دیدبان: با اعلام تغییرات جدید در شورای امنیت ملی آمریکا و جایگزینی سوزان رایس نماینده آمریکا در سازمان ملل به‌جای تامس دانیلون در پست مشاور امنیت ملی، اوباما بخش دیگری از تغییرات مد نظر خود را در تیم امنیتی کاخ سفید به انجام رساند. همچنین همزمان خبر انتصاب سامانتا پاور به‌سمت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل نیز منتشر شد. این تغییرات در تیم سیاست خارجی اوباما طبعاً دارای اثراتی خواهد بود که ذیلاً تلاش می‌شود نکاتی در این باره مورد اشاره قرار گیرد.

رؤسای جمهوری آمریکا در دوره دوم بر اساس سنت قدیمی به‌دلیل عدم نیاز به رأی عمومی برای انتخاب مجدد، آزادی عمل بیشتری داشته تلاش می‌کنند تاریخ‌ساز شوند و میراثی ماندگار به جای گذارند. این امر مستلزم خروج از لاک احتیاط و اقدامات فعالانه بیشتر است. اوباما نیز تلاش می‌کند تیم امنیت ملی خود را در دور دوم بر اساس نظرات خود و با محوریت شخص خود منصوب نماید. در دور اول ریاست جمهوری اوباما، تیم سیاست خارجی و امنیتی وی شامل دو حلقه بود: حلقه اول شامل مقامات رسمی مانند وزیر خارجه و وزیر دفاع که عمدتاً افراد باسابقه و شناخته شده‌ای نظیر هیلاری کلینتون و رابرت گیتس بودند. این افراد در مدیریت امور مربوط به حوزه عملکرد خود دارای برنامه مشخص و صاحب سبک بوده و لزوماً تابع سیاست‌های رئیس جمهوری نبودند. حلقه دوم مشاوران نزدیک به اوباما که مناصب رسمی نداشتند ولی در هدایت امور دستیاران وی محسوب می‌شدند. به نظر می‌رسد اوباما جهت کنترل بیشتر در امور مربوط به مسایل سیاست خارجی و دفاعی در دور دوم در حال تغییر جایگاه این دو حلقه و میدان دادن به نیروهایی است که برآیند نهایی آن افزایش نقش شخص وی در امور خارجی و دفاعی است.

لذا برای پست‌هایی که نیازمند به تأییدیه سنا بودند افرادی مانند چاک هیگل و کری انتخاب شدند تا این افراد که به‌لحاظ مدیریتی پیشرو و مبتکر نیستند در رأس قرار گیرند ولی در نهایت هدایت اصلی امور از کاخ سفید انجام شود. البته نباید از نظر دور داشت که گزینه اصلی اوباما برای وزارت خارجه خانم سوزان رایس بود که به‌دلیل مخالفت گسترده سنا پیرامون اظهار نظر وی در مورد مسئله قتل سفیر آمریکا در بنغازی مجبور به کناره گیری از نامزدی این پست شد و در نهایت جان کری جایگزین وی گردید. اوباما برای پیشبرد هدف اصلی یعنی نظارت از نزدیک بر امور سیاست خارجی نیازمند تعیین شخصی نزدیک به تفکرات خود در این مسایل بود و در نهایت تصمیم گرفت سوزان رایس را در پست مشاور امنیت ملی خود بگمارد، پستی که نیازمند تأیید سنا نیست و کمتر پاسخگو به کنگره آمریکاست. مهم‌ترین وظایف مشاور امنیت ملی در آمریکا عبارتند از: مشورت به رئیس جمهور، اداره امور خارجی به‌شکل محدود، تحلیل مسایل، انجام مطالعات بین سازمانی، ابلاغ نظرات رئیس جمهور و نظارت بر اجرای آن‌ها در امور سیاست خارجی و امنیتی، نزدیک نمودن نظرات سازمان‌های مرتبط به سیاست خارجی، مدیریت بحران. در مجموع شورای امنیت ملی آمریکا سه کارکرد اساسی را انجام می‌دهد: مشورت، کمک به تصمیم‌گیری در عرصه سیاست خارجی و امنیتی و در نهایت حسب مورد تصمیم‌گیری.

