اختصاصي ديدبان: دولت دهم و گفتمان سوم تير به سال آخر عمر خود نزديک مي شود و آخرين صفحه هاي دولت دهم هم ورق خورده و نگاشته مي شود. اگر چه در جريان شناسي سياسي روز تحليل گران سياسي دولت احمدي نژاد را در زمره ي دولت هاي اصول گرا به شمار مي آورند اما اين ثمره اصول گرايي چندان مايل نيست خود را ذيل اردوگاه اصول گرايي تعريف کند.

جريان فکري ـ سياسي برخواسته از دولت تلاش دارد تا گفتمان خود را منتسب به سوم تير دانسته و اين نکته را بيان کند که هر چند مشترکاتي با جريان اصول گرايي دارد اما تفاوت هاي عميق نيز با اين جريان داشته و خود را ذيل اين گروه تعريف ننموده و خود را يک جريان مستقل با بايدها و نبايدهاي مشخص محسوب مي کند. اگر به اين تلقي دولت از خود؛ حلقه ها و تيم هايي که متشکل از اشخاص و افراد مختلف، از طيف ها و جريان هاي متعدد سياسي هستند را اضافه کنيم؛ اين نتيجه بيشتر براي ما روشن مي شود. 

توجه در اطراف و حلقه هاي اطراف رئيس جمهور در دو دولت نهم و دهم، نکته اي را مشخص مي کند و آن اينکه در اطراف رئيس جمهور افرادي وجود دارند که مي توان با داشتن مشخصه ها و ويژگي هايي آنها را از يکديگر تفکيک نموده و در دسته هاي مشخصي طبقه بندي نمود. مشخصه هايي نظير دسته هاي فکري، اجرايي، و همچنين دسته هاي با عناويني مانند دانشگاهي و رسانه اي و ... . نکته ي مهم ديگر در تحليل حلقه هاي اطراف رئيس جمهور آن است که برخي از اين تيم ها تلاش داشته اند تا دولت را در اختيار خود گرفته و زمينه را براي حضور خود در صحنه ي سياسي کشور در دوره هاي بعدي تدوام بخشند. هر چند مديريت تمامي اين تيم ها و حلقه ها به خاطر هوشمندي و قدرت شخص رئيس جمهور از سوي خود او رقم مي خورد اما تبعات رقايت اين تيم ها باعث التهاب فضاي کشور در بسياري از موارد شده است. تيم هايي که مي توان در دولت احمدي نژاد آنان را برشمرد؛ موارد ذيل مي باشند.

بايد يادآوري نمود که در اين بين برخي از خواص ياران احمدي نژاد، از دولت قطع رابطه نموده و برخي نيز هنوز در دولت حضور داشته و فعال هستند. برخي ديگر نيز هر چند در داخل دولت تعريف نمي شوند اما رابطه گفتماني خود را با دولت را حفظ نموده و معتقد به حمايت از دولت هستند. افرادي نظير مهرداد بذرپاش، از دولت گسسته و به جمع منتقدين دولت پيوسته اند. تيم مشايي، رحيمي، نيکزاد، جوانفکر، هاشمي ثمره، کفايتي، سعيد لو در دولت حضور داشته و با شدت و ضعف در تصيم سازي و تصميم گيري دولت نقش دارند. همچنين افرادي نظير باقري لنکراني، محصولي، الهام، فتاح، سقاي بي ريا و ... هر چند از دولت بيرون هستند اما معتقد به حمايت و دفاع از جنبه هاي مثبت دولت مي باشند. در اين مطلب با اشاره به هريک از خواص اطراف رئيس جمهور به بررسي نقش، ويژگي ها، فرد شاخص و تأثيرگذار هريک از تيم ها مي پردازيم.

 

 

