دیدبان؛ ایالات‌متحده در دوران معاصر به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم به بعد و با قرار گرفتن این کشور به‌عنوان مرکز ثقل نظام سرمایه‌داری، تجلی نظام اقتصادی پویا در نظر جهانیان بوده است که همین امر موجب مهاجرت گسترده از سراسر نقاط جهان حتی اروپا به این کشور شده است. برخلاف این ظاهر رؤیایی، با کمی بررسی و با تحلیل آمارها و ارقام در حوزه میزان فقر در بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا، می‌توان به ابعاد مختلف مواجهه ساکنان ایالات‌متحده با این موضوع پی برده و شناخت واقعی‌تری نسبت به وضعیت داخلی آمریکا به دست آورد. لذا در این یادداشت به مسئله فقر داخلی (Domestic Poverty) در ایالات‌متحده پرداخته خواهد شد.
در قسمت نخست، برخی آمارهای مهم که نشان‌دهنده میزان فقر بوده یا عوامل تأثیرگذاری هستند که بر افزایش یا کاهش وضعیت رفاه مردم ایالات‌متحده تأثیرگذار است، به شرح ذیل ارائه می‌شوند:
۱- تعداد فقرا در ایالات‌متحده: 40 میلیون نفر
۲- تعداد افراد زیر خط فقر که در شرایط « فقر مطلق » ( Deep Poverty ): 20 میلیون نفر
منظور از فقر مطلق، شرایطی است که فرد امکان تأمین نیازهای اولیه زندگی خود از قبیل خوراک، مسکن و... را نداشته باشد.
۳- نرخ فقر در ایالات‌متحده: 3/ 12 درصد ؛ این امر در مقایسه با دهه پیشین، شاهد تغییرات چندانی نبوده است و نشان‌دهنده آن است که اقدامات ترامپ در کاهش نرخ بیکاری منجر به کاهش فقر در کشور نشده است.
4- کاهش نرخ بیکاری به 9/3 نسبت به دهه قبل
۶- حداقل دستمزد کارگران: 25/7 دلار به ازای هر ساعت؛ این امر هم‌اکنون به‌شدت مورد اعتراض گروه‌ها و اتحادیه‌های مختلف کارگری در کشور است و آن‌ها خواهان افزایش میزان دستمزد تا حدود حداقل 10 دلار هستند.
7- میزان هزینه‌های یک خانوار چهارنفره به‌طور متوسط در سال: 300/24 دلار؛ این میزان حقوق با توجه به افزایش هزینه‌ها به‌مرور در حال افزایش است.
همان‌گونه که گفته شد، کلیه افرادی که در ایالات‌متحده کمتر از 24 هزار دلار درآمد دارند، زیر خط فقر هستند و از داشتن یک زندگی مطلوب، محروم هستند. لذا در یک تقسیم‌بندی کلی، می‌توان این افراد را به هشت گروه عمده بر اساس میزان درآمد آن‌ها تفکیک کرد که به شرح زیر ارائه خواهد شد:
سیاه‌وسفید بودن؛ تفاوت شگرف میزان فقر
جامعه ایالات‌متحده از همان ابتدا با توجه به ترکیب نژادی و حضور مهاجران سفیدپوست اروپایی در کنار بومیان سرخ‌پوست و آفریقایی تبارها همواره در معرض مسئله تبعیض نژادی بوده و این موضوع همیشه جزء موضوعات هنجاری مهم در آمریکا به‌حساب می‌آید. این امر در مورد مسئله فقر نیز به شکل کاملی صادق است به‌گونه‌ای که سه گروه نژادی در آمریکا که بیشترین میزان فقر را به خود اختصاص داده‌اند، سه نژاد زیر می‌باشند:
الف- آمریکاییان با نژاد آفریقایی
ب- آمریکایی‌های اسپانیایی‌تبار
ج- بومیان آمریکا در مقایسه با سفیدپوستان مهاجر اروپایی نسبت فقر بیشتری دارند.
آمارهای زیر، فقر موجود در میان گروه‌های سنی و نژادی گوناگون در آمریکا را در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد:
فقر؛ محل نزاع محافظه‌کاران و لیبرال‌ها
در مورد کاهش فقر نیز دو حزب عمده ایالات‌متحده یعنی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان دارای اختلاف‌نظر هستند:
۱- جمهوری‌خواهان بر این باور هستند که کاهش فقر در کشور می‌بایست به‌جای اقداماتی همچون ارائه یارانه‌های نقدی، با افزایش اشتغال و فراهم کردن فضای کسب‌وکار صورت پذیرد. آن‌ها معتقدند که با این کار، میزان بودجه‌ای که دولت فدرال باید برای انجام برنامه‌های فقرزدایی هزینه کند - که در سال ۲۰۱۷ ، رقمی در حدود ۷۲۹ میلیارد دلار بود - به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.
لذا در نگاه محافظه‌کاران آمریکایی، میزان دریافت حقوق و کمک‌های دولتی می‌بایست متناسب با میزان تلاش افراد و ساعاتی که مشغول به کار هستند، باشد و کاهش فقر افراد نیز تنها با افزایش تلاش و ساعات کار آن‌ها میسر خواهد بود.
۲- دموکرات‌ها در سیاست‌های فقرزدایی خود بر کمک به اقشار آسیب‌پذیر همچون کارگران و کارمندان ازکارافتاده تأکیددارند. لذا لیبرال‌ها معتقدند که سیاست‌های اقتصادی جمهوری‌های خواهان - که نمونه اخیر آن، قوانینی است که دولت درزمینه دریافت مالیات وضع کرده است - نه‌تنها موجب کاهش فقر بلکه موجب افزایش شکاف میان فقیر و غنی می‌شود و بر کمک به افراد ناتوان تأکیددارند.
