دیدبان؛ موسسه هادسون اخیراً نشستی را بین متخصصان و صاحب‌نظران حوزه امنیت خاورمیانه برگزار کرد. در این پنل گفتگو، مباحث مختلفی در رابطه با ایجاد ثبات و بازسازی در مناطق تخریب‌شده به دست داعش مطرح شد و این متخصصان به بیان نکته‌نظرات خود در این رابطه پرداختند.
دنیز ناتالی (Denise Natalie) معاون وزارت خارجه آمریکا در امور مناقشات خارجی، به عنوان مهمان ویژه این پنل، ایجاد ثبات و بازسازی در مناطق جنگ‌زده سوریه و عراق را یکی از مسائل مهم برای آمریکا و متحدانش قلمداد کرد و تقسیم مسئولیت در این حوزه را جزو مهمترین سیاست‌های دولت ترامپ دانست. او با بیان اینکه آمریکا در سالهای گذشته چالش‌های مختلفی را برای شکست داعش در سوریه و عراق پشت سر گذاشته است عنوان کرد: همانگونه که ائتلاف جهانی برای شکست کامل داعش بسیار موثر بود، در دوران پساداعش نیز ایالات متحده به همکاری متحدانش نیازمند است. هنوز اقدامات زیادی برای تامین امنیت منطقه، جلوگیری از گسترش ایدئولوژی مخرب داعش، تسریع جریان بازگشت مردم جنگ‌زده و ارائه خدمات بهداشتی، غذایی، آموزشی و ... لازم است که جز از طریق همکاری متحدان آمریکا و در اختیار گذاشتن کمک‌های مالی و نظامی میسر نخواهد بود. همچنین او تامین امنیت منطقه را شرط اولیه برای بازسازی سوریه و عراق دانست.
دنیز ناتالی در پایان بهترین مدل بازسازی و ثبات در عراق را حمایت‌های مالی و مستشاری آمریکا و اقدامات اجرایی خود نیروهای امنیتی عراق دانست و افزود: هدف آمریکا و سایر کشورهای ائتلاف جهانی این است که به تدریج حضور نظامی خود را در عراق کاهش دهند و با فعال‌کردن نیروهای امنیتی بومی عراق، علاوه بر کاهش هزینه‌های نظامی خود، دولت عراق را در جهت به‌دست‌گیری کنترل اوضاع یاری رساند.
در ادامه لیندا روبینسون (Linda Robinson) کارشناس موسسه رند نکته‌نظرات خود را در رابطه با روند ایجاد ثبات در سوریه و عراق بیان داشت. او معتقد است که برخلاف برداشت‌های بسیاری از افراد، هنوز داعش به کلی نابود نشده است و بر اساس آمارها و گزارشات دریافتی، تعداد ۳۰۰ قربانی و ۵۰ حمله به طور هفتگی ثبت شده است و این میزان کمی نیست. او در ادامه می افزاید: یکی از اصلی‌ترین دلایل بی‌ثباتی عراق و سوریه نبود امنیت است و این امر باعث شده است که بسیاری از مردم این منطقه حاضر به بازگشت به خانه‌هایشان نباشند. علاوه بر این او دلایل دیگری را نیز برای عدم تمایل مردم این منطقه به بازگشت را نام می‌برد. به نظر او پس از ناامنی، مهمترین دلیل عدم بازگشت مردم، نبود امکانات خدماتی از جمله بهداشت و انرژی است. این در حالی است که عراق در حوزه انرژی وابستگی زیادی به ایران دارد و اگر دولت عراق نتواند این وابستگی را کاهش دهد، در آینده به مشکل برخواهد خورد.