منظور از اين تيم در دولت احمدي نژاد، افرادي مي باشند که سابقه کاري در وزارت اطلاعات داشته و از بدنه ي وزارت اطلاعات بوده اند که بعدها به دلايلي از اين وزارت اطلاعات کناره گيري نموده و به سمت فعاليت هاي فرهنگي و اجتماعي روي آوردند. افرادي نظير اسفنديار رحيم مشايي، بقايي، اميدي، مير حسن موسوي، احمد موسوي از جمله ي اين تيم مي باشند. سابقه ي آشنايي و مراودت احمدي نژاد و مشايي به شهرداري و اعطاي مسئوليت سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران به مشايي از سوي احمدي نژاد باز مي گردد. مهمترين ويژگي اين گروه آن است که با داشتن سابقه ي کار اطلاعاتي وارد دولت شده اند و به غير از مشايي و بقايي، ساير افراد اين تيم تبديل به چهره اي رسانه اي و پرحاشيه اي نشده اند. مهمترين مشخصه و ويژگي اين گروه مواضع فکري آنان در بسياري از امور فرهنگي و هنري مي باشد که برخاسته از مباني فکري آنان بوده و به جريان تسامح و تساهل نزديکترند. البته فارغ از تمامي اخبار رسانه ها اين تيم بيشترين اثرگذاري را در عزل و نصب ها در درون دولت هاي نهم و دهم را داشته و تاکنون به عنوان حلقه ي شماره ي يک ياران احمدي نژاد محسوب مي شود. اين نکته علاوه بر مطالبي که در رسانه ها منتشر شده، در سخنان رئيس جمهور نيز مشهود است. همچنين جهت گيري و سمت سوي فرهنگي دولت نيز تاکنون در دست اين تيم بوده و تا جايي که رياست کميسيون فرهنگي دولت نيز بر عهده مشايي بود؛ هرچند که چندي پيش وزير ارشاد جايگزين او در اين سمت شد. از جمله فعاليت هاي اين تيم تلاش براي به دست گرفتن قدرت و منصب رياست جمهوري در دوره ي بعد از احمدي نژاد بوده که در اين راه با موانع جدي برخورد کردند.

 

 

تيم بعدي گروه شهرداري تهران مي باشد که بعد از رسيدن احمدي نژاد به شهرداري تهران با وي همراه شده و اين همکاري در دولت هاي نهم و دهم ادامه داشته است. زريبافان، سعيدلو و علي آبادي مهمترين افراد اين تيم مي باشند. افراد اين دسته هيچگاه به منصب وزارت نائل نشدند بلکه بيشتر در جايگاه معاونت هاي رئيس جمهور و با حکم مستقيم رياست جمهور، مشغول به فعاليت شدند. کما اينکه احمدي نژاد تلاش داشت تا علي آبادي را بارها براي تصدي مسئوليت وزرات خانه هاي نيرو و نفت به مجلس معرفي کند که به دليل عملکرد ضعيف در سازمان تربيت بدني مجلس به وزارت وي تمايل نشان نداده و او از اين منصب بازماند. مهمترين ويژگي اين تيم هماهنگي کامل با رئيس جمهور و تبعيت از تمام دستورهاي رئيس جمهور مي باشد. اين تيم مشي فکري نداشته و بيشتر در اموري که از سوي رئيس جمهور به آنها محول مي کند فعال مي شوند. اين تيم چندان اهل چالش با ساير تيم ها نبوده و بيشتر اهل تعامل با ساير حلقات اطراف رئيس جمهور مي باشد.

 

 

 

يکي ديگر از حلقه هاي اطراف احمدي نژاد شامل افرادي مي شود که از دوران مسئوليت احمدي نژاد در استانداري اردبيل با او همراه شده و اين همکاري در دولت هاي نهم و دهم همچنان ادامه داشته است. محرابيان و نيکزاد و تا حدودي صادق محصولي از جمله ي اين خواص مي باشند. بيشتر افراد اين جرگه عملياتي بوده و توان اجرايي بالايي دارند. عملکرد نسبتا قوي نيکزاد در وزارت مسکن نمونه ي مثال زدني و قابل تقدير است. هر چند تيم اردبيل به دنبال کسب منصب سياسي براي بعد از دولت دهم نبوده است اما عملکرد نيکزاد باعث شده تا برخي از رسانه ها از وي به عنوان گزينه ي جايگزين و نماينده ي احمدي نژاد براي رياست جمهوري دوره ي يازدهم نام مي برند. جالب اينکه اين گمانه زني توسط ساير تيم هاي اطراف احمدي نژاد رد شده است به طوري که در روزنامه ي دولت فعاليت هاي نيکزاد به حاشيه رفته و بايکوت خبري شده است. يادآوري اين نکته نيز مهم است که نيکزاد در سخت کوشي و قاطعيت در تصميم گيري و اجرا بيشترين شباهت را با مشي احمدي نژاد دارد.

  

سپاه پاسدارن انقلاب اسلامي و نيروهاي آن همواره سعي در کمک و پشتيباني دولت هاي مختلف داشته اند به نحوي که حتي در دولت هاي قبل دولت هاشمي رفسنجاني وزارتي به نام وزارت سپاه پاسدارن نيز در ساختار هيئت وزيران وجود داشته که بعدها حذف شد. تعداد شخصيت هايي که در پرونده کاري خود همکاري با سپاه پاسداران را داشته اند در دولت نهم به مراتب بيشتر از دولت دهم بود. اشخاصي نظير هاشمي ثمره، لنکراني، فتاح از بدنه ي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي وارد بدنه ي دولت شدند و تلا ش داشتند تا با دولت همکاري و به آن کمک کنند. 

