حاشیه‌نشینی یکی از آسیب‌های اجتماعی است که در سال‌های اخیر، پس از تقریبا سه دهه توجهات زیادی را به خود جلب نموده است. بررسی نحوه شکل‌گیری و مواجهه با این پدیده در دهه ابتدایی انقلاب از مسائل مهم برای سیاستگذاری این حوزه است.

زمانی تغییر واقعی در سیاستگذاری های کلان اروپا رخ خواهد داد که نسل فعلی رهبران آن، با نسل دیگری که واقعا خواستار استقلال از آمریکا و نقش آفرینی مستقل در نظام بین الملل است، جایگزین شود و شاید زمان زیادی تا تحقق این موضوع باقی نمانده است.