دیدبان؛ افغانستان یکی از کشورهای همسایه ایران و در تاریخ معاصر یکی از نقاط چالش بر انگیز منطقه بوده است. این روز‌ها با خروج آمریکا و کم رنگ شدن نقش مترسک گونه او در خاورمیانه، معادلات امنیتی این منطقه دچار تغییر شده و افغانستان را در معرض اتخاذ تصمیمات جدی قرار داده است. در این روز‌ها دولت و شورای امنیت کشورمان نیز در تلاش برای برقراری ثبات داخلی در این کشور مذاکراتی را به صورت علنی با طالبان داشته است. حال سؤال اینجاست که چرا کشور ما اقدام به جهت گیری‌های علنی رسانه‌ای و متفاوت نسبت به گذشته در قبال شرایط داخلی افغانستان کرده است؟
تغییر مواضع
در همین راستا چندی پیش علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به افغانستان سفر کرد و پس از او عباس عراقچی برای مذاکرات بیشتر با طالبان در این کشور حضور یافت. اعضای طالبان نیز برای ادامه مذاکرات به تهران آمدند. همچنین وزیر خارجه کشورمان محمد جواد ظریف در مصاحبه ای با ان‌دی‌تی‌وی بیان داشت «دولت آینده در افغانستان نمی‌تواند بدون نقش طالبان باشد، اما به طور قوی بر این باوریم که آن‌ها نباید نقش غالب در افغانستان داشته باشند؛ البته قطعا این مردم افغانستان هستند که در نهایت باید تصمیم‌گیری کنند.» سفر‌ها و موضع‌گیری‌های علنی، حساسیت‌های رسانه‌ای بسیاری را برانگیخت و این سؤال را در اذهان ایجاد کرد که مگر این طالبان همان گروهک تروریستی نیست که در سال 1998 به کنسول‌گری ایران حمله کرده بود؟{1}
اهمیت
افغانستان یکی از کشورهای هم مرز ایران است و هر گونه اختلال و ناامنی در این کشور می‌تواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر امنیت کشور ما نیز اثرگذار باشد. همانگونه که ما در سال‌های گذشته، تجربه درگیری و ناامنی‌های مرزی را با این کشور داشته ایم و امواج رویداد‌های داخلی این کشور بر کشور ما نیز اثرگذار بوده است (مانند حمله طالبان به کنسول‌گری ایران در سال‌های گذشته)؛ در نتیجه امنیت این کشور برای کشور ما و کشورهای همسایه و مرتبط با آن اهمیت ویژه‌ای دارد.{2}
شرایط جدید
با خروج آمریکا از منطقه شرایط برای فعالیت گروه‌های مسلح و افراطی، بیشتر شده است. ایران و کشورهای خاورمیانه در چند سال اخیر خطر رشد و فعالیت‌های افراطی گروه‌های تروریستی مانند داعش را حس کرده و با آن‌ها در داخل و خارج از مرز‌های کشورشان مواجه شده اند. اینگونه تهدید‌های امنیتی نگرانی ویژه‌ای را در کشورهای منطقه ایجاد کرده است. علی الخصوص که بر اساس شنیده‌ها، داعش پس از شکست در عراق و سوریه، برنامه ویژه‌ای برای فعالیت در افغانستان دارد و از طرف دیگر هم، آمریکا با خروج خود سعی در تقویت و جایگزینی نیروهای دیگر به جای خود، برای کنترل منطقه را دارد.{3}
طالبان جدید
طالبان شاخه‌های متعددی دارد که همه انواع آن به اقدامات خشن و غیر معقول معتقد نیستند و در سال‌های اخیر توانسته بدنه اجتماعی خوبی را برای خود جذب کند و از ماهیت افراطی خود فاصله بگیرد. با توجه به نقش عمده‌ای که در حال حاضر طالبان در شهر‌های مختلف افغانستان دارد، کشورهای منطقه باید به جهت‌دهی طالبان در جهت عدم رشد شاخه‌های خشونت طلب و نزدیک کردن آن به رویکرد‌های صلح آمیز کمک کنند، علی الخصوص که طالبان امروز به یکی از گروه‌های مقابل داعش تبدیل شده است و می‌تواند در جهت مبارزه و جلوگیری از رشد این گروه تروریستی اقدام کند.{4}
سخن آخر
باتوجه به نقش حیاتی افغانستان برای حفظ صلح و امنیت خاورمیانه و حساسیت بالای آن برای جلوگیری از رشد جریان‌های افراطی و جنگ طلب در منطقه، امنیت این کشور و عدم درگیری‌های داخلی در آن اهمیت بالایی برای کشورهای همسایه و مرتبط دارد. علاوه بر این، با توجه به نقش عمده طالبان در شهر‌های مختلف افغانستان، جذب مجدد بدنه مردمی، عدم اتخاذ رویکرد افراطی در بسیاری از انشعابات این گروه و عدم مذاکره مستقیم با دولت افغانستان، کشورهای همسایه از جمله ایران باید در جهت ایجاد صلح پایدار در این کشور قدم بردارند؛ هرچند که واضح است که حرف آخر در جهت دهی سیاسی افغانستان را مردم افغانستان خواهند زد.{4}
{1} https://www.isna.ir/news/97102111210
{2}http://akharinkhabar.com/Pages/News.aspx?id=4898111
{3} http://siasatrooz.ir/vdcevf8zfjh87ei.b9bj.html
{4} www.irna.ir/fa/News/83162736