مقدمه

در عصر کنونی تصویرسازی یک صنعت محسوب می شود که ضمن منافع زیاد سیاسی و اقتصادی می تواند موج های اجتماعی نیز به وجود آورد. تصویرسازی به معنی خلق تصور از یک مفهوم، پدیده، شخص، گروه یا یک واقعیت است که قوی ترین شکل آن از طریق رسانه ها انجام می شود و قادر است بدون اینکه مخاطبان با آن مفهوم یا واقعیت ارتباط داشته باشند ذهنیت آنها را هدایت کرده و به صورت الگوی پیش فرض، تلقی القائی خود را در مخاطبان به وجود آورد.

به صورت مثال مردم جهان شاید به هیچ عنوان ویروس H1N1 را نشناسند و حتی عوارض آن را هم ندادند اما زمانی که رسانه ها وارد شده و به هشدار درباره آن پرداختند از این ویروس یک غول کشنده تصویر شود. حرکت های احساسی و بالارفتن انتظارات از دولت ها باعث می شود حتی گاهی یک بسیج ملی واکسیناسیون شکل بگیرد تا از کشته شدن پنج یا شش نفر جلوگیری شود. باید گفت سود اصلی عاید شرکت تولیدکننده واکسن می شود و فقط یک موج ترس عمومی یا فوبیا شکل می گیرد. رسانه ها، واسط و خالق تصویر فوق هستند. 

با توجه به اینکه عصر جدید را به واقع باید عصر تصویر نام نهاد بسیاری در تصویرسازی سرمایه گذاری می کنند. تصاویری که لزوما تطابق با مفهوم و واقعیت ادعا شده ندارد و حتی می تواند دستکاری شده و انحرافی باشد. تصویرسازی از ایران و اسلام که توسط هالیوود انجام می شود به همین دلیل مورد اعتراض قرار می گیرد که بیشتر اسلام هراسی و ایران هراسی است تا مخابره واقعیت ها. 

راهپیمایی اعتراضی ضد فیلم 300 در نیویورک 

دست نوشته: فیلم 300 دروغ می گوید - هالیوود، ایران هراسی را متوقف کن!

فواید تصویرسازی برای قدرت ها چیست؟

مزایای چندگانه ای برای تصویرسازی رسانه ای وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:

1- بزرگ کردن خود و تحقیر دیگران

یکی از مهمترین ویژگی های تصویرسازی، قلب یا دگرگونی واقعیت ها یا مفاهیم در جهت منافع تصویرسازان است. یکی از مهمترین منافع تصویرسازان، بخشیدن ابهت به خود و تحقیر مستقیم یا غیر مستقیم دیگران است. در این مسیر، یکی از بزرگترین تصویرسازی های صورت گرفته که دلایل زیادی بر کذب بودن آن وجود دارد، قدم گذاشتن انسان بر روی ماه بوده است. برای قرائت شواهد مفصل این دروغ پردازی اینجا را ببینید.

تقویت هژمونی آمریکا در بین مردم جهان مهمترین علت افسانه سفر به ماه بوده است

2- انحراف افکار عمومی

فیلم سینمایی تحسین شده "سگ را بجنبان" یک نمونه جالب از تصویرسازی را بیان می کند. این فیلم یکسال قبل از افتضاح اخلاقی کلینتون ساخته شد ولی نکته جالب اینکه دقیقا وقوع این واقعه غیراخلاقی در کاخ سفید را پیش بینی کرده است. فیلم که ساخته سال 97 است بیان می دارد رییس جمهوری آمریکا 11 روز قبل از برگزاری انتخابات ایالات متحده دختری آلبانیایی را مورد تجاوز قرار می دهد. حال مأمور کهنه کار CIA و یک کارگردان تصمیم می گیرند پروژه عملیات روانی را اجرا کنند و تصاویری از جنگ در آلبانی را مخابره کنند و فضا را متشنج کنند تا خبر رابطه غیراخلاقی رییس جمهوری آمریکا به محاق برود. این تصویرسازی کارگر افتاد و باعث شد که رییس جمهور متخلف دوباره و برای چهار سال دیگر به کرسی ریاست جمهوری آمریکا تکیه بزند.

