همه ی وزارتخانه های دولت به یک اندازه وزن ندارند. برخی از وزارتخانه ها جایگاه مهمتری در دولت داشته و سکانداران این وزارتخانه ها در افواه عمومی به عنوان رجل سیاسی و مذهبی شناخته می شوند. در بین وزرای کابینه؛ چهار وزارتخانه ی: وزارت کشور، وزارت امورخارجه،‌ وزارت اطلاعات و وزارت دفاع؛ وزارتخانه ی مهم و تإثیرگذار هستند که معمولا برای انتخاب آن رایزنی و جلب نظر مقامات عالی نظام لازم است.

همچنین این چهار وزارتخانه به نوعی به عنوان چهار پست کلیدی، ‌نشان دهنده ی جهت گیری سیاسی دولت منتخب خواهد بود. به عبارت دیگر این گرایش سیاسی چهار وزارتخانه است که نشان می دهد که دولت چه سمت و سویی سیاسی خواهد داشت. اگر نگاهی گذار به دولت های بعد از انقلاب اسلامی تا به امروز داشته باشیم در می یایبم که این چهار وزارتخانه افراد مهم و کلیدی به خود دیده است و شخصیت هایی که در کابینه تأثیرگذار بوده اند یا وزیر امورخارجه و یا وزیر کشور بوده اند. در این مجال به دنبال بررسی شخصیت هایی هستیم که در طول 34 سال عنوان وزیر کلیدی را در کابینه یدک کشیده اند.

- وزارت کشور؛ وزارت روحانیون سیاسی

شاید بتوان مهمترین وزراتخانه ی دولت را وزات کشور دانست. وزیر کشور در حقیقت مسئول سیاست داخلی کشور است. جالب است که این منصب هیچ پسوندی ندارد و تنها با عنوان وزیر کشور مطرح می شود. وزارت کشور شؤون مختلفی نظیر شأن اجتماعی، شأن سیاسی و شأن امنیتی را بر عهده دارد. قانون وظایف اصلی وزارت کشور را موارد ذیل بر شمرده است:

- تأمين و حفظ امنيت داخلي و استقرار نظم و آرامش در كشور و ايجاد هماهنگي بين دستگاه هاي اطلاعاتي، انتظامي و نظامي و حفاظت از مرزها.

- تمشيت امور نيروي انتظامی.

- تلاش در جهت تحقق و توسعه آزادي هاي سياسي و اجتماعي در چارچوب قانون اساسي و ساير قوانين كشور و تأمين توسعه سياسي و اجتماعي پايدار و ارتقاء سطح مشاركت عمومي.

- زمينه سازي براي فعاليت مطلوب احزاب و تشكل هاي سياسي وغير دولتي و نظارت بر فعاليت آنها.

- هدايت و راهبري و پشتيباني شوراهاي اسلامي و نظارت بر فعاليت آنها.

- ايجاد نظام مطلوب تقسيمات كشوري.

- هماهنگي و هدايت استانداران براي تحقق سياست هاي عمومي و برنامه هاي دولت.

- سياست گذاري ،راهبري و نظارت بر امور مربوط به اتباع و مهاجرين خارجي.

- .اجراي سياست هاي عمومي دولت به منظور پيشبرد برنامه هاي اجتماعي، اقتصادي و عمراني.

- برنامه ريزي بمنظور انجام امور انتخابات.

- هماهنگي در جهت توسعه امور عمراني شهرها و روستاها و هدايت و پشتيباني فني – اجرايي شهرداري ها و دهياري ها و نظارت بر اجراي قوانين و مقررات مربوط به آنها.

- برنامه ريزي و اعمال مديريت در جهت رفع بحران هاي ناشي از حوادث طبيعي و سوانح غير مترقبه

- شناسائي وتعيين هويت ايرانيان.

