به گزارش دیدبان به نقل از مهر ، یکی از مهمترین موضوعات مورد تاکید مدیریت شهری و دولت حفظ حریم پایتخت و جلوگیری از گسترش شهر تهران است، چنانچه اولین دیدار شهردار پایتخت با استاندار تهران نیز پس از 8 سال به موضوع ساماندهی شهر تهران اختصاص داشت . گسترش حریم شهر، معضلات عدیده از جمله افزایش حاشیه نشینی را به دنبال دارد و حفاظت و صیانت از حریم کلان شهری به وسعت تهران نیز اقدام مشکلی است که نیازمند همکاری و هماهنگی تمامی دستگاه های ذی ربط است.

*یکی از مسائلی که حداقل در یک دهه گذشته برای مجموعه مدیریت شهری تهران مهم بوده ، حفاظت از حریم شهر تهران و جلوگیری از تعرضاتی است که برخی از افراد سودجو نسبت به این محدوده داشتند. برای حفظ و صیانت از این محدوده در طول سالهای اخیر چه اقداماتی از سوی معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران و همچنین اداره کل حریم شهر تهران به عنوان سازمان متولی حفظ حریم انجام گرفته است؟

ــ حسین خانلری مدیر کل حریم شهر تهران: عمده ترین وظیفه این اداره از زمان تاسیس بحث مراقبت صیانت و حفاظت از حریم شهر تهران بوده است. شهرداری تهران بر اساس طرح جامع که در سال 86 به تصویب رسید دو خروجی داشته است که یکی از آنها طرح تفصیلی شهر تهران بود که ابلاغ شد و دومین خروجی آن طرح راهبردی حریم شهر تهران است که از سال89 به مدت دو سال توسط مرکز مطالعات شهر تهران این پروژه به مشاور سپرده و طرح راهبردی حریم شهر تهران تدوین شد. اداره کل حریم شهر تهران وظیفه حفاظت و صیانت از حریم شهر تهران را بر عهده دارد، به همین دلیل بود که در اولین قدم طرح راهبردی حریم شهر تهران را تدوین کردیم و به این مساله نیز اعتقاد داریم که طرح راهبردی به عنوان سند فرادست  شهرداری در حوزه حریم شهر تهران به حساب می‌آید.

*در حال حاضر اسناد و آماری وجود دارد که مشخص کند محدوده حریم شهر تهران چقدر است؟

- براساس اسناد موجود حریم فعلی شهر تهران حدود 1200 کیلومتراست. اما براساس طرح راهبردی حریم شهر تهران به عنوان یک سند راهبردی، مساحت حریم شهر تهران را حدود 5918 کلومتر مربع مشخص کرده است. در طرح راهبردی که دومین خروجی از طرح جامع است، چگونه اداره کردن حریم شهر تهران نیز پیش بینی شده است.

در طرح راهبردی حریم شهر تهران حدود 81 درصد پهنه حفاظت و مراقبت داریم که شامل مراتع، جنگلها، فضای سبز و درختکاری می شود. همچنین 19 درصد از محدوده شهر تهران شامل محدوده های صنعتی و پهنه شهری است البته باید به این مساله نیز اشاره کنم که در پهنه حفاظت و مراقبت محدوده هایی مانند کشاورزی و باغداری، پهنه اندوختگاه های محیط زیست، عناصر طبیعی و پهنه پردیس های موضوعی داریم. به عبارت دیگر طرح راهبردی براساس اصول و چشم انداز دیده شده است به عنوان مثال در این طرح اصل حفاظت، ساماندهی و ارتفاع کیفیت هم دیده شده است.

سعی ما براین است که در بخش  نگهداشت و پاسداشت زیست بوم شهر تهران از بلندای کوه های البرز تا کویر مرکزی ایران از طریق نظارت بر این گستره و کنترل وضعیت کاربری و پوشش زمین توجه کنیم. در اصل ساماندهی نیز ما به ترمیم تخریب ها و تنظیم کاربری ها و اصلاح اخلاقهای نابه هنجار در این محدوده نظارت داریم. تمام سعی ما بر این است که اصل ساماندهی را اجرایی کنیم. در اصل ارتقای کیفیت نیز در تلاشیم تا فضاهای تخریب شده طبیعی رابه حالت اولیه خود برگردانیم که شامل فضای زندگی انسان، فضای زیست حیات وحش، جانواران و گیاهان، آب و خاک و هوا می شود.

*هدف نهایی و چشم انداز طرح راهبردی حریم شهر تهران به چه مسائلی اشاره دارد؟

 ـ چشم انداز طرح راهبردی حریم شهر تهران این است که حریم پایتخت برای رشد و تعالی جمعیت ساکن در داخل شهر تهران ساماندهی شود. به عبارت دیگر هدف ما و مجموعه شهرداری تهران از حفاظت حریم پایتخت این است که  تهران را از یک کلانشهر بزرگ و نابه سامان به یکی از شهرهای مطرح آسیای غربی و به عنوان شهری جهانی  تبدیل کنیم. ارتقاء سطح وحدت و یکپارچگی این کلانشهر در کنار  استقرار جمعیت، فعالیت و همچنین ارتقاء سطح ایمنی و امنیت اجتماعی در گسترده حریم پایتخت، ارتقاء شان شهر تهران به عنوان  پایتخت ایران و یک شهر اداری و مهم جهان، ارتقا کیفیت فضای طبیعی شهر تهران، ارتقاء کیفیت فضای زندگی شهری و روستایی در حریم و در نهایت ایجاد هاله حفاظتی و تنفسی و مسکونی شهر تهران از اهداف حفظ حریم پایتخت است.

