به گزارش دیدبان به نقل از مهرخانه، ازدواج پدیده‌ای مهم، طبیعی و اجتماعی در زندگی انسان‌هاست و در همه زمان‌ها و فرهنگ‌ها وجود داشته و دارد. اهمیت ازدواج از آن جهت است که از طریق آن یکی از اساسی‌ترین نهادهای اجتماعی یعنی خانواده موجودیت پیدا می‌کند. خانواده به‌عنوان کوچک‌ترین، ابتدایی‌ترین و البته تأثیرگذارترین نهاد جامعه همواره مورد توجه بوده است.
جامعه‌شناسان بر اهمیت خانواده در حیات اجتماعی تأکید دارند. خانواده به‌عنوان عامل اصلی اجتماعی‌کردن، نقش مؤثری در شکل‌گیری شخصیت افراد جامعه دارد و همچنین می‌تواند در سطح فردی برای تنش‌های بزرگسالان نقش تعیین‌کننده‌ای در حیات عاطفی و رفتارهای اجتماعی آن‌ها نیز داشته باشد. لذا ازدواج سالم به‌عنوان اولین قدم در تشکیل خانواده از اهمیت به‌سزایی برای متخصصین امور اجتماعی برخوردار است. از سوی دیگر در اسلام بر ازدواج به‌عنوان راهکاری مهم در جلوگیری از گسترش فحشا در جامعه تأکید شده است.
تغییر و تحولات اجتماعی و اقتصادی در ایران باعث ایجاد تغییراتی در الگوی ازدواج شده است. بررسی تحولات سن و الگوی ازدواج و تحلیل آن، اطلاعات مفید و سودمندی را به‌منظور هرگونه برنامه‌ریزی در اختیار سیاست‌گذاران قرار می‌دهد.
(آمار ذیل از سازمان آمار کشور و همچنین سازمان ثبت احوال حاصل شده است.)
جدول۱: میانگین سن ازدواج در کل ایران به تفکیک جنس
سال مرد زن
۱۳۳۵ ۲۴.۹ ۱۹.۰
۱۳۴۵ ۲۵.۰ ۱۸.۴
۱۳۵۵ ۲۴.۱ ۱۹.۷
۱۳۶۵ ۲۳.۸ ۱۹.۹
۱۳۷۰ ۲۴.۴ ۲۰.۹
۱۳۷۵ ۲۵.۶ ۲۲.۴
۱۳۸۵ ۲۶.۲ ۲۳.۳
۱۳۹۰ ۲۶.۷ ۲۳.۴
جدول۲: میانگین سن ازدواج در سال ۹۳ به تفکیک شهرها
منطقه مرد زن
کل کشور ۲۸ ۲۳
تهران ۳۱ ۲۷
مشهد ۲۸ ۲۳
اصفهان ۲۹ ۲۵
کرج ۳۰ ۲۶
تبریز ۲۹ ۲۴
اهواز ۲۸ ۲۳
شیراز ۳۰ ۲۶
قم ۲۸ ۲۳
جدول ۳: میانگین سن ازدواج در سال ۹۳ به تفکیک مناطق مختلف شهر تهران
منطقه مرد زن
شمال تهران ۳۲ ۳۰
مرکز تهران ۳۱ ۲۷
جنوب تهران ۲۸ ۲۴
از آمار فوق می‌توان نتیجه گرفت سن ازدواج از دهه ۷۰ به بعد افزایش پیدا کرده است. طی نیم‌قرن اخیر میانگین سن اولین ازدواج مردان، ۱.۷ سال افزایش یافته؛ درحالی‌که این میانگین برای زنان، ۵ سال افزایش داشته است. روند سریع‌تر افزایش سن ازدواج زنان منجر به کاهش اختلاف سنی زوجین در هنگام ازدواج شده است. از دلایل عمده این کاهش، می‌تواند افزایش سطح تحصیلات زنان و گرایش آن‌ها به اشتغال در خارج از منزل و ارتقای پایگاه اجتماعی و اقتصادی آنان باشد.
نکته قابل توجه دیگر در آمار فوق، تفاوت میانگین سن ازدواج در مناطق مختلف با میانگین کل کشور است؛ همان‌طور که مشاهده می‌شود میانگین سن اولین ازدواج برای زنان شهر تهران ۴ سال بیشتر از میانگین کل کشور است که این عدد برای منطقه شمال تهران، ۷ سال بیش از میانگین کشوری است.
تأکید بر سن ازدواج از آن جهت قابل اهمیت است که افزایش این سن می‌تواند نشان‌دهنده افزایش تعداد مجردان قطعی در جامعه و کاهش اقدام به ازدواج و تشکیل خانواده باشد. به‌طوری‌که طبق آماری که مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور در سال گذشته اعلام کرد ۴۶ درصد مردان در سن ازدواج (۲۰ تا ۳۴ سال) و ۴۸ درصد زنان در سن ازدواج (۱۵ تا ۲۹ سال) هرگز ازدواج نکرده‌اند که مجموع تعداد این جوانان در سن متعارف ازدواج، ۱۱ میلیون و ۲۴۰ هزار نفر است. البته برخی بررسی‌های جمعیت‌شناختی نشان می‌دهد که با ورود متولدین دهه ۷۰ به سن ازدواج، میزان ازدواج در ایران تاحدودی افزایش یافته است، اما به هر حال بالارفتن سن ازدواج به دلایل گوناگون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند مسئله‌ساز باشد.