مهمترين ويژگي اين دسته از افراد تخصص، تعهد و سلامت عقيده است. در دولت نهم دو وزارتخانه ي بهداشت و نيرو از سوي اين تيم بر عهده گرفته شد. اشخاص تأثيرگذار اين تيم بيشتر به گفتمان سوم تير معتقد بوده و تلاش دارند دولت را متناسب با اين گفتمان نقد کنند. از فعاليت هاي سياسي اين تيم نيز مي توان به تحرکات هاشمي ثمره براي اتخابات 92 و فعاليت هاي باقري لنکراني در انتخابات مجلس نهم و سخنگويي جبهه ي پايداري اشاره کرد. همچنين گمانه زني هايي در مورد حضور باقري لنکراني در انتخابت رياست جمهوري آتي از سوي جبهه ي پايداري وجود دارد.

 

 

 

هر دولت براي خود تيم رسانه اي تشکيل مي دهد و تلاش دارد تا اين تيم به عنوان رابط بين دولت و بدنه ي جامعه عمل نموده و افکار عمومي را نسبت به دولت متمايل نمايد. در ميان تيم رسانه اي احمدي نژاد نام برخي آشنا و نام برخي ديگر کمتر شنيده شده است. علي اکبر جوانفکر سر تيم و شخص اصلي اين جريان مي باشد. جوانفکر به عنوان مشاور مطبوعاتي رئيس جمهور تلاش داشت تا در رسانه ها مواضع فکري احمدي نژاد را تشريح و از آنان دفاع نمايد. اين تلاش بعد از به رياست رسيدن جوانفکر در مؤسسه ي ايران شتاب بيشتري گرفت. افراي ديگري نظير بهداد و پارياب بيشتر نقش تعاملي و رابط بين دولت و رسانه ها را بازي نموده و تلاش دارند تا با بر طرف کردن مشکلات مالي رسانه ها؛ آنها را به مواضع دولت نزديک کنند. 

هر چند تا حال فعاليتي از سوي اين تيم براي تصدي منصب رياست جمهوري يازدهم انجام نشده است اما ارتباط عميقي بين اين گروه و تيم اول در مواضع فکري و انديشه اي وجود دارد به طوري که بسياري از مواضع تيم مشايي در رسانه هاي دولتي که تيم جوانفکر مسئوليت آن را داراست، اننتشار داده شده و تشريح مي شود.

 

 

از ديگر جريان هاي حول دولت و شخص احمدي نژاد جرياني مي باشد که از دانشگاه ها و از هر دو حوزه ي علوم فني و علوم انساني وارد بدنه ي دولت شده و و در زمينه هاي مربوط به خود فعال شده اند. برخي از افراد اين جريان از دولت گسسته و برخي هنوز رابطه ي خود را با دولت حفظ نموده اند. اشخاصي نظير خاوه اي، بذرپاش، الهام، بهبهاني، آشتياني، از جمله ي اين افراد مي باشند. بذرپاش فردي شاخص در اين تيم بوده که بر سر اختلافاتي که با دولت داشته از آن بريده و به جبهه ي منتقدين دولت نزديک شده است. ساير افراد اين تيم نيز با شدت و ضعف ارتباط خود را با دولت حفظ نموده اند.

 

 

از جمله تيم هاي فکري در حلقه ي ياران و خواص احمدي نژاد تيم فکري شاگردان آيت الله مصباح يزدي بوده اند که تلاش داشتند تا مباني فکري اين دولت را بنيان نهند. شخص آيت الله مصباح يزدي به عنوان شاخص ترين فرد در بين جريان هاي فکري کشور و حوزه ي علميه در ابتداي دولت نهم و تحت نظر مقام معظم رهبري به حمايت از احمدي نژاد پرداخته و به صورت فزاينده اي سعي در اين ارتباط و رهنمود داشتند اما رفته رفته با غلبه ي جريان فکري تيم اول يعني تيم مشايي، به تدريج شاگردان آيت الله از حلقه ي خواص احمدي نژاد دور شده و جاي خود را به ديگر افراد تيم مشايي دادند. شاگردان آيت الله هر چند تلاش داشتند تا پشتوانه ي فکري دولت را تقويت کنند اما اين تلاش به جايي نرسيد و ترجيح دادند با خروج از دولت و گرفتن مشي منتقدين ناصح رابطه ي خود با دولت را بين خوف و رجاء نگه دارند. در اين تيم نام افرادي نظير ناصر سقا بي ريا مشاور رئيس جمهور در امور روحانيت، مرتضي آقاطهراني معلم اخلاق کابينه، قاسم روانبخش تحليل گر سياسي و مدافع سياست هاي دولت مشاهده مي شود. حميد رسايي نيز هر چند سابقه شاگردي آيت الله مصباح در سوابق وي ديده نمي شود اما از نظر فکري به شدت به ايشان گرايش دارد. وي در دولت نهم مسئوليت سازمان ارشاد استان قم را بر عهده داشته است. اين جريان در دولت نهم حضور پر رنگ تري داشت اما رفته رفته کمرنگ شد و استعفاي سقاي بي ريا آخرين جاي پاي رسمي شاگردان آيت الله در دولت بود که از دست رفت و جالب اينکه تا مدت ها بعد از استعفاي سقاي بي ريا از منصب خود؛ دولت رابطي با حوزه هاي علميه به ويژه مراجع نداشت و همان رابطه ي صوري نيز به طوري کلي قطع شد. بين اين تيم و برخي از افراد در تيم هاي ديگر نظير باقري لنکراني، محصولي، الهام و ... قرابت فکري و گرايش وجود دارد تا جايي که توانستند در ذيل جبهه ي پايداري با يکديگر به توافق برسند.

