به گزارش دیدبان،رهبر معظم انقلاب در دیدارهایی که با برخی از فیلمسازان و بازیگران صدا و سیما داشتند با تأکید بر لزوم توجه به بخشهای کشف نشده در روایت دفاع مقدس فرمودند: «یک نکتهای که در باب روایت دفاع مقدس و کار هنری باید مورد توجه باشد این است که این یک میدان بسیار وسیع بوده و بسیاری از بخشهای آن هنوز کشف نشده است. نه اینکه ذهنها نتوانسته آن را بهدست بیاورد یا بشناسد، بلکه منعکس نشده است.» در همین راستا به منظور بررسی تجلی آثار دفاع مقدس در هنر سینما، گفتوگویی با فرج الله سلحشور کارگردان عرصهی سینمای دفاع مقدس ترتیب دادیم که به شرح زیر است:
-آیا سوژههای دفاع مقدس تکراری شدهاند؟ طرح و سوژهای در این حوزه وجود دارد که فیلمسازان این عرصه به آن نپرداخته باشند؟
من چند بار شاهد مطالبی از مقام معظم رهبری به هنرمندان فیلمساز در خصوص دفاع مقدس و ارزشهای کشف نشدهی آن بودهام. به عنوان مثال در جمعی، یکی از هنرمندان گفت که من هر چه میخواهم به دفاع مقدس بپردازم دیگر سوژهای نمیبینم، تصمیم گرفتم که به ابعاد منفی جنگ بپردازم و دیگری گفت که سوژههای دفاع مقدس تکراری است ولی مقام معظم رهبری فرمودند که، آیا شما زندگی شهید «زینالدین» را ساختهاید؟ شما زندگی شهید «همت» را بررسی کردهاید؟ و خیلی از شهدای دیگر را اسم بردند و ظرافتهایی از زندگی، شجاعت و رشادتهای این افراد بیان کردند ولی متأسفانه تغییری در هنرمندانی که فیلمهای دفاع مقدس را میساختند، ایجاد نشد که هیچ، به تدریج سینمای دفاع مقدس به رکود هم کشیده شد؛ این نشانهی این است که سینما و سینماگر ما با دفاع مقدس یا ارزشهایی از این دست بیگانه است. سینماگر ما عادت کرده به سینمایی که فقط به جذابیت ظاهری و مسایل سطحی توجه دارد بپردازد، در حالی که دفاع مقدس هرگز در تانک، اسلحه، شلیک، مرگ و انفجار خلاصه نمیشود، ارزشهای دفاع مقدس در ایمان، ولایتپذیری، دفاع از حق، ایثار و از خود گذشتگی رزمندگان است، این ارزشها توسط کسانی درک میشود که خود، اهل این مسایل باشند.
فیلم سازی که خودش اهل شهامت، شهادت، ایثار و از خودگذشتگی نیست و آرزویش جایزه بردن در جشنوارهها و شهرت به دست آوردن است، هرگز نمیتواند ارزشهای دفاع مقدس را درک کند. حال اگر این مفاهیم را نیز درک کرد باید بتواند اینها را به تصویر هم بکشد که این خود یک دریاست .پس اینجا مشکل بر میگردد به نبود درک، شناخت و ایمان فیلمسازهای ما به دفاع مقدس.وقتی فیلمساز چیزی به عنوان دفاع فی سبیل الله را باور ندارد، نمیتواند ظرافتها و ارزشهای آن را ببیند و در جنگ فقط، ظاهرش را که تیر و ترکش و درگیری است، میبیند و یا تخریب، ویرانی، مرگ، یا داغدار شدن خانوادهها و یتیم شدن بچهها را به تصویر میکشد.
-به نظر شما انعکاس فیلمهای دفاع مقدس در جشنوارههای خارجی میتواند ملاکی بر ارزشگذاری اینگونه فیلم ها باشد؟
آن طور که از صحبتهای مقام معظم رهبری بر میآید ایشان اصلاً به جشنوارههای خارجی نه اعتماد دارند و نه اعتقاد؛ زیرا عملکرد جشنوارههای خارجی و نوع جایزه دادنهایشان را حرکتی طراحی شده از طرف سیاستمداران مستکبر جهان به خصوص غرب میدانند و لذا فیلمی اگر در یک جشنوارهای میرود و جایزه میگیرد از نظر ایشان باید به آن فیلم با احتیاط نگاه کرد و نباید خیلی مطمئن بود که آن جایزه حتماً حقش بوده، کما این که خود ما هم در این چندین سال دیدیم، بسیاری از فیلمهایی که جشنوارههای خارجی جایزه گرفتند، هدفشان فقط سیاهنمایی در مورد ایران بودهاست. من فیلمی را نمیشناسم که جشنوارههای خارجی به آن جایزه داده باشند و آن فیلم به نفع این ملت بوده باشد، لااقل من نمیشناسم.
-چگونه میتوان جذابیت فیلمهای دفاع مقدس را برای نسل جوان افزایش داد؟
به نظر من سینمای دفاع مقدس، یک قالب، یک روح و یک درون مایه دارد. قالب آن همین چیزی است که ما به چشم میبینیم، میبینیم درگیری است، جنگ است، انسانها شلیک میکنند و کشته میشوند که این ظاهر جنگ است.دفاع مقدس باطنی نیز دارد. من باطن سینمای دفاع مقدس را عاشورا میدانم. به اعتقاد بنده سینمای دفاع مقدس منهای واقعهی عاشورا هیچ معنا و مفهومی ندارد. هدف ما از دفاع مقدس این بود که کربلا را احیا کنیم.
در دوران دفاع مقدس، رزمندهای را نمیدیدیم که به دنبال کسب سود و ثروتی از جبهه باشد، همهی هدف رزمندگان این بود که پیرو شهدای کربلا باشند و از میهنشان، مذهبشان، دین و ایمانشان دفاع کنند بنابراین اگر این روح در سینمای دفاع مقدس ما دمیده بشود مخاطب جوان ناخودآگاه جذب آن خواهد شد.
نکتهی دوم این است که دفاع مقدس دروغ و قصهپردازی نبود. جنگ ما یک حقیقت بود، یک واقعیت بود؛ واقعیتی مستند و ملموس که اتفاق افتاد ولی فیلمساز ما از این واقعیت فقط یک سوژه میگیرد و متأسفانه حرفهای خودش را میزند،که این امر مخاطب را از سینمای دفاع مقدس دور میکند. پس اگر این دو موضوع در سینمای دفاع مقدس زنده شود، این سینما به طور یقین از طرف مردم مورد استقبال اساسی قرار میگیرد.
-پرسش پایانی اینکه آیا فیلمسازان دفاع مقدس ما در ساخت آثار فاخر با مشکل بودجه مواجه هستند؟
طبیعی است، بودجه در اختیار فیلمسازانی که ایده هایشان مسأله دارد و در صدد کوبیدن جنگند نه حفظ ارزشهای دفاع مقدس، قرار نمیگیرد. این عده دنبال حواشیاند و همیشه گله دارند که چرا بودجه در اختیارشان قرار نمیگیرد. در مقابل اگر فیلمسازی سوژهی واقعی دفاع مقدس را مطرح کند و به دنبال حقیقت باشد امکان ندارد که بودجه در اختیارش قرار نگیرد و به طور قطع حمایتهای لازم از وی انجام میپذیرد.