طبق آمار مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور ۳۲۰ هزار نفر از مردان و ۹۸۰ هزار نفر از زنان از سن متعارف ازدواج در کشور عبور کرده و در خطر ورود به سن تجرد قطعی (بالای ۵۰ سال) قرار دارند. او همچنین با اشاره به آمار افراد در سن تجرد قطعی طی سال‌های ۸۵ و ۹۰ عنوان کرده است که در سال ۸۵، ۴۳ هزار مرد در سن تجرد قطعی قرار داشتند که در سال ۹۰ آمار مربوط به مردان در سن تجرد قطعی به ۹۰ هزار نفر رسید و همچنین در مورد زنان در سن تجرد قطعی طی سال‌های ۸۵ و ۹۰ گفته است که در سال ۸۵ ،۵۳ هزار زن در سن تجرد قطعی قرار داشتند که در سال ۹۰ آمار زنان در سن تجرد قطعی به ۹۰ هزار نفر رسید.
کاهش روند ازدواج در جوانان و افزایش آمار تجرد در کشور طبق آمار مذکور کاملاً ملموس بوده که این امر باید زنگ خطری برای مسئولان امر باشد.
چرا بالارفتن آمار تجرد؟
دکتر گلزاری؛ معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در خرداد ماه پس از اشاره به بالارفتن آمار تجرد چند علت را برای آن بر شمرد که یکی از آن‌ها مسایل معیشتی است؛ به‌طوری‌که ۴۰ درصد از مشکلات تجرد به‌خصوص در مردان مشکل معیشتی است که عمده‌ترین آن نیز مسئله اشتغال است، اما نگاهی دیگر به آمار فوق این حقیقت را بیان می‌دارد که بیشترین سن ازدواج در تهران مربوط به منطقه شمال تهران است؛ لذا به‌نظر می‌رسد نمی‌توان عامل اقتصادی را از عوامل مهم افزایش تجرد دانست؛ اگرچه عامل به تأخیر افتادن برخی ازدواج‌ها باشد و به‌نظر می‌رسد حتی اگر مشکل معیشتی در میان باشد، سیاست‌هایی مانند پرداخت وام ازدواج که از سال‌های گذشته در کشور پیاده شده است، نمی‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
مسئله دیگری که گلزاری به آن اشاره می‌کند، روش سالم ایرانی و اسلامی پیداکردن همسر است. از نظر او روش‌های سنتی ما اشکالی ندارند، اما کفاف نمی‌دهند؛ لذا ایجاد یک روش همسریابی درست در قالب سایت همسریابی تبیان اقدامی است که دولت در این زمینه انجام داده است. به‌نظر می‌رسد ایجاد این سایت با توجه به راهکاری که در پیش گرفته است، اقدامی مفید در این زمینه باشد. در این سایت تعداد مشخصی واسطه ازدواج (درحال حاضر ۱۱۰ نفر) ثبت‌نام کرده‌اند و جوانانی که در این سایت ثبت‌نام می‌کنند با یکی از واسطه‌ها مرتبط می‌شوند و از طریق آن‌ها معرفی دو جوان به هم صورت می‌گیرد، اما در ادامه این مسیر، مقابله با ۳۵۰ سایت غیرقانونی همسریابی با جدیت باید صورت گیرد.
در نهایت معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، دلایل فرهنگی و روانی شامل ترس از ازدواج، بی‌اعتمادی به طرف مقابل و گریز از مسئولیت را به‌عنوان دلیل دیگر افزایش تجرد برمی‌شمرد. به‌نظر می‌رسد ترس از ازدواج در جوانان به دلیل آشنانبودن آن‌ها با معیارهای صحیح شرعی و علمی انتخاب همسر و گریز از مسئولیت به دلیل آشنانبودن آن‌ها با وظایف و مسئولیت‌های خود و نحوه صحیح اجرای آن‌ها در خانواده تازه‌تأسیس، از مهم‌ترین دلایل به تأخیرانداختن ازدواج توسط آنان باشد. آموزشی که پیش از این توسط خانواده‌ها صورت می‌گرفت و امروزه از آن غفلت شده است؛ برنامه‌ای مدون برای آموزش این موارد به جوانان در سال‌های ابتدایی دانشگاه می‌تواند در کاهش سن ازدواج و افزایش درصد موفقیت ازدواج مؤثر باشد.
با توجه به اهمیت ازدواج و تأثیر آن در موفقیت جامعه و جلوگیری از گسترش فساد در جامعه، توجه بیشتر مسئولان امر و سیاست‌گذاری‌هایی مفیدی را می‌طلبد. ازدواج باید در رأس امور مربوط به جوانان قرار گرفته و برای حل آن و همچنین حل مشکل آمار روز افزون طلاق باید تصمیماتی سریع و کارآمد گرفته شود. بحران فروپاشی خانواده در جامعه جدی است اما اقداماتی جدی برای حل آن مشاهده نمی‌شود.
با وضعیت تضعیف امر ازدواج چه باید کرد؟
