دیدبان؛ پس از شروع انقلابهای پیاپی در کشورهای اسلامی موسوم به بیداری اسلامی، مردم بحرین نیز در اعتراض به حکومت ظالمانهی خاندان آل خلیفه جنش اعتراضی خود را آغاز کردند. این حرکت در روز 14 فوریه 2011 که روز خشم نام گرفت، فراگیر شد. گروهها و احزاب مختلفی در این جنبش علیه حکومت آل خلیفه با یکدیگر متحد شدند. آیتالله شیخ عیسی قاسم در بین همهی این گروهها به عنوان رهبر این جنبش شناخته میشود. در روزهای گذشته خبر استقرار دائم این شخصیت اسلامی در عراق منتشر شد، که سؤالهای زیادی را دربارهی آینده انقلاب بحرین بوجود آورد.
گروه های مؤثر شیعه در بحرین
از همان روزهای آغازین، احزاب و جمعیتهای زیادی در انقلاب بحرین مؤثر بودند که برخی از آنها نیم قرن سابقه فعالیت دارند. در بین این گروهها تفکرات مختلفی از سکولار تا شیعی وجود داشت. اصلی ترین این گروهها عبارتند از:
1-جمعیت وفاق ملی_ اسلامی: این جمعیت از 2001 و پس از بازگشت (شیخ علی سلمان) از تبعید فعالیت میکند. این جمعیت در سال 2010 موفق شد تمام 18کرسی متعلق به شیعیان از 40 کرسی پارلمان بحرین را به دست آورد. شیخ علی سلمان از مخالفین معتدل حکومت بحرین است و با بقای سلطنت آل خلیفه به شرط عدم دخالت در امور دولتی موافق است. وی هم اکنون به اتهام واهی جاسوسی برای قطر در زندان به سر میبرد.
2- جنبش احرار: این جنبش از قدیمیترین جنبشهای بحرین است که در سال 1956 و برای سازمان دهی جنبش کارگری بحرین به وجود آمد. این گروه خواهان براندازی رژیم آل خلیفه است. دبیر کل این جنبش هم اکنون سعید الشهابی است.
3- جنبش الحق: این جنبش در پی اختلاف نظر با رویکرد محافظه کارانهی جمعیت وفاق ملی از این جمعیت منشعب شد. این گروه خواهان اعمال شدت عمل بیشتر در مقابل حکومت آل خلیفه است. رهبری این جنبش هم اکنون با (حسن المُشَیمَع) ، یکی از برجستهترین شخصیتهای مخالف حکومت است. وی از سال 2010 تاکنون در زندان به سر میبرد.
4- جریان الوفاء الاسلامی: این جنبش به رهبری (عبدالوهاب حسین) از همان روزهای آغازین در صف اول اعتراضات حضور داشت. عبدالوهاب حسین که در میان مردم به (استاد) و ( آغازگر انقلاب) معروف است، یک ماه بعد از شروع جنبش انقلابی بحرین بازداشت شد و هم اکنون (سید مرتضی السندی) رهبری جریان الوفاء را بر عهده دارد.
شیخ عیسی قاسم در قامت رهبری انقلاب
آیتالله شیخ عیسی قاسم در بین اکثر گروههای انقلابی بحرین به عنوان رهبر انقلاب بحرین شناخته میشود. ایشان در جوانی، پس از طی تحصیلات مقدماتی در بحرین، راهی نجف شد و در درس شهید آیتالله محمد باقر صدر حاضر شد. وی پس مدتی به بحرین بازگشت. ایشان در سال 1360 مجدداً برای پیگیری تحصیلات عالیهی خود به ایران آمد و در درس آیتالله هاشمی شاهرودی، آیتالله سید کاظم حائری، آیتالله فاضل لنکرانی و ... حضور یافت. ایشان پس از بازگشت به بحرین فعالیتهای سیاسی خود را از سرگرفت و پس از شروع انقلاب بحرین در سال 2011 در قامت رهبری این جریان ظاهر شد.
دولت بحرین در سال 2016 شیخ عیسی قاسم را به سلب تابعیت محکوم کرد. وزارت کشور بحرین برای صدور این حکم جرائمی را از قبیل(خروج از وظایف شهروندی و همزیستی مسالمتآمیز) (تعمیق مفاهیم طائفه گری) (مخالفت با قانون اساسی و نهادهای دولتی) (ایجاد تفرقه در جامعه) به ایشان منتسب کرد.
دولت بحرین به این اقدام اکتفا نکرده و در سال 2017 با هجوم به منزل شیخ عیسی قاسم و به قتل رساندن دو نفر و زخمی کردن 100 نفر دیگر از طرفداران ایشان، که برای حمایت از شیخ در منزلش متحصن شده بودند، ایشان را بازداشت کرد. مدتی بعد دادگاه بحرین طی حکمی شیخ عیسی قاسم و دو تن از مسؤولان دفتر وی «حسین القصاب» و «میرزا الدرازی» را به یک سال حبس و مصادره اموال به میزان ۳ میلیون دینار و پرداخت هزار دینار غرامت محکوم کرد.
