انتخاباتی کار او را سخت کند. با این حال عدهای او را نزدیکترین شخص به لحاظ خلقیات و شخصیت به محمود احمدینژاد میدانند که میتواند شگفتیهای بسیاری را در انتخابات خلق نماید.
سید ابراهیم رئیسی با تجربه انتخابات سال 1396 گزینه مطرحی برای اصولگرایان است مضاف بر اینکه در رقابت با رئیس جمهور مستقر شانزده میلیون رای گرفت ولی مطرح شدن وی به عنوان گزینه اصلی این روزها برای ریاست قوه قضاییه او را از فضای انتخابات 1400 خارج کرده است.
محمد باقر قالیباف؛ فرماندهای نخبه در هشت سال دفاع مقدس برای سپاه خراسان و مسئولی موفق برای نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مدیری تحول آفرین در نیروی انتظامی و شهرداری تهران که خلاقیت و پرکاری او در این نهادها همچنان دارای اثرات فراوان است. قالیباف تجربه حضور در سه دوره انتخابات ریاست جمهوری گذشته را نیز دارد که این موضوع هم به نفع و هم به ضرر اوست. زیرا تجربه خوبی در این عرصه کسب کرده و هم چنین برنامهریزی خوبی برای این پست دارد اما او سه بار در این رقابت ناموفق بوده است که این مسئله تاثیر خوبی روی ذهن مخاطب ندارد. به ویژه آنکه وی تا حد زیادی شخصیتی غیر سیاسی است و نتوانسته چهرهای سیاستمدار از خود نشان دهد.
علیرضا زاکانی فردی سیاسی است و دارای تجربههایی اجرایی در دوران دفاع مقدس و همچنین فرماندهی بسیج دانشجویی. بیشتر او را به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در دروههای هفتم، هشتم و نهم میشناسند. زاکانی با سابقه اندک اجرایی به عنوان فردی انقلابی، متخلق و پرتلاش تا رسیدن به جایگاه گزینه اصلی اصولگرایان در انتخابات 1400 فاصله بسیاری دارد اما ثبت نام وی در دورههای پیشین انتخابات ریاست جمهوری حاکی از علاقه و احساس تکلیف وی برای انجام چنین کاری است.
عزت الله ضرغامی به عنوان فعال «صبحانهای» این روزهای فضای مجازی مورد توجه است که از چند سال پیش برای ریاست جمهوری مطرح بوده و هست. ضرغامی با تجربه حضور در هشت سال دفاع مقدس و وزارت ارشاد دوران علی لاریجانی و ریاست ده ساله رسانه ملی از گزینههای اصلی نامزدی در انتخابات 1400 بهشمار میرود. فعالیت چشمگیر رسانهای وی این روزها بیشتر از او شخصیتی ظاهرا مستقل به نمایش گذاشته است.
سعید جلیلی نیز از گزینههای بالفعل انتخابات ریاست جمهوری به عنوان دولت در سایه بهشمار میرود. فعالیتهای گسترده او در حوزه برنامهریزی برای اداره کشور یا همان دولت در سایه موید این مدعی است و اظهار نظرهایی از او پیرامون حضور در انتخابات 1400 و نیز از اطراف وی شنیده میشود. دور از ذهن نیست که با کنار رفتن ابراهیم رئیسی از دور رقابتها جلیلی در میان بدنه اصولگرا بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. اما مشکل جلیلی در ارتباطگیری، حتی با بدنه حزب اللهی و نخبگان آنها او را در مسئله رایآوری دچار بحران کرده و میتوان از او به عنوان یکی از رای نیاورترین افراد حاضر در انتخابات پیشرو نام برد.
حمیدرضا حاجی بابایی نماینده همدان در مجلس شورای اسلامی در دوره های پنجم، ششم، هفتم، هشتم و دهم و وزیر آموزش و پرورش در دولت دهم از گزینههایی است که از دوره گذشته وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری شده است. چهره او به عنوان فردی سیاسی در فضای جامعه شناخته میشود البته او یکی از یاران سابق حزب اعتدال و توسعه که فعلا قدرت را در دست دارند بهشمار میرود. مشخص نبودن خط سیاسی وی به صورت روشن و همچنین فقدان سابقه قدرتمند اجرایی از مشکلات اساسی حاجیبابایی در انتخابات آینده است.
علی نیکزاد از عناصر پر تلاش اصولگرایان است که با ریاست ستاد سید ابراهیم رئیسی در سال 1396 شناخت خوبی از فضای انتخابات پیدا کرده است. پرکاری و تلاش او در دوره استانداری اردبیل و و وزارت راه و شهرسازی دولت احمدی نژاد زبان زد خاص و عام بوده و احتمال حضور او به عنوان نماینده اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. اما از آنجا که فردی بهشدت غیرسیاسی است این احتمال تا حد زیادی کاهش مییابد. انتساب او به احمدینژاد هم چندان وجهه خوبی برای او به نمایش نمیگذارد.