تصویر جنگی که اتفاق نیفتاده بود و فقط رسانه ای شد تا انحراف افکار عمومی را تحقق ببخشد

شعاری که در ابتدای فیلم سینمایی سگ را بجنبان درج می شود این است: 

چرا سگ دمش را تکان می دهد؟ 

- چون سگ زرنگ تر از دم خود است

اگر دم سگ از خود سگ زرنگ تر باشد؟

- پس آن دم می تواند سگ را بجنباند!

این شعار که همانند ضرب المثلی در بین انگلیسی زبانان می باشد تأکید دارد که گاه می توان با اجزای مهم یک نظام، کل آن نظام را تحت تأثیر قرار داد. رسانه ها چنین نقشی دارند چرا که می توانند سایه ای سنگین بر سر تحولات کلی یک کشور داشته باشند.

نکته جالب اینکه فیلم "سگ را بجنبان" در بین اندیشمندان و منتقدان ساختار کنونی ایالات متحده تأثیرفراوانی گذاشت و باعث شد از دریچه آن به مسائل جاری نگاه کنند. به عنوان مثال موجی در آمریکا به راه افتاد که معتقد بود اشغال وال استریت توسط باراک اوباما و با مهندسی جورج سوروس اتفاق افتاد تا محبوبیت سرمایه دارانی چون میت رامنی را در آمریکا بشکند و باعث به قدرت رسیدن دوباره اوباما شود.

سمت راست پوستر اصلی فیلم و سمت چپ پوستر منتقدان اوباما را می بینید.

3- ایجاد ترس عمومی برای مشروعیت بخشی به محدودکردن، تحریم، سرکوب و یا حتی به راه انداختن جنگ 

فوبیا یا "هراس زدگی" یکی از حالت های بیمارگونه اشخاص است که می تواند ریشه های رسانه ای نیز داشته باشد. در سالیان اخیر و با رشد صنایع رسانه ای تصویرسازان توانسته اند توجه عمومی را هدایت کرده و حتی آنان را در واهمه ای بیمارگونه بیفکنند. "اسلام هراسی" (Islamophobia) و "ایران هراسی" (Iranophobia) دو نوع هراس افکنی است که مقالات و کارهای پژوهشی گسترده ای تا کنون در مورد آنها انجام شده است. 

مهاجمان صندوق گمشده (سمت راست) اولین تصویرسازی بر مبنای رویکرد اسلاموفوبیا در هالیوود

بدون دخترم هرگز (سمت چپ) اولین تصویرسازی بر مبنای رویکرد ایرانوفوبیا در هالیوود

برای اطلاعات بیشتر در مورد تصویرسازی بر ضد اسلام اینجا را ببینید.

برای اطلاعات بیشتر در مورد تصویرسازی بر ضد ایران اینجا را ببینید.

4- پیشینه سازی و تحریف واقعیت های تاریخی برای دستیابی به منافع تصویرساز

اما یکی از مزیت های ویژه تصویرسازی که ما را وارد ژانر تاریخی و موضوع مربوطه به این نوشتار - یعنی تصویر پیامبر اکرم (ص) می کند - بحث پیشینه سازی یا انحراف تاریخ است. یکی از مهمترین موارد که تاکنون از طریق رسانه سینما اقدام به پیشینه سازی برای آن شده استافسانه هولوکاستاست. بر اساس یافته های پایگاه بین المللی فیلم تا کنون618 فیلماعم از کوتاه، مستند، سینمایی و انیمیشن در خصوص هولوکاست ساخته شده است. (1) این فیلم ها قصد دارند تا با طرح ادعای کشتار گسترده یهودیان در جنگ جهانی پایه های به رسمیت شناختن حقوق ویژه برای کشور اسرائیل را بنا نهند.این حقوق ویژه عبارت است از :به رسمیت شناختن اسرائیل، غرامت سالیانه به این کشور، حق برخورداری از بمب اتم برای بازدارندگی از حملات دشمنان و حق دفاع از خود و ... .

