دیدبان؛ یکی از دلایل خسته نشدن دشمن از اعمال تحریم اقتصادی بیشتر علیه ملت ایران، کم‌هزینه و حتی بی‌هزینه بودن اعمال این تحریم‌هاست. اگر اعمال این تحریم‌ها هزینه قابل توجهی برای آمریکایی‌ها می‌تراشید، آنگاه آمریکایی‌ها برای اعمال تحریم علیه ملت ایران، عجله نمی‌کردند و عاقلانه‌تر تصمیم می‌گرفتند. در این نوشتار به طُرُق هزینه‌تراشی برای آمریکا در راستای مقابله با تحریم پرداخته خواهد شد.
اهمیت هزینه‌تراشی برای مقابله با دشمن
از بهترین راهبردها برای مقابله با فشارهای دشمن، عدم اجازه برای اعمال فشار از طریق دشمن است و یکی از بهترین راه‌ها برای پیاده‌سازی این راهبرد، هزینه‌تراشی برای دشمن است. استکبار غربی باید از طریق اقدامات جمهوری اسلامی به این نتیجه برسد که می‌تواند شروع کننده اقدام علیه ملت ایران باشد اما باید هزینه آن را نیز پرداخت نماید. در چنین شرایطی است که دشمن با هزینه و فایده‌ای عاقلانه، یا اصلاً به تحریم و فشار علیه جمهوری اسلامی روی نمی‌آورد و یا در صورت اشتباه و اقدام، هزینه‌ای که می‌پردازد بیش از فایده‌ای خواهد بود که کسب می‌نماید و همین امر منجر به پشیمانی دشمن و عدم تکرار چنین خطایی خواهد شد.
پیش از این نیز جمهوری اسلامی از این راهبرد استفاده کرده و جواب گرفته است. برای مثال می‌توان به گزینه حمله نظامی دشمن اشاره کرد. جمهوری اسلامی با ایستادگی و دنبال کردن جنگ پس از بازپس گیری خرمشهر به دشمن اثبات کرد که می‌تواند شروع کننده جنگ باشد اما مسلماً نمی‌تواند به آن خاتمه دهد و ملت ایران با ادامه دادن جنگ و هزینه‌تراشی برای متجاوز، دشمن را از کرده خود پشیمان می‌کند. استفاده از چنین راهبردی منجر به آن شده است که با وجود گذشت 30 سال از پایان جنگ، دیگر دشمن به سمت استفاده از این گزینه نرود؛ چرا که بی‌فایده بودن و پرهزینه بودن این گزینه به دشمن اثبات شده است.
مثال دیگری که در این زمینه می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، مسئله تحولات و آشوب‌های منطقه است. استکبار غربی با ایجاد و مجهز نمودن داعش و دیگر گروهک‌های تکفیری سعی کرد برای جمهوری اسلامی و کشورهای هم‌پیمان آن ایجاد ناامنی و مزاحمت نماید؛ در پاسخ به چنین توطئه‌ای نیز جمهوری اسلامی با کمک به ملّت یمن [1] برای خروج از سلطه استکبار غرب، امنیت متحدان آمریکا در منطقه را به چالش کشید. این پاسخ جمهوری اسلامی باری دیگر به دشمن فهماند که نباید در مسائل امنیتی پنجه در پنجه جمهوری اسلامی اندازد؛ چرا که در این صورت، پاسخ سنگینی را از سوی قوای امنیتی ایران دریافت خواهد کرد.