با توجه به این وظایف و در راستای تقویت نقش اوباما در سیاست خارجی رایس جایگزین توماس دانیلون گردید. دانیلون به‌لحاظ شخصیتی فردی فرآیندمحور و غیرتئوریسن بود. بدین معنا که تلاش می‌کرد در چارچوب فرآیندهای موجود میان دستگاه‌های مرتبط به سیاست خارجی آمریکا با توجه به نظرات رئیس جمهوری موازنه ایجاد نماید در این راستا وی کمتر ابتکار عمل در این حوزه را در اختیار داشت.

با انتصاب سوزان رایس در سمت جدید، وی که سابقه همکاری طولانی با اوباما دارد هماهنگی بیشتری در سیاست خارجی را دنبال خواهد کرد. مشاوران امنیت ملی در آمریکا معمولاً حسب شخصیت و نوع رابطه با رئیس جمهور، یا خود امور را مستقیماً به‌دست می‌گیرند و یا نقش مشاور و جهت‌دهی کلان امور را به‌عهده دارند. با توجه به اعتراف چندی قبل جان کری به اینکه اوباما در هنگام انتصاب وی به سمت وزارت خارجه تبعیت وی از سیاست‌های رئیس جمهوری و هماهنگی کامل را از وی درخواست نموده است، به نظر می‌رسد نقش رایس در پست جدید بسیار جدی خواهد بود و احتمال کاهش نقش جان کری در سیاست خارجی آمریکا و تقلیل وی به کارگزار زیاد است. اوباما از رایس انتظار دارد وی فرآیندهای مربوط به تصمیم‌گیری در سیاست خارجی آمریکا را مدیریت نماید و ناظر اجرای سیاست‌های وی در امور دفاعی و امنیتی باشد.

انتصاب رایس به‌معنای  تغییر جدی در سیاست خارجی آمریکا نیست ولی نشان از تسلط اوباما  بر سیاست خارجی است. اوباما نشان داد که به کنگره اجازه نمی‌دهد گزینه‌های مورد نظر وی را بایکوت کنند. رایس معتقد به مداخلات بشردوستانه در کشورهای مختلف بوده و به نظر می‌رسد اوباما می‌خواهد گرایشات درون‌گرایانه جان کری و چاک هیگل - وزیر دفاع - را توسط برون‌گرایی و مداخله‌گرایی رایس تعدیل نماید.

از سوی دیگر سامانتا پاور که از مشاوران نزدیک اوباما از سال 2005 تاکنون به‌شمار می‌رود به نمایندگی آمریکا در سازمان ملل خواهد رفت. وجه ممیزه وی نسبت به سوزان رایس تخصص و گرایشات حقوق بشری وی است. خانم پاور مدیریت بخش حقوق بشر شورای امنیت ملی آمریکا را در کارنامه دارد. هرچند وی در دوره اول ریاست جمهوری اوباما نتوانست بر تیم امنیتی اوباما در مورد مسایلی نظیر زندان گوانتانامو غلبه کند و مسایل کلان امنیتی در افغانستان و عراق بر مسایل حقوق بشری تسلط داشت ولی انتظار می‌رود با نزدیکی به حلقه تصمیم‌گیری کاخ سفید و اعتماد اوباما به شخص وی در دوره جدید بتواند در این حوزه نقش جدی‌تری ایفا نماید. سامانتا پاور نیز از جمله افرادی است که معتقدند آمریکا برای بهبود وضعیت حقوق بشر در کشورها و نیز جلوگیری از  نسل‌کشی و مسایل حقوق بشری باید اقدامات مداخله‌جویانه انجام دهد.

در تحلیل نهایی باید اشاره کرد انتصاب‌های اوباما بیانگر این مسئله است که وی دنبال تمرکز قدرت رهبری و تصمیم‌گیری در کاخ سفید بوده احتمالاً تلاش می‌کند وزراتخانه‌هایی نظیر خارجه و دفاع را به کارگزاران تصمیمات خود و مشاوران مورد اعتمادش در کاخ سفید تبدیل نماید.