همچنین انتخاب استاندارن و فرمانداران به عنوان نمایندگان رسمی دولت در سطح استان و شهرها، تأمین امنیت کشور از طریق نیروی انتظامی، برگزاری انتخابات و اجرای آن، به عنوان مجری انتخابات تنها بخشی از وظایف این وزراتخانه ی کلیدی است. اهمیت این وزارتخانه زمانی مشخص می شود که بدانیم فرماندهی نیروهای انتظامی و مرزداری و سایر یگان های انتظامی با اجازه ی فرماندهی کل قوا، ‌به وزیر کشور تفویض می شود. به عبارت دیگر با انتخاب وزیر نیروهای انتظامی و مرزداری تحت نظر وزیر کشور خواهند بود. از این رو وزیر کشور علاوه بر شأن اجتماعی، سیاسی و امنیتی؛ شأن نظامی هم پیدا می کند.

از ابتدای انقلاب نیز گروه ها و جریان های سیاسی با درک اهمیت این وزراتخانه ی کلیدی تلاش بسیاری برای استفاده از شخصیت های وزین و تأثیرگذار برای این وزراتخانه نمودند. به عبارت دیگر با انتخاب فرد برجسته ی سیاسی برای منصب وزارت کشور چینش و آرایش سایر مسئولین سیاسی دولت مستقر در سطوح استان و شهرستان و شهرها مشخص خواهد شد.

- وزیران کشور نظام از ابتدا تا به امروز

بعد از دولت موقت،‌ و با تشکیل اولین دولت نظام جمهوری اسلامی ایران به نخست وزیری شهید رجائی؛‌ آیت الله مهدوی کنی اولین وزیرکشور دولت جمهوری اسلامی ایران بود که با کسب رأی اعتماد از مجلس توانست بر این منصب تکیه زند. وی در همان زمان با حکم و دستور امام (ره) فرماندهی کمیته های انقلاب اسلامی را که مسئول امور انتظامی کشور بوده اند را نیز برعهده داشت و همچنین از سوی حضرت امام (ره) به عنوان یکی از فقهای شواری نگهبان منصوب شد که بعد از مدتی به دلیل تداخل امور اجرایی وزارت کشور و امور نظارتی شورای نگهبان مجبور استعفا از جایگاه فقاهت شورای نگهبان شد.

آیت الله مهدوی کنی در دولت شهید باهنر نیز وزیرکشور بود و بعد از شهادت شهیدان رجائی و باهنر به دستور امام (ره) و رأی تمایل مجلس نخست وزیر موقت شد تا استقرار دولت جدید به تمشیت امور و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بپردازد.

در دولت اول میرحسین موسوی حجت الاسلام ناطق نوری به عنوان وزیر کشور از سوی مجلس انتخاب شد. بعد از انتخاب وی به عنوان وزیرکشور، فرماندهی کمیته های انقلاب نیز به وی سپرده شد. در دولت دوم میرحسین موسوی گرایش دولت به سمت جریان چپ بیشتر شد از این رو حجت الاسلام محتشمی پور که از اعضای فعال مجمع روحانیون مبارز و جریان چپ تلقی می شد جایگزین حجت الاسلام ناطق نوری شد.

در دولت اول هاشمی رفسنجانی نیز عبدالله نوری که از اعضای فعال مجمع روحانیون مبارز بود برای منصب وزیر کشوری در نظر گرفته شد که با رأی مجلس وزیر کشور شد. تا دولت اول هاشمی رفسنجانی وزرای کشور همگی روحانی و از چهره های سیاسی مطرح کشور از هر دو جناح انتخاب می شدند اما در دولت دوم هاشمی رفسنجانی ترجیح داد فردی غیر روحانی و غیرسیاسی را برای وزارت کشور تعیین کند. از این رو علی محمد بشارتی به عنوان وزیرکشور در دولت دوم هاشمی از سوی مجلس انتخاب شد.

