دیدبان

نقدی بر «طعم شرین خیال» آخرین ساخته کمال تبریزی

نقدی بر «طعم شرین خیال» آخرین ساخته کمال تبریزی

به گزارش دیدبان به نقل از ایران اسلامی، جنس آخرین فیلم سینمایی کمال تبریزی، «طعم شیرین خیال»، که با روایت یک دختر جوان دانشجو از زندگی‌اش پیش می‌رود، از نوع محیط زیستی است، چنانکه کارگردان فیلم می‌گوید حدود بیست سال است که دغدغه محیط زیست و ساخت این فیلم را داشته است. در حالیکه متاسفانه از نگاه کلان نگر و غایت مدار در آن خبری نیست. به این معنی که تجربه هزار ساله تمدن اسلامی تا اواخر قرون وسطای اروپا، گویای آن است که هیچ‌گونه خدشه زیست محیطی به طبیعت وارد نشد، باوجود آنکه به تایید کارشناسان، مسلمانان در شرایط انقلاب صنعتی واقعی و نه از نوع غربی آن بودند.

نگاه و فرهنگ مسلمانان نسبت به طبیعت، حفظ و نگهداری این نعمت عظیم الهی و استفاده بردن از آن در حد لازم و نه بیشتر بود، چون دستور اسلام استفاده از نعمت های طبیعت به اندازه برآوردن نیاز بود. اما وقتی رنسانس در اروپا و غرب آغاز شد و انقلاب صنعتی با اختراع دیگ بخار شکل گرفت، نگاه حاصل از آن غلبه بر طبیعت و کسب قدرت به هر قیمتی شد.

با توجه به آنچه گفته شد، بهره گیری از طبیعت به شرط عدم تخریب آن، مساله ای است که از نظر عقلی و دینی قابل پذیرش است و آن چیزی که مورد سرزنش قرار می گیرد، تخریب بدون جبران طبیعت است. اما به نظر می‌رسد نگاه کارگردان «طعم شیرین خیال» اینگونه نیست، او با تفکر چپ خود فقط وجه تخریبی محیط زیست را می‌بیند و تصور نمی کند همان علمی که با زیاده روی انسان‌ها موجب قهر مادر طبیعت شده است، می‌تواند جبران مافات هم بکند و دستاوردهای سودمندی برای طبیعت به دنبال داشته باشد.


به عنوان مثال در موارد احیای محیط زیست و رفع ریز گرد بیابانی در خوزستان در دهه هفتاد، اتفاق جالبی افتاد؛ یک مهندس مبتکر موفق شده بود حدود هشتاد هکتار از شوره زارهای آن استان را به مزرعه نیشکر تبدیل کند و دلیل آن چنین است که در زمین شوره زار امکان کشت وجود ندارد، اما به دلیل سنگین بودن نمک، اگر در آن سرزمین آب انداخته شود، نمک تا یک متر در خاک رسوب می کند، در حالیکه در عمق پانزده تا بیست سانتی متری خاک ریشه نیشکر شکل میگیرد. به این ترتیب با استفاده بهینه از منابع طبیعی کشور و پیوند علم و مزایای طبیعت، این مهندس توانسته بود کشور را از چهار محصول مهم مانند شکر، کاغذ و ... بی نیاز کند.

مساله بارز در فیلم «طعم شیرین خیال»، همین نگاه غلط به پیوند علم و طبیعت و سبک انتقال این پیام است. به گونه ای که حتی در سکانس هایی از فیلم که تلاش می‌شود پیام‌هایی برای حفاظت از محیط زیست و آشتی با مادر طبیعت منتقل ‌شود، سبکی که به کار گرفته می‌شود، سبک سخنرانی آموزشی و بعضا کودکانه مانند برنامه های علمی شبکه های مختلف سیماست که در مدیوم سینما و هنر هفتم چندان قابل تعریف نیست! علاوه بر آن نبود نگاه قصه گو و روایی جذاب در اثر، از دیگر نقاط ضعف آن است که اگر از حضور چهره های محبوبی چون شهاب حسینی و ترکیب نور، صدا و تصویر برای پرداخت یک فضای خیال انگیز در طی فیلم استفاده نمی شد، مخاطب توانایی همراهی با فیلم تا سکانس پایانی را نداشت.

در مجموع به نظر می رسد کارگردان فیلم که خود سابقه تحصیل در رشته مهندسی در دانشگاه امیرکبیر را در کارنامه دارد، خواسته با نگاهی ساده و گذرا و غیر عمیق، تنها نظر مساعد سازمان حفاظت از محیط زیست را برای فیلم خود جلب کند و یک فیلم سفارشی حداقلی و شعارگونه تولید کند و به هر قیمت در این آشفته بازار سینما ساخته خود را مطرح کند؛ انگار قرار است در سینمای کشور کار اصولی، با پایه علمی پژوهشی و امیدوارانه صورت نگیرد و صرفا تلقین ترس و اضطراب به مخاطب و نگرانی از آینده ای که در پیش است هدف تولیدات سینمایی باشد!

مرتبط‌ها

راه کاهش ظلم در خانواده افزایش حرمت پدر است

خروجی قرمز حمل سلاح آسان در ایران

خادمیاران رضوی: طلیعه‌ای نو از «آفتاب» فرهنگ شیعی

تحلیلهای رنگین برای عمامه خونین

سبکِ زندگی پرونده‌ساز!

تعداد بالای پرونده در قوه؛ آسیب اجتماعی یا اشکلات ساختاری؟