فرانسس براون (Frances Z. Brown) از کارشناسان موسسه کارنگی به تشریح اصلی‌ترین اهداف آمریکا در عراق و سوریه پرداخت. او این اهداف را در قالب سه مورد عنوان کرد؛ اولین هدف آمریکا ریشه‌کن کردن کامل داعش و القاعده از این مناطق است. دومین هدف آمریکا رسیدن به یک راه‌حل سیاسی در سوریه است. البته او برداشت دولت آمریکا از این راه‌حل را تغییر رژیم نمی‌داند؛ بلکه ایالات متحده خواستار اجرای قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل برای حل مسائل سیاسی سوریه است. سومین هدف آمریکا بیرون راندن نیروهای ایرانی از سوریه و عراق و کاهش نفوذ این کشور است. او معتقد است که خروج نیروهای نظامی آمریکایی از منطقه به دستور ترامپ، وضعیت را نسبت به سال قبل بدتر کرده است و حتی در حوزه دیپلماتیک نیز موفقیت چندانی به دست نیامده است. او در پایان با تصدیق سخنان دنیز ناتالی، مهمان ویژه این جلسه، امنیت را شرط اول ایجاد ثبات و بازسازی در منطقه می‌داند و به سیاستمداران آمریکایی توصیه می‌کند قبل از گسترش فعالیت‌های مربوط در این راستا، اقدامات موثری را در جهت تامین امنیت منطقه انجام دهند.
لوی میکائیل (Loay Mikhael) نیز بیان کرد که تمامی استراتژیست‌ها و سیاستمداران آمریکایی تاکنون فقط به چند و چون شکست داعش فکر کرده بودند و هیچ کسی در بین آنها تدبیری برای دوران پساداعش نیاندیشیده بود. همگی ما فکر می‌کردیم که پس از شکست این گروه تروریستی روند آشتی بین گروه‌های معترض و دولت طی خواهد شد و عصر جدیدی از صلح در کشور سوریه و عراق حاکم خواهد گردید. اما روند کارها بدین‌گونه پیش نرفت و ما همچنان نیازمند ادامه تلاش‌ها در راستای تامین امنیت و بازسازی این مناطق هستیم. لوی میکائیل که کارشناس مسائل عراق است، درباره وضعیت عراق می‌گوید: حکومت کنونی عراق حکومت قابل قبولی برای ایالات متحده است و با وجود نواقصی که دارد اما تا حد زیادی دموکراتیک محسوب می‌شود. تنها مشکل حکومت عراق این است که ایران به عنوان یک عامل خارجی در روند تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری داخلی و خارجی این کشور مداخله می‌کند. همچنین مشکل دیگری نیز وجود دارد که آن تاثیرگذاری زیاد گروه‌های شبه نظامی نزدیک به ایران در سیاست عراق است؛ به طوری که حتی یکی از نمایندگان پارلمان عراق رهبر یکی از این گروه‌های شبه نظامی است. تنها راه‌حل حل این مشکلات این است که ایالات متحده بتواند نیروهای امنیتی دولت عراق و گروه‌های بومی این منطقه را فعال کند تا روند ایجاد امنیت در این منطقه به طور مستقل توسط خود عراقی‌ها صورت بپذیرد.
آخرین سخنران این پنل گفتگو الیزابت دنت (Elizabeth Dent) پژوهشگر موسسه خاورمیانه بود که به بیان نظرات خود پرداخت. او معتقد است که وضعیت آمریکا در عراق بهتر از سوریه است؛ چرا که اولا یک دولت مشروع وجود دارد که آمریکا می‌تواند با آن کار کند و ثانیاً اینکه حضور آمریکا در عراق برخلاف سوریه به طور رسمی است و توسط خود دولت عراق به این کشور دعوت شده است. تاثیرگذاری آمریکا در سوریه محدود است و حمایت ایالات متحده از برخی گروه‌های مخالف بشار اسد موجب ایجاد تنش با کشورهایی نظیر ترکیه می‌شود. این محقق نیز معتقد است که خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و کاهش میزان کمک‌های مالی دولت ترامپ وضعیت آمریکا در سوریه را بدتر کرده است؛ به طوری که حتی اعتبار آمریکا در بین متحدانش نیز خدشه‌دار شده است. او می‌گوید بر اساس گزارشات دولت ترامپ فقط ۱۰ الی ۳۰ درصد نیروهای آمریکایی در منطقه باقی خواهند ماند که این میزان برای تحقق اهداف یاد شده بسیار کم هستند.
ترجمه و تلخیص: مصطفی غفاری