قاسم سلیمانی فرمانده باسابقه و موفق سپاه قدس که با حضور در میدان مبارزه با تکفیریها در سالهای اخیر محبوبیت بسیار زیادی در میان اقشار مختلف جامعه ایرانی و حتی منطقه کسب کرده است. و به همین واسطه در برخی محافل سیاسی مطرح و مورد توجه قرار گرفته است. مطرح شدن او به عنوان گزینه ریاست جمهوری زمانی بود که عدهای از تحلیلگران سیاسی، نظامی بودن رئیس جمهور آینده را مطرح کردند که توجه سیاسیون را به سمت او جلب کرد البته کارشناسان معتقدند که خروج ایشان از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای انتخابات ریاست جمهوری موجب کاهش محبوبیت ایشان و ضربه خوردن به افکار عمومی حامی ایشان خواهد شد و با سابقهای که از ایشان وجود دارد بعید است که پای در چنین عرصههایی بگذارند. اما به هر حال ایشان از جمله کسانی است که در میان همه جناحهای سیاسی محبوبیت کمنظیری دارد.
حسین دهقان شخصیتی نظامی و اجرایی و در عین حال علمی است که فرماندهی ردههای مختلف سپاه پاسداران را تجربه کرده و در کارنامه خود ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران را نیز دارا است. سردار دهقان به عنوان وزیر دفاع دولت اول حسن روحانی شناخته میشود.
محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران در سالهای جنگ تحمیلی و چهرهای نظامی است و با اینکه سالهای طولانی است که وارد عرصه سیاست شده است اما چهره نظامی او هنوز در اذهان عمومی غلبه دارد و ملت ایران برادر محسن را بیش از دکتر محسن رضایی میپسندند با این حال محسن رضایی از گزینه های محتمل انتخابات 1400 است ولی اگر سردار دهقان یا دیگر شخصیتهای نظامی وارد عرصه انتخابات شوند احتمال حضور دکتر محسن رضایی کمتر خواهد شد.
رستم قاسمی را مردم به عنوان وزیر نفت دوران شدت گرفتن تحریمهای نفتی میشناسند که موفقیت او در دور زدن تحریمهای ظالمانه غرب زبان زد خاص و عام است. علاوه این سردار قاسمی از فرماندهان موفق و پرتلاش سپاه پاسداران از جمله در قرارگاه خاتم الانبیا نیز بوده است که از دور گذشته انتخابات ریاست جمهوری تا به امروز از گزینههای مطرح این حوزه بهشمار میرود.
عادل آذر یک چهره علمی شناخته شده در کشور است که دارای سوابق متعددی در دوران نمایندگی مجلس شورای اسلامی، ریاست مرکز آمار و ریاست دیوان محاسبات کشور است. عادلآذر به عنوان یک چهره علمی شانس بسیار کمی برای پیروزی درد انتخابات ریاست جمهوری دارد و تنها شانس او برای پیروزی در پیش گرفتن یک استراتژی شگفتیساز است. بعید نیست که ایشان همانند محمود احمدینژاد در سال 84 بتوانند با یک کمپین قوی بتوانند در انتخابات به پیروزی برسند.
علی باقری چهرهای است که در سالهای مذاکرات سعید جلیلی در میان مردم به عنوان یکی از مذاکره کنندگان ارشد تیم هستهای ایران شناخته شد. دکتر علی باقری دارای مدرک دکتری اقتصاد نفت از دانشگاه امام صادق –علیه السلام- است. سابقه دیپلماتیک و توانایی بالای شخصی باقری از وی گزینهای منحصر به فرد برای پیروز شدن در انتخابات فراهم میسازد. در صورتیکه او وارد کارزار انتخاباتی شود قطعا یکی از گزینههای شگفتی ساز در انتخابات خواهد بود چرا که علیرغم سعید جلیلی از ارتباطگیری و قدرت تعامل بسیار بیشتری برخوردار است.
مهرداد بذرپاش عضو هیئت رئیسه مجلس نهم و رئیس اسبق سازمان ملی جوانان و مدیر عامل جوان سایپا از دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری به عنوان گزینهای جوان و در عرصه رقابتهای انتخاباتی مطرح شده است. بذرپاش علیرغم جوانی همیشه یک پای انتخاباتهای گوناگون بوده اما تا به امروز به دلایل مختلف نتوانسته به دور نهایی راه پیدا کند.