در دولت اول خاتمی مجددا فردی روحانی و سیاسی به عنوان وزیر کشور انتخاب شد. عبدالله نوری اولین وزیرکشور دولت اصلاحات بود که دوام چندانی نیاورد و بعد از استیضاح وی از سوی مجلس و رأی عدم اعتماد به وی،‌ خاتمی ترجیح داد تا فردی نزدیک تر به خود را برای وزات کشور به مجلس پشنهاد دهد؛‌ از این رو حجت الاسلام موسوی لاری به عنوان وزیرپیشنهادی خاتمی به جای عبدالله نوری به مجلس معرفی شد که از سوی مجلس رأی اعتماد به وی داده شد. وزرات موسوی لاری در دولت دوم خاتمی نیز تثبیت شد و وی دوباره از سوی مجلس اصلاح طلبان به عنوان وزیرکشور دولت دوم خاتمی منصوب شد. موسوی لاری از اعضای مجمع روحانیون مبارز و جزو جریان اصلاح طلب محسوب می شد.

اما سرنوشت وزارتخانه ی کلیدی در دو دولت محمود احمدی نژاد فراز و فرود بسیار یافت. اولین وزیر کشور دولت نهم، حجت الاسلام مصطفی پور محمدی از اعضای جامعه روحانیت مبارز و از اردوگاه اصول گرایان با گرایش راست سنتی بود.

پورمحمدی مانند سلف خود هم روحانی و هم سیاسی بود اما وی در جایگاه وزارت کشور بر سر تعیین استانداران با احمدی نژاد به توافق نرسید و همین بهانه ای برای شروع اختلافات شد. در نهایت در مدت کمتر از دوسال مصطفی پورمحمدی از وزارت کشور عزل شد تا چند افتخار را با هم داشته باشد. وی اولین وزیری بود که از سوی رئیس دولتش عزل می شد، همچنین اولین وزیری بود که از سوی احمدی نژاد عزل می شد و همچنین اولین روحانی سیاسی بود که در جایگاه وزارت کشور از جایگاه خود عزل می شد. بعد از پورمحمدی، مرحوم کردان برای تصدی منصب وزارت کشور به مجلس معرفی شد.

مجلس در ابتدا بر سر مدرک و توانایی کردان برای تصدی منصب وزارت کشور بحث بسیار کرد اما در نهایت با رأی ضعیفی وی وزیر کشور شد. تا بعد از علی محمد بشارتی دومین نفر غیر روحانی و غیر سیاسی باشد که بر منصب وزارت کشور تکیه می زند. اما مدرک کردان استخوان لای زخم شد و او را دوباره به مجلس کشاند، در نهایت کردان که در اردیبهشت 1387 وزیر شده بود در آبان همان سال با استیضاح مجلس برکنار شد. سومین فردی که در دولت نهم برای تصدی وزارت کشور به مجلس معرفی شد، دوست قدیمی احمدی نژاد و فرمانده ی سابق وی در جنگ یعنی مهندس صادق محصولی بود.

صادق محصولی بعد از مرحوم کردان برای وزارت کشور به مجلس معرفی شد و با رإی ضعیفی که ناشی از عدم تمایل مجلس بود، وزیر کشور شد. اما محصولی تنها یک سال توانست بر این صندلی تکیه بزند، وی در سال 1388 زمانی که احمدی نژاد وزرای دولت دهم را به مجلس معرفی می کرد، برای وزات رفاه در نظر گرفته شد. از این رو مصطفی محمد نجار برای تصدی وزرات کشور به مجلس معرفی شد. مصطفی محمد نجار در دولت نهم وزیر دفاع بود.

دولت یازدهم

گمانه زنی ها برای تصدی وزرات کشور در دولت یازدهم زیاد بودند و از گزینه های مطرح به حجت السلام علی یونسی، حجت الاسلام پورمحمدی، حجت الاسلام ناطق نوری، حجت الاسلام مجید انصاری، حجت الاسلام سید رضا تقوی و ... می توان اشاره کرد اما در معرفی وزیر پیشنهادی کشور دولت حسن روحانی به مجلس نام عبدالرضا رحمانی فضلی به عنوان یک اصولگرا بر همه گمانه زنی ها پایان داد و اما حال باید منتظر ماند که حضور یک اصولگرا در دولت یازدهم توسط نمایندگان مجلس به تایید می رسد یا خیر.