برای دستیابی به این اهداف ما باید یکسری اهداف مدیریتی نیز پیش بینی می‌کردیم که اولین اقدام ما در این زمینه  استقرار سازمان مدیریت حریم پایتخت به عنوان یک سازمان متولی و غیر دولتی در این محدوده بود. از سوی دیگر توسعه فضای سبز و باز عمومی و تفرجگاهی و گردشگری در پیرامون شهر تهران از جمله اولین اقدامات مدیریت شهری در این حوزه بود.

*یکی دیگر از اقداماتی که شهرداری تهران برای حفاظت و صیانت از حریم شهر تهران انجام داد، برگزاری جلسات مشترکی با سازمان های دولتی متولی در حریم شهر تهران مانند بنیاد مسکن، استانداری، سازمان حفاظت از محیط زیست شهر تهران، سازمان جنگل ها و مراتع، نیروی انتظامی و ... بود. در رابطه با دلیل برگزاری این جلسات نیز توضیح دهید؟

- در شورای حفظ حقوق بیت المال  کارگروهی را تحت عنوان حریم شهر تهران تشکیل داده ایم . معاون دادستان کشور که دبیر این شورا نیز هستند در مورد مسائل مربوط به حریم شهر تهران حساسیت ویژه ای برای مقابله با ساخت و سازهای غیر مجاز در دو مقوله پیشگیری و جلوگیری دارند. طبق برنامه ریزی هایی که برای این کار گروه انجام دادیم تمامی دستگاهها و سازمان های مرتبط با مساله حریم شهر تهران را در جلسات این کارگروه دعوت کردیم. خوشبختانه در اولین جلسه این کارگروه و کمیته تمامی سازمان های متولی مانند جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، بنیاد مسکن، راه و شهرسازی، وزارت کشور، دستگاه های فضایی و تمامی شهرداران مناطق 10 گانه دارای حریم... حضور داشتند.

در اولین جلسه این کارگروه در موضوع حریم که به صورت ویژه تشکیل شد به یک جمع بندی مشترک رسیدیم و خوشبختانه با اتفاق نظری که اعضای حاضر در این جلسه داشتند در خصوص سه موضوع تصمیم گیری شد. اولین مساله آسیب شناسی موضوعات مربوط به حریم شهر تهران به تصویب رسید. در این زمینه سه کارگروه و کمیته تخصصی در موضوع صیانت و محافظت از حریم شهر تهران و بررسی لایه بندی های حریم شهر تهران و همچنین ضوابط ساخت و ساز در حریم شهر تهران مشخص شد و امیدواریم که با برگزاری این جلسات موضوعات مطرح شده به صورت حرفه ای و تخصصی بررسی شود.

به این مساله اعتقاد داریم که با به بحث گذاشتن موضوعات مربوط به حریم بتوانیم خروجی های خوبی داشته باشیم. البته قوانین بسیار خوبی در محدوده حریم شهر تهران وجود دارد اما یک ادبیات مشترک را در این حوزه نیازمندیم و  برگزاری این نشست نشان داد که با اشتراک دیدگاه های سازمان متولی در حوزه حریم می توانیم به این ادبیات مشترک دست پیدا کنیم. چرا که تمام اعضای شورای حفظ بیت المال و همچنین نیروی انتظامی به عنوان بازوی اجرایی این شورا همکاری خوبی با اداره کل حریم دارند.

این جلسه نشان داد که سازمان های متولی در حوزه حریم به یک همپوشانی و اتحاد در این زمینه نیاز دارند تا با هم افزایی مدیریتی در  حفظ و صیانت از حریم شهر تهران تلاش بیشتری شود.

کمیته های تخصصی در این کارگروه تشکیل شده و قرار است که هر دو هفته یکبار تشکیل جلسه دهد، خروجی های این کمیته نیز به عنوان مصوبه  به صورت بخشنامه بین سازمان های متولی و شهرداری تهران ابلاغ خواهد شد تابه  یک شیوه نامه مشترک و لازم الاجرا دراین زمینه به رده های اجرایی در موضوعات اجرایی و پیشگیری ابلاغ شود. همچنین این تصمیم  نیز گرفته شد که با همکاری نیروهای اجرایی و عملیاتی  چه در حوزه  نیروی انتظامی و چه در دستگاه های عملیاتی مانند اداره کل منابع طبیعی در موضوع جلوگیری نیز در مورد آراء قطعی که حکم دارند عمل کنند.