یک سال پس از این واقعه، شیخ عیسی قاسم بحرین را به منظور عمل جراحی چشم به مقصد لندن ترک کرد. و پس از عمل جراحی از لندن به عراق رفت. پس از مدتی جواد الغزالی، عضو کمیته امنیتی شورای شهر نجف در گفتگو با رسانههای محلی اعلام کرد که اقامت شیخ در این شهر همیشگی خواهد بود. این مقام عراقی اظهار داشت: شیخ عیسی قاسم خانهای را در محله «الامیر» در شهر نجف اجاره کرده است و در آن اقامت خواهد داشت. شیخ عیسی قاسم در مدت اقامت خود در نجف با رهبران مقاومت اسلامی عراق و آیتالله سید علی سیستانی دیدار کرد.
آینده انقلاب بحرین
پیروزی انقلاب بحرین بر ضد منافع تعداد زیادی از کشورهای عربی منطقه و قدرتهایی همچون آمریکا و انگلستان خواهد بود. عربستان سعودی از همان روزهای آغازین جنبش، نیروهای خود را وارد بحرین کرد و مستقیماً سرکوب معترضین بحرینی که در میدان لؤلؤ منامه تجمع کرده بودند را در دستگرفت. دولت سعودی اعتقاد داشت در صورت سرکوب بحرین میتواند ناآرامیهای مناطق شیعه نشن هم مرز با بحرین در خاک خود را آرام سازد. دولت سعودی همچنین ناآرامی در بحرین را سرآغاز جنبشهای انقلابی دیگری در کشورهای حاشیه خلیج فارس میدانست که کاملاً در تضاد با منافع عربستان است.
ایالات متحده آمریکا نیز از آغاز شروع جنبش از حامیان دولت مستقر بحرین بود. دولت آمریکا برخلاف برخی ژستهای بشردوستانهای که در موضوع بحرین میگرفت، در عرصه عمل از دولت آل خلیفه حمایت کرد. حکومت آل خلیفه در بحرین سالهاست که میزبان ناوگان پنجم دریایی آمریکا بوده است. این در حالی است که همه گروهها و احزاب معارض دولت در بحرین رویکردی ضد آمریکایی دارند و این به این معنا است که در صورت پیروزی انقلاب بحرین، حضور ناوگان آمریکا در بحرین با مشکل مواجه خواهد شد. ناوگان پنجم آمریکا مهمترین اهرم قدرت آمریکا برای حضور در منطقه است و به نظر نمیرسد هیچ کشور در منطقه شرایط پذیرش این ناوگان را در خاک خود داشته باشد.
انگلستان نیز از متحدان سنتی حکومت بحرین به شمار میآید. اداره امور امنیتی بحرین تا سال 1999 برعهده یک افسر انگلیسی به نام «یان هندرسون» بود که جنایات فراوانی علیه مردم این کشور انجام داد. از آغاز قیام مردم بحرین در سال 2011 نیز یک افسر دیگر انگلیسی به نام «جان یلتس» پلیس بحرین را اداره میکند.
بدون شک حمایت برخی کشورهای خارجی از دولت مستقر در بحرین و دوری رهبر اصلی انقلاب از وطن و زندانی شدن بیشتر رهبران انقلاب، کار را برای انقلابیون بحرین مشکل ساخته است. اما این به معنای عدم امکان دستیابی به پیروزی نیست. انقلاب اسلامی ایران نیز در چنین شرایطی به پیروزی رسید. حکومت پهلوی در سالهای نزدیک به سقوط از حمایت قدرتهایی نظیر آمریکا و انگلستان برخوردار بود. جیمز کارتر رئیس جمور وقت ایالات متحده در سفر خود به ایران در سال 1356، ایران را جزیره ثبات نامید. امام خمینی نیز در آن سالها در تبعید به سر میبردند. اما با رهبری هوشمندانه امام خمینی و تبعیت مردم ایران از ایشان و مقاوت آنان، انقلاب ایران به پیروزی رسید.
انقلاب بحرین در صورت پیروزی، تحولات گستردهای را در منطقه رقم خواهد زد و جایگاه آمریکا و عربستان سعودی را در منطقه به شدت متزلزل خواهد ساخت و حتی ممکن است تحولاتی را در شرایط داخلی عربستان سعودی ایجاد کند. حضور شیخ عیسی قاسم در نجف میتواند ظرفیتهای جدیدی را پیش روی انقلاب بحرین قرار دهد. جلب حمایت گروهها و شخصیتهای بزرگ و تأثیرگذار جهان تشیع، میتواند بخشی از این ظرفیتها باشد. هیچ انقلابی بدون فداکاری مردم و رهبری هوشمندانه رهبران به پیروزی نمیرسد. بدون شک مردم بحرین در صورت مقاومت و پیروزی، صفحهای جدید از تحولات را در تاریخ منطقه جنوب غرب آسیا رقم خواهند زد.