ادعای تصویرسازان: شیندلر در حال تهیه لیستی از یهودیان 

که آنها را به بهانه کار از دست جانیان نازی نجات دهد

مهمترین پروژه تصویرسازی در این زمینه فیلم سینمایی "فهرست شیندلر" بود که توانست 7 جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را نصیب استیون اسپیلبرگ نماید. در رد ادعای این فیلم، دانشمندان زیادی مقالات و کتب پژوهشی نوشتند که از جمله آن ها می توان نوشته های دیوید کرو را در کتاب "اسکار شیندلر: ناگفته هایی از زندگی، فعالیت های هنگام جنگ و داستانی که در ورای فهرست وجود دارد" مورد استناد قرار داد. او در این کتاب می گوید: افسانه "لیست" را خود شیندلر سر و سامان داد. او تلاش می کرد برای آنچه در زمان جنگ از دست داده بود از بیناد ید و شم  غرامت بگیرد و بتواند جایزه "نوع دوست" را - این جایزه به کسانی اهدا می شود که برای نجات دادن جان یهودیان، خود را به خطر می اندازند - تصاحب کند. (2)

ماجرای قدیمی ترین تصویر ادعایی از پیامبر (ص)

شاید قدیمی ترین کار تصویری که به نام پیامبر در کشورهای اسلامی، عمومیت نیز یافته است عکس زیر باشد. عکاس دوره گرد اروپایی با نام لهنرت (Lehnert) بین سال های 1904 تا 1906 سعی می کرد ضمن سفر به شهرهای کهن و شرقی تصاویر جهت داری را برای مردم مغرب زمین منتشر کند. (3) این تصاویر معمولا دارای عریانی و حالت متبسم در چهره بود. حال سوال اینجاست که چگونه تصویر یک جوان تونسی از دوربین یک اروپایی به میان کشورهای اسلامی می آید و با نام پیامبر اسلام منتشر می شود؟ آیا وقوع این اتفاق آن هم در سال هایی که تکنولوژی تکثیر عکس همه گیر نبوده است جای سوال را باقی نمی گذارد که حتما دستی پنهان و اراده ای استوار بر انجام آن وجود داشته است؟

تصویر جوان مراکشی از قاب دوربین عکاس جمهوری چک (راست)، 

بازسازی آن (وسط) و انتشار عمومی آن به نام پیامبر (چپ)

آمریکا و انگلیس دو بلوک قدرت در تصویرسازی از پیامبر اسلام

از بین 16 تولید تصویری که تا کنون راجع به شخصیت و زندگی پیامبر اسلام (ص) منتشر شده است آمریکا با 7 اثر رتبه اول را دارد و انگلیس با 6 اثر رتبه دوم را از آن خود کرده است. در این بین تنها ترکیه است که با تولید یک مستند با نام "شناخت اسلام" به صورت غیر مستقیم به شخصیت رسول اکرم (ص) نگاهی انداخته و آن را ترسیم کرده است.

"الرساله" تصویرسازی ماندگار هالیوود از پیامبر اعظم (ص)

فیلم الرساله که در ایران با نام محمد رسول الله شناخته می شود در 1976 با مشارکت دو کشور آمریکا و انگلیس ساخته شد و در دو نسخه مجزای عربی و انگلیسی با بازیگرانی متفاوت به بازار ارائه گردید. بر طبق یک روایت، معمر قذافی در تأمین بخشی از سرمایه تولید آن همراهی داشت و به همین دلیل توانست لیبی را به عنوان یکی از لوکیشن های تصویربرداری به گروه بقبولاند.

مصطفی عقاد در کنار هنرپیشه های عرب و انگلیسی زبان نقش حمزه 

نمایش این فیلم در جامعه آمریکا با بحران سازی هایی نیز همراه بود از جمله اینکه یک گروه سلفی با گروگان گیری 149 نفر و کشتن یک خبرنگار و یک پلیس درخواست نابودی این فیلم را کردند. (4) آنها معتقد بودند الرساله به شعائر اسلامی بی احترامی نموده است. به هر حال مصطفی عقاد در این فیلم سعی کرد وسط بایستد و روایتی از اسلام را عرضه کند که هم غرب بپذیرد و هم مسلمانان به همین منظور نباید آن را کامل و مطابق با منابع اسلامی دانست.

"محمد : آخرین پیامبر" اولین و تنها انیمیشن آمریکایی پیرامون زندگی محمد بن عبدالله (ص) 

اولین انیمیشن بلند که درباره پیامبر اسلام ساخته شده است انیمیشن Muhammad The Last Prophet است. این تصویرسازی که آن را هم ایالات متحده تهیه کرده با همکاری شورای موسسه تحقیقات اسلامی دانشگاه الازهر مصر و موسسه اسلامی شیعه اعلای لبنان ساخته شده است.

این فیلم به گونه ای حساسیت ها و تقدس پیامبر و خانواده ایشان را مورد توجه قرار داده و حتی از نشان دادن جلوه کارتونی حمزه خودداری کرده و تنها به نشان دادن تیرو کمان وی بسنده می کند.