سید رضا تقوی نماینده فعلی مقام معظم رهبری در وزارت جهاد کشاورزی است. او سابقه نمایندگی در دوره دوم، چهارم و پنجم مجلس شورای اسلامی و ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه برای سالهای طولانی را دارد. در سال گذشته با کنارهگیری از ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه گمانهزنیهایی برای حضور او در انتخابات ریاست جمهوری آینده شکل گرفت.
سید محمد حسین ابوترابی فرد امام جمعه تهران و نماینده دورههای ششم، هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی بوده است. وی دارای تجربه نائب رئیسی اول مجلس را نیز دارد. ابوترابی سال 1392 به عنوان گزینه نهایی ائتلافی از اصولگرایان انتخاب شد اما با درخواست 200 نفر از نمایندگان مجلس مبنی بر عدم ترک مجلس شورای اسلامی از رقابتهای انتخابات سال 1392 انصراف داد.
منوچهر متکی نماینده دوره اول و هفتم مجلس شورای اسلامی بوده است. متکی همچنین سابقه وزارت امور خارجه در دوران احمدی نژاد و ریاست ستاد لاریجانی در سال 1384 را در کارنامه خود دارد. منوچهر متکی در انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم صلاحیتاش از طرف شورای نگهبان تایید نشد.
محمد مخبر رئیس ستاد اجرایی فرمان امام از سال 1386 تاکنون است و سابقه استانداری خوزستان را در کارنامه خود دارد. مخبر فعالیت قابل قبولی در ستاد اجرایی فرمان امام داشته است و ازگزینه های مطرح شده برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 است.
علی لاریجانی در جبهه اعتدالگرا مطرحترین و محتملترین گزینه است اما بخت زمانی در خانه لاریجانی را خواهد زد و به رویای دیرین خود نزدیک خواهد شد که اصلاحطلبان به صورت همه جانبه از او حمایت کنند که این مسئله با توجه به شرایط موجود جبهه اصلاحات بسیار بعید به نظر میرسد ولی به هر حال با تمام تکذیب و تاییدهایی که از سوی اطرافیان لاریجانی صورت میگیرد او یکی از جدیترین گزینههای انتخابات ریاست جمهوری آینده است.
محمد باقر نوبخت، نماینده مجلس در ادوار سوم تا ششم و از افراد کلیدی دولت حسن روحانی در طول سالهای گذشته بوده است. به بیان دیگر او از افرادی است که در طول این سالها وفاداری خود را به روحانی ثابت کرده و رئیس جمهور روحانی نیز همیشه حامی و پشتیبان بهشمار رفته.. عدهای از کارشناسان معتقدند که برای روحانی محمد باقر نوبخت از علی لاریجانی مورد اعتمادتر است به شرطی که توان جلب حمایت اصلاحطلبان را هم داشته باشد. اما به هر حال با فاجعهای که نوبخت در سازمان برنامه و بودجه رقم زده است بعید به نظر میرسد که کسی به غیر از روحانی در کشور حاضر به حمایت از وی شود.
علی مطهری فردی نام آشنا از مجلس هشتم تاکنون است و از انتخابات گذشته به عنوان گزینهای اعتدالی برای عرصه ریاست جمهوری مطرح شده است. باید اعتراف کرد که میان سه تقسیم بندی جریانات سیاسی امروز علی مطهری در میان این جریانات در حال رفت آمد است و به هر حال در شرایط امروز به اعتدالیون نزدیکتر از همه است.
محمدرضا باهنر از دوره دوم تا نهم فقط در مجلس ششم حضور نداشته است. باهنر از افراد نزدیک به علی لاریجانی است و در صورت حضور علی لاریجانی در انتخابات او در کنار کاظم جلالی قطعا از افراد اصلی ستاد انتخاباتی او خواهند بود.
عبدالرضا رحمانی فضلی گفته میشود که او نماینده لاریجانی در دولت روحانی و از افرادی است که با حضور لاریجانی قطعا به نفع او فعالیت خواهد داشت. او نمایندگی دوره چهارم مجلس و ریاست دیوان محاسبات کشور را در کارنامه خود دارد. وزارت کشور روحانی متعلق به اوست که تا کنون در مجلس مسئله استیضاح او بارها مطرح شده ولی به جایی نرسیده است.
محسن هاشمی رفسنجانی را نیز میتوان در این تقسیمبندی به عنوان گزینه اعتدالگرایان معرفی کرد چون اصلاحات تمایل چندانی به او ندارد و ریاست او بر شورای شهر اصلاح طلب تهران نیز مورد رضایت آنان نیست. علی ای حال او از گزینههای مطرح برای انتخابات 1400 است.