 

بخشي از ياران و خواص نزديک به احمدي نژاد، شخصيت هايي هستند که سابقه ي حضور در ساير ارگان ها تحت عنوان مديران مياني نظام را داشته و در دولت نهم و دهم نيز به کار گرفته شده اند. محمدرضا رحيمي معاون اول رئيس جمهور را مي توان رأس اين تيم نام برد. محمدرضا رحيمي رئيس سابق ديوان محاسبات کشور در مجلس هفتم و سپس معاون پارلماني دولت نهم بود که در دولت دهم بعد از حکم حکومتي مقام معظم رهبري مبني بر عزل مشايي از سمت معاون اولي به جاي او معاون اول رئيس جمهور با اختيارات محدود شد. همچنين مي توان از مرحوم کردان معاون اداري مالي سازمان صدا و سيما در زمان رياست لاريجاني بر سازمان صداو سيما نام برد که پس از رسيدن به منصب وزارت کشور بلافاصله از طرف مجلس استيضاح و بر کنار شد. از ديگر افراد اين تيم مي توان از ملک زاده نام برد که از بدنه ي قوه ي قضائيه وارد دولت شد و پس از رسيدن به منصب معاونت اداري و مالي وزارت امورخارجه و عکس العمل شديد مجلس مبني بر استيضاح وزير امورخارجه از اين منصب برکنار شد.

 

از جمله جريان هاي جوان و فعال در حلقه هاي اطراف رئيس جمهور مي توان از تيمي نام برد که اعتقاد راسخ به دولت داشته و تلاش دارند دولت را همچنان معتقد به مباني و گفتمان سوم تير نشان دهند. اين جريان کارويژه ي رسانه اي داشته و سعي مي کنند با ايجاد و راه اندازي سايت ها و وبلاگ هاي مختلف و همچنين تشکيل شبکه هاي رسانه اي در استان ها و شهرستان هاي کوچک زمينه را براي پيروزي فردي که معتقد به گفتمان سوم تير باشد در دوره هاي بعدي رياست جمهوري فراهم سازند. اين گروه ليست موسوم به توحيد و عدالت را در انتخابات مجلس نهم انتشار داد. افرادي نظير کلانتر، عطايي، کفايتي، بهمن شريف زاده از جمله ي خواص اين جريان مي باشند. همچنين مي توان از سايت هاي خبري نظير سايت صريح نيوز نام برد که به اين تيم نزديک مي باشد. 

 

در دولت نهم و دهم افراد زيادي با احمدي نژاد همکاري نموده اند. برخي با اختيار خود از دولت جدا شدند و برخي نيز عزل شدند. آنچه مهم است اين است که اولا اوضاع کساني که از دولت جدا شده اند را بررسي کرده و ببينيم آيا مقبوليت اين افراد در بين نيروهاي انقلابي و حزب اللهي بيشتر شده است يا کمتر؟ به عبارت بهتر آيا اين افراد به دامن حزب الله برگشته اند يا از آن جدا شده اند؟ جواب به اين سوال مي تواند به احمدي نژاد و اطرافيانش کمک کند تا ببينند چه جايگاهي در ميان امت حزب الله دارند. آنچه اهميت دارد اين است که دريابيم دسته ها و گروه هاي بسياري براي ياري دولتي که شعار اصولگرايي مي داد کنار هم جمع شده بودند اما کم کم برخي از اين گروه ها و دسته ها به عللي خاص که مجال پرداختن به آن در اين مطلب نيست از ديگران پيشي گرفت و حتي ديگران را به حاشيه راند. لازم است نخبگان و تأثيرگذاران اجتماعي و سياسي با بالابردن آگاهي و شناخت خود از اين دسته ها و همچنين عبرت گيري از اين تجربه ها بتوانند در ادامه راه اين دولت، نقش موثري ايفا کنند. 

نقل اين مطلب تنها با ذکر منبع مجاز است.