جمهوری اسلامی باید از همین راهبرد در عرصه اقتصادی نیز استفاده می‌کرد تا دشمن نتواند به راحتی با اعمال تحریم، به اقتصاد جمهوری اسلامی ضربه زند. راهبردی که متاسفانه تا به امروز پیگیری و اجرایی نشده است. یکی از اقدامات غلط جمهوری اسلامی در مسئله مواجهه با تحریم‌های فلج کننده اقتصادی آن بود که هنگامی که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه دولت اوباما طرح سه گانه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را که عبارت بود از تحریم به بهانه فعالیت هسته‌ای، تحریم به بهانه نقض حقوق بشر در ایران و تحریم به بهانه حضور جمهوری اسلامی ایران در منطقه را رونمایی کرد، راهبرد جمهوری اسلامی برای مقابله و مواجهه با تمامی این تحریم‌ها، تنها بستن تنگه هرمز بود [2]. راهبردی ضعیف که تنها به عنوان برگ آخر جمهوری اسلامی در مواجهه با تحریم‌ها می‌توانست مورد استفاده قرار گیرد. حال با توجه به آنچه گفته شد جمهوری اسلامی با در پیش گرفتن چه راهبردی می‌توانست به بهترین وجه به جنگ تحریم‌ها رود و در حال حاضر چه اقدامی باید انجام دهد؟
راهبرد مناسب برای مقابله با گزینه تحریم اقتصادی دشمن
با توجه به مطالب مذکور، مسلماً راهبرد مناسب برای مقابله با گزینه تحریم اقتصادی، افزایش هزینه‌های دشمن برای انتخاب چنین گزینه‌ای است. برای اجرای این راهبرد، طُرُق مختلفی وجود دارد؛ از جمله:
دولت جمهوری اسلامی باید به ازای هر تحریمی که از سوی آمریکا علیه ملت ایران اعمال می‌شود از خود واکنش نشان دهد. این واکنش نیز نباید به حیطه واکنش زبانی و محکوم نمودن اقدام استکباری دشمن محدود شود؛ بلکه باید اقدامی عملی و دردآور برای دشمن محسوب شود. درست همانند واکنشی که در عرصه نظامی و امنیتی، قوای نظامی جمهوری اسلامی از خود نشان می‌دهند؛ اگر در تهران عملیات تروریستی انجام می‌شود، دشمن جوابش را با موشک در اردوگاه‌هایش دریافت می‌کند [3]؛ اگر دشمن مرزبانان ما را به شهادت می‌رساند، دشمن جوابش را با موشک در اتاق طراحی عملیاتش دریافت می‌کند [4]؛ اگر .... .
اگر در مسائل اقتصادی نیز همانند مسائل نظامی، پاسخ دشمن را کوبنده بدهیم و هزینه دشمن را افزایش دهیم، دشمن کمتر جرات می‌کند به اقتصاد ملت ایران، حمله نماید.
دولت جمهوری اسلامی باید با تمام ظرفیتی که دارد با اکثر کشورهای جهان همکاری اقتصادی داشته باشد. در چنین حالتی با توجه به اینکه آمریکا توان تحریم اکثر کشورهای جهان را ندارد، عملاً بخشی از توطئه تحریم علیه ملت ایران خنثی می‌شود. در این زمینه حتی می‌شود بنا به پیشنهاد مقام معظم رهبری، با ایجاد «باشگاه تحریمی‌ها» [5] (شامل کشورهایی که از سمت آمریکا تحریم شده‌اند) که حدود 40 درصد اقتصاد جهان را در دست دارند به مقابله با تحریم‌های بین‌المللی آمریکا پرداخت.
دولت جمهوری اسلامی باید در حد توانش به منافع اقتصادی آمریکا در منطقه غرب آسیا و جهان، ضربه بزند. همانطور که مقام معظم رهبری در دیدار فرماندهان ارتش و نیروی زمینی فرمودند: «هر کاری که دشمن را عصبانی کند، خوب و درست است و در مقابل همگان باید از هر کاری که دشمن را جری و روحیه آن را تقویت کند، اجتناب کنند» [6]. بنابراین به نظر می‌رسد که در شرایط جنگ اقتصادی فعلی، بهترین دفاع، حمله است. اگر دولت جمهوری اسلامی از حالت انفعال و خودباختگی که در مقابل آمریکا دارد خارج شود و با شجاعت مقابل اقدامات خصمانه اقتصادی آمریکا بایستد و به آمریکایی‌ها ثابت کند که تغییر رویه داده است، مطمئناً آمریکایی‌ها نیز در برخورد اقتصادیشان با ایران تجدید نظر خواهند کرد.
نتیجه‌گیری
هزینه‌تراشی در برابر تلاش آمریکا برای اعمال تحریم بیشتر علیه جمهوری اسلامی، یکی از بهترین راهبردها برای مقابله با اعمال فشار اقتصادی علیه ملت ایران است. یکی از دلایلی که آمریکایی‌ها از وارد نمودن فشار اقتصادی به ملت ایران خسته نمی‌شوند، آن است که این فشارها برای آمریکا با هزینه جدی همراه نیست. اگر دولت جمهوری اسلامی بتواند همانطور که قوای نظامی، هزینه حمله نظامی را برای آمریکا افزایش دادند، با شجاعت و تدبیر هزینه تحریم اقتصادی را برای آمریکا افزایش دهد مطمئناً می‌توان گفت که بسیاری از تحریم‌های آمریکا دیگر علیه ملت ایران اعمال نمی‌شود و اقتصاد ایران از شر بخشی از این فشارها، آسوده می‌شود.
نویسنده: پویا کلانتری؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
[1] https://www.yjc.ir/fa/news/6797267/
[2] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/04/19/1772085/
[3] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/03/29/1753110/
[4] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/06/18/1824221/
[5]https://www.farsnews.com/news/13970612000608/
[6] https://www.isna.ir/news/98012812708/