محسن اسماعیلی عضو حقوقدان سه دوره اخیر شورای نگهبان و تنها و اولین عضو غیر معمم مجلس خبرگان رهبری است که با لیست آیت الله هاشمی رفسنجانی وارد مجلس خبرگان رهبری شد. اسماعیلی نیز در صورت تایید شدن در شورای نگهبان میتواند یکی از گزینههای شگفتیساز در انتخابات پیشرو باشد. تنها مشکل او فقدان سابقه اجرایی جدی است که ممکن است نگذارد این حقوقدان به مقام ریاست جمهوری نزدیک گردد.
مسعود پزشکیان؛ متخصص قلب و عروق، وزیر بهداشت دولت اصلاحات، نماینده دوره هشتم تا دهم مجلس شورای اسلامی و نائب رئیس فعلی مجلس است که همراه با جهانگیری از اصلیترین گزینههای اصلاحطلبان برای انتخابات 1400 هستند و برای کسانی که از روحانی عبور کردهاند او گزینه نهایی بهشمار میرود.
اسحاق جهانگیری؛ نماینده ادوار دوم و سوم مجلس شورای اسلامی، استاندار اصفهان، وزیر دولت اصلاحات بوده است و معاون اول روحانی در هر دو دولتش است. او همچنین کاندیدای پوششی روحانی در انتخابات 1396 بود. در آن روزها مصلحت نبود که اصلاحطلبان بگویند جهانگیری بهتر از روحانی است ولی امروز این صداها از زمزمه گذشته است و همانطور که در مقدمه اشاره شد عبدالله ناصری نیز به این موضوع صراحتا اشاره کرد. تحلیلگران سیاسی معتقدند که فعالیتهای انتقادی جهانگیری در ماه های اخیر در همین فضای عبور از روحانی قابل تحلیل است چون اصلاحطلبان در دولت حسن روحانی حتی توان تغییر منشی خود را نیز ندارند. در نتیجه تقسیم کار خوبی است که جهانگیری در مجلس باشد و پزشکیان در دولت اما با شرایط امروز این آرزو کمی دست نیافتنی به نظر میرسد.
سید حسن قاضی زاده هاشمی چشم پزشک و وزیر مستعفی دولت حسن روحانی است و زمانی به عنوان گزینه ریاست دولت آینده جدی شد که با اختلافی علنی و با برخوردی صریح با حلقه اول حسن روحانی از دولت خارج شد. در عین حال او با طرح تحول نظام سلامت توانسته است محبوبیتی در میان مردم پیدا کند.
بیژن زنگنه با تجربه سالهای طولانی وزارت در دولتهای مختلف و اعتماد اصلاحطلبان به او گزینهای ذخیره برای جبهه اصلاحات محسوب میشود.
عباس آخوندی وزیر دولتهای هاشمی، خاتمی و روحانی با خروج از دولت و ناکامی از دستیابی به کلید شهر تهران فعالیتهای خود را در راستای انتخاباتهای آینده شروع کرده است اما طبق نظر کارشناسان و تحلیلگران سیاسی تاکنون نیز با حمایتهای رئیس دولت اصلاحات در فضای سیاسی کشور حضور داشته است و بدنه اصلاحات تمایلی به مطرح شدن او ندارند.
علی ربیعی نیز از گزینههای مطرح شده برای انتخابات 1400 است اما با توجه به سابقه امنیتی-اطلاعاتی او و ارتباط ضعیف او با مردم که منجر به کاهش محبوبیت او شده، بعید است در صف و شیفتگان خدمت به مردم ایران نوبت به او برسد.
رسول منتجب نیا از سیاسون با سابقه در جبهه اصلاحات و پیش از آن در مجمع روحانیون مبارز است. اخیرا با انشعاب او از حزب اعتماد ملی و تاسیس حزب جدید گمانهزنیهایی برای حضور او در انتخابات ریاست جمهوری آینده شکل گرفته است.
صادق محصولی نیز به عنوان نماینده جریان احمدی نژاد ممکن است در انتخاب ریاست جمهوری سیزدهم شانس خود را امتحان کند.
سخن آخر
در میان تمام گمانهزنی ها و افراد مطرح شده قطعا تعداد کاندیداهای ثبت نام کننده و در نتیجه تایید صلاحیت شده برای انتخابات دو و نیم سال بعد زیاد خواهند بود و مانند همیشه در میان جریانات مختلف بد عهدیهای فراوانی دیده خواهد شد. با تمام این حرفها ، کشور در این برهه زمانی نیازمند فردی است که مدیریت کشور را بر پایه توان داخلی و نگاه به درون پایه ریزی کند. ورود به سده جدید نیازمند توانی بالا برای جبران مشکلات و کمبودهاست.