انیمیشن "محمد: آخرین پیامبر"

فیلم با نمایش کمک یک زوج به فرد نیازمند شروع شده و این کار را از دستورات اسلام عنوان می کند. این فیلم 90 دقیقه ای سعی دارد تا تمام مشقت ها و سختی های زندگی پیامبر و یارانش را به صورت خلاصه از زمان بت پرستی و دعوت خصوصی و عمومی و بعد از آن در ماجراهای مختلف از بعثت ایشان گرفته تا شکنجه سمیه و کشته شدن دیگر یارانش نشان داده و همچنین تحریم مسمانان، مقاومت آنان در برابر این تحریم وحرکت آنها به شعب ابوطالب را یاد آور شود. این انیمیشن زیبا در ادامه مهاجرت برخی ازمسلمانان به حبشه و همچنین وفات حضرت خدیجه و ابوطالب در عام الحزن (سال غم واندوه) را به تصویر می کشد. فیلم زمانی به پایان می رسد که مسلمانان پس از پشت سرگذاشتن مسائل فراوان آزادانه در اطراف مکه به طواف و عبادات می پردازند.

ورود ایران به کلوب تصویرسازان از پیامبر اسلام

نمایی از پروژه عظیم محمد رسول الله

مجید مجیدی کارگردان نام آشنای ایرانی که طرفداران فراوانی مخصوصا در شرق آسیا دارد تا کنون به تولید آثاری دست زده بود که گرچه رنگ و بوی معنوی داشت اما نمی توان آن ها را جزو سینمای دینی قرار داد. ورود او به عرصه تولید آثار دینی به صورت جدی با پروژه حضرت رسول (ص) عملیاتی شده است. جمهوری اسلامی ایران به چند دلیل می تواند از این پروژه به عنوان یک جهش در حوزه رسانه ای جهان اسلام بهره ببرد چرا که:

1- حضور همه جانبه و پررنگ رسانه های بین المللی در عرصه تصویرسازی غیرواقعی از پیامبر اسلام (ص) به گونه ای است که یک نوع تک صدایی ایجاد کرده است و مردم جهان تشنه صدای آلترناتیو و جدید در این حوزه هستند پس قطعا این اثر مخاطب جدی خواهد داشت و دیده خواهد شد.

2- توهین های مکرر به پیامبر اسلام (ص) در سالیان اخیر به خوبی خلأ و فقدان اثری جامع که گویای زوایای شخصیتی محمد بن عبدالله باشد را نشان داده است. اثری که بتواند تخریب ها و توهین ها را جواب دهد و موج حقانیت را بر کویر جهل و نادانی غالب گرداند.

3- تکنولوژی رسانه ای ضعیف کشورهای اسلامی و فضای بی ثبات سیاسی آنان هرگونه عرض اندام آنان را در حوزه تصویرسازی سلب نموده است. جمهوری اسلامی با توجه به تولید سالیانه حدود 100 فیلم سینمایی می تواند جای خالی حضور کشورهای اسلامی را در جدول تصویرسازان از پیامبر اسلام پر کند و اولین تولید کننده فیلم سینمایی در خصوص پیامبر اکرم (ص) باشد.

4- تفکر سلفی و تحجرگرایی در برخی کشورهای اسلامی هرگونه مجال ورود به عرصه تصویرسازی را از مسلمانان دریغ کرده است. تفکر پویای کنونی در جمهوری اسلامی ایران که بر مبنای فقه شیعه و منابع اسلامی اصیل است در این حوزه باید کم کاری موجود را جبران کرده و گامی رو به جلو باشد.

5- بیداری اسلامی و موج اسلام خواهی در منطقه قطعه خوراک رسانه ای طلب می کند. فیلم حضرت رسول (ص) به عنوان یک تولید غنی و همخوان با منابع اسلامی می تواند تکمیل کننده پازل بیداری اسلامی در منطقه باشد.

منابع:

www.imdb.com/keyword/holocaust (1 

2) Oskar Schindler: The Untold Account of His Life, Wartime Activities and the True Story Behind the List :David M. Crowe

برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به : http://www.fpp.co.uk/Auschwitz/Schindler/OOF1104.html

3) http://www.mashreghnews.ir/fa/news/132482

4) http://en.wikipedia.org/wiki/1977_Hanafi_Siege