*در اولین جلسه حریم شهر تهران ، هر چند نمایندگان سازمان های متولی در حریم شهر به ایجاد مدیریت یکپارچه در این حوزه اعتقاد داشتند اما همچنان برخی از اظهار نظرهای آنها در همان محدوده بخشنامه ها و آیین نامه های درون سازمانی بود که در این زمینه داشتند. در این میان نکته قابل تامل این بود که هیچکدام از آن بخشنامه ها در موضوع حریم با یکدیگر اشتراک نداشتند. به عنوان مثال اگر موضوعی از نظر شهرداری تهران جزو خط قرمز های حریم بود از نظر سازمان دیگری این حساسیت وجود نداشت. برای رفع این تفاوت ها و رسیدن به یک اشتراک باید چه اقداماتی انجام شود؟

ــ در این جلسه و در مجموع شهرداری تهران به دنبال ایجاد مدیریت واحد در حریم شهر تهران نیست بلکه ما به دنبال مدیریت یکپارچه در این محدوده هستیم. به این دلیل که در حریم شهر تهران 23 نهاد و سازمان خدمات ارائه می دهند و فعالیت می کنند. تمامی این سازمانها قوانین خاص خود را دارند که خود را ملزم به اجرای این قوانین می دانند. اما ما برای حفظ حریم شهر تهران اکنون به یک ادبیات مشترک بین سازمان های متولی نیاز داریم. به عبارت دیگر قوانین و مقررات لازم در این زمینه وجود دارد اما باید در کمیته های این کارگروه با همپوشانی های لازم، قوانین یکسانی استخراج شود تا به صورت یکپارچه عمل شود. حتی این پیشنهاد نیز مطرح شد که حریم های مناطق شهر تهران نیز به صورت یکپارچه اداره شود. به این دلیل که اگر تمایل داریم در حریم شهر تهران به مدیریت یکپارچه برسیم باید این قدم ها برداشته شود.

از سوی دیگر شهردار تهران تاکید و حساسیت ویژه ای به حفظ و صیانت از حریم شهر تهران دارند. چنانچه دکتر قالیباف در سال 91  دستور تشکیل کمیته فنی حریم شهر تهران در حوزه معاونت شهرسازی را صادر کرد. حتی ابزار اجرایی آن را که همان شرکت شهربان و حریم بان بود را دراختیار این کمیته قرار داد.

*در حال حاضر چه اقداماتی در راستای حفاظت و صیانت از حریم شهر تهران در دست اجرا قرار دارد؟ 

ــ همانطور که  می دانید 23 ناحیه ازمناطق 22گانه شهر تهران دارای حریم هستند که 23  اکیپ عملیاتی به صورت سه شیفت کاری با حدود 200 نفر نیروی کارشناس در حریم شهر تهران  فعالیت می کنند، تا تخلف و ساخت و ساز غیر مجازی در این محدوده انجام نشود. با این وجود این اقدام مدیریت شهری به تنهایی برای صیانت از حریم شهر تهران کارساز نیست و لازم است که 23 دستگاه متولی در این محدوده نیز وارد عمل شوند و با استفاده از قوانین این سازمان ها و پتانسیل هایی که دارند به حفظ و صیانت از حریم شهر تهران بپردازند.

به عنوان مثال بند (ج) ماده 147 قانون اشاره به این مساله دارد که اداره کل منابع طبیعی می تواند برخی از اراضی حریم شهر تهران برای درختکاری و توسعه فضای سبز را در اختیار شهرداری ها  قرار دهد. در سه دهه اخیر این قانون بدون اجرا مانده بود اما با تفاهم نامه مشترکی که بین شهرداری تهران و اداره کل منابع طبیعی تهران منعقد شد مدتی است که این قانون در حریم شهر تهران اجرایی می شود. مثال بارز آن نیز طرح جنگل کاری درمحدوده شهر تهران است. از جمله کارهای دیگری که برای صیانت از حریم با همکاری شهرداری تهران و اداره کل منابع طبیعی استان تهران انجام شد اجرای طرح کمربندسبز حریم پایتخت بود. سعی ما بر این است که این کمربند سبز در حریم شهر تهران بطور کامل اجرا شود. این طرح حتی در  طرح راهبردی حریم شهر تهران نیز دیده شده است.

اگر ما بتوانیم کمربند سبز شهر تهران را در محدوده حریم شهر به طور کامل اجرا کنیم به این معناست که توانسته ایم این محدوده را حفظ کنیم و از همه مهمتر اینکه مانع از گسترش غیر مجاز محدوده مسکونی و ساخت و سازهای غیر مجاز به سمت حریم شهر تهران شده ایم.  از جمله اقدامات دیگر در این زمینه پیش بینی مبادی ورودی و خروجی شهر تهران با حاشیه سبز است.  هم اکنون با همکاری شهرداری منطقه 15 در فضایی  به طول 40 کیلومتر از بلوار امام رضا تا محدوده پاکدشت طرح حاشیه سبز را اجرایی کردیم. همین طرح در محدوده پردیس، دماوند و بومهن نیز در حال اجراست.