حداقل دستمزد؛ معیاری مناسب جهت تعیین خط فقر
ازآنجاکه تعیین حداقل حقوق پرداختی در هر ایالت توسط کنگره همان ایالت انجام می‌شود، می‌توان ۵۴ ایالت این کشور را به لحاظ حداقل حقوق به سه گروه عمده تقسیم نمود:
الف- در ۴۰ ایالت، حداقل دستمزد دریافتی کمتر از ۱۰ دلار در روز است.
ب- در ۲۱ ایالت، حداقل حقوق کمتر از ۷/۲۵ است که با توجه به شرایط و هزینه‌های مربوطه، نقطه مطلوب چیزی در حدود ۱۵ دلار است.
ج- در سه ایالت باقی‌مانده - آلاباما، لوئیزیانا و می سی سی پی نیز حداقل حقوقی تعیین نشده است.
بر اساس آمارهای سال ۲۰۱۷ ، ایالت نیومکزیکو با نرخ فقر ۱۸/۶ و ایالت نیوهمپشایر با نرخ فقر ۶/۶ دارای بیشترین و کمترین تعداد فقرا در سراسر ایالات‌متحده هستند.
فقر در دولت فعلی ایالات‌متحده
در ماه آوریل، رئیس‌جمهور آمریکا فرمان اجرایی را صادر کرد که بر اساس آن، ادارات دولتی موظف شدند تا اقدامات زیر را در جهت بهبود وضعیت فقر در این کشور انجام دهند:
۱- فراهم ساختن شرایط لازم برای اشتغال افراد کم‌درآمد
۲- تأمین نیازهای اولیه شهروندان همچون غذا
۳- ارائه یارانه در حوزه مسکن و خدمات بهداشتی و درمانی
۴- برنامه بیمه درمانی در سطح فدرال و ایالتی ویژه فقرا و افراد دارای ناتوانی‌های جسمی
در حال حاضر، هر کسی که درآمد سالانه وی ۱۰۰ هزار دلار بوده و حداقل ۳۰ درصد از درآمد خود را صرف اجاره خانه خویش بکند، فقیر محسوب می‌شود.
ازآنجاکه در شرایط فعلی، حداقل دستمزد در ایالات‌متحده ۷/۲۵ دلار است که با این حقوق در هیچ منطقه و شهری در آمریکا نمی‌توان خانه‌ای را خرید و برای اجاره یک‌خانه دارای دو اتاق، یک کارگر می‌بایست حداقل ۱۲۲ ساعت در هفته کار کند یا این‌که حداقل ۲۲/۱۰ دلار درآمد داشته باشد که این میزان دستمزد بیش از سه برابر از حداقل دستمزد فعلی است.
پیشینه فقر در اوایل تشکیل ایالات‌متحده
بررسی تاریخچه آمریکا نشان می‌دهد که کمک به نیازمندان از همان ابتدا موردتوجه مردم بوده و یکی از وظایف اصلی کلیسا به شمار می‌رفته است. در قرن ۱۹ نیز دولت اقدام به اتخاذ سیاست‌هایی کرد که بر اساس آن‌ها، افراد فقیر در خانه‌ها ساکن شده و به ازای دریافت حقوق در مزارع کشاورزی به کار مشغول می‌شدند. در قرن ۲۰ و پیش از جنگ جهانی اول و دوم نیز به‌رغم اقدامات مختلف، بیش از نیمی از جمعیت ایالات‌متحده یعنی حدود ۱۵ میلیون خانوار در فقر به سر می‌بردند.
در دوران پس از جنگ جهانی دوم به‌خصوص دهه ۱۹۶۰ ، فقر به یکی از معضلات عمده جامعه ایالات‌متحده تبدیل شد و لذا توجه ویژه‌ای از جانب آن به حل این مشکل مبذول شد به‌گونه‌ای که به‌عنوان‌مثال در سال ۱۹۶۵ و در جریان جنگ ویتنام، شعار سیاستمداران ایالات‌متحده بدین‌صورت بود: « در دوران جنگ، حتی اگر ما از میزان هزینه‌های نظامی خود کم کنیم ولی از بودجه سلامت و بهداشت چیزی کم نمی‌کنیم ».
در جریان بحران مالی جهانی نیز که در سال ۲۰۰۸ رخ داد و نرخ بیکاری به‌یک‌باره از ۵ به ۱۰ درصد افزایش یافت، موضوع فقر مجدداً به دغدغه سیاستمداران آمریکایی تبدیل شد و دولت دموکرات اوباما اقدام به اعطای یارانه به ۷/۵ میلیون فقیر و ناتوان کرد.
آینده فقر در ایالات‌متحده
به‌طورکلی، آینده مناسبی در مورد کاهش فقر در ایالات‌متحده را نمی‌توان انتظار داشت و بر اساس برخی محاسبات، با تداوم روند فعلی که از سال ۲۰۱۶ آغازشده است، نرخ فقر در چند سال آینده به ۲۹ درصد خواهد رسید اگرچه با تقویت سیاست‌های اقتصادی دولت جمهوری‌خواه ترامپ آینده نسبتاً مناسبی در انتظار وضعیت اشتغال آمریکا – هرچند در کوتاه‌مدت – خواهد بود.
*محمدامین حضرتی، پژوهشگر مسائل آمریکا