دیدبان: رهبر معظم انقلاب در دیدار خویش با جمعی از بانوان فرهیخته حوزوی و دانشگاهی با اشاره به اینکه افتخار به تعداد وزرای زن و نمایندگان زن انفعال در برابر غرب است فرمودند: «ما الان افتخار ميكنيم كه فلان تعداد زن، در فلان بخشهاى اجرايى كشور داريم. اشتباه نشود، از اينكه اين بانوان در اين مناصب اجرايى باشند من هيچ مشكلى ندارم؛ يعنى منع نميكنم، نفى نميكنم، ايرادى هم برايش قائل نيستم ... آنچه اشكال دارد، افتخار به اين است؛ كه ما به رخ دنيا بكشيم كه ببينيد، ما در بخشهاى اجرايى اينقدر زن داريم! اين همان دوْر خوردن است، اين همان منفعل شدن است؛ اين افتخارى ندارد. ... اگر ما افتخار كنيم كه اين تعداد خانم روشنفكر، خانم تحصيلكرده داريم، اين خوب است، اين جا دارد... امّا افتخار به اينكه ما اين تعداد وزير زن، اين تعداد نماينده‌ى زن، اين تعداد معاونِ بخشهاى مختلفِ زن، اين تعداد رئيس مؤسّساتِ تجارى زن داريم، افتخار به اين غلط است؛ اين انفعال در مقابل آنها است. مگر بنا بوده ما كارهاى مردانه را به زنها بدهيم؟»[1]
علاوه بر اینکه رهبر معظم انقلاب در عین حالی که فی نفسه با وزارت و مسئولیت های زنان مشکلی ندارند؛ اما افتخار کردن به این امر را نشانه انفعال و وادادگی در برابر غرب می دانند؛ برخی فقها بر مبنای اصول فقاهتی خود بطور کلی وزارت زنان را دارای اشکال می دانند .
اما ما می بینیم در انتخابات های ریاست جمهوری برخی کاندیداها به استفاده از وزیر زن اشاره می کنند و این امر را به گونه ای افتخار آمیز بیان می نمایند در حالی که مقام معظم رهبری افتخار به حضور زنان در کابینه را انفعال نامیدند.
احمدی نژاد؛ بانی این انفعال
بنای کج وزارت زنان را برای اولین بار احمدی نژاد بنا نهاد. زمانی که برای اولین بار در تاریخ نظام جمهوری اسلامی ایشان 3 وزیر زن را برای وزارت خانه های بهداشت، رفاه و آموزش و پرورش به مجلس معرفی کرد.
این امر مورد اعتراض خیلی از علما قرار گرفت. توجیه احمدی نژاد برای وزارت زنان این بود که 50 تن از 313 یار اصلی امام زمان(عج) زن هستند. البته آیت الله علم الهدی امام جمعه مشهد در خطبه های نماز جمعه به این امر اعتراض کردند و این روایات را شایعه دانستند. همچنین طبق برخی شنیده ها حضرت آیت الله صافی-دامت برکاته- از مراجع معظم تقلید طی نامه ای به یکی از مراجع بزرگوار این اقدام رئیس جمهور را از نظر فقهی مورد انتقاد قرار دادند. البته از این میان تنها خانم دستجردی از مجلس رأی اعتماد گرفت و به عنوان اولین و تنها وزیر زن در نظام جمهوری اسلامی مشغول به کار شد که البته عمر ایشان کمتر از عمر دولت بود و در نهایت ایشان در 7 دی 91 با حکم خود رئیس جمهور از این منصب عزل شد.
حضور زنان البته در کابینه به زمان اصلاحات برمی گردد. زمانی که برای اولین بار رئیس مرکز امور مشارکت زنان عضو کابینه محسوب شد. همچنین معصومه ابتکار که با حکم خاتمی به عنوان رئیس سازمان محیط زیست منصوب شد؛ اولین زنی بود که بعد از انقلاب عنوان معاون رئیس جمهور را می گرفت. تا پیش از این دوره فائزه هاشمی تنها کسی بود که تا آستانه معاونت رئیس جمهوری پیش رفته بود. او در دوره ریاست جمهوری پدرش معاون رئیس کمیته ملی المپیک بود.
اظهارات نامزدهای ریاست جمهوری 92 پیرامون وزارت زنان
نامزدهای این دوره ریاست جمهوری نیز در این امر وارده شده اند و برخی از آنها از داشتن وزیر زن در کابینه خود صحبت کرده اند که به آنها اجمالاً اشاره می شود:
حسن روحانی
حسن روحانی در همایش "بانوان حامیان ستاد مردمی حمایت از روحانی" که در تالار آدینه تهران برگزار شد ضمن اشاره به این نکته که زنان 50% جامعه را تشکیل می دهند که نیمی از بار حماسه سیاسی روی دوش آنهاست گفت که در کابینه سهم ویژه ای برای زنان قائل هستم.
وی با ارائه چند آمار نسبت به رشد فعالیت‌های زنان در جامعه گفت: نرخ زنان با سواد ایران در زمان وقوع انقلاب 35 درصد بود که این میزان، در سال85 به 82درصد رسید و میزان عضویت زنان در هیئت علمی دانشگاه‌ها از 17.28 درصد در سال 76، به 18.78 درصد در سال 82 و در سال 89 نیز به 30 درصد رسید؛ این نشان دهنده حرکت رو به رشد جلو زنان در جامعه است.
روحانی با بیان اینکه تعداد کاندیداهای زن در انتخابات‌های مختلف به ویژه در انتخابات شوراها افزایش یافته است، تصریح کرد: دانشجویان زن نیز از سال 84 نسبت به سال 75 ، 168درصد افزایش داشته و در حال حاضر نسبت دانشجویان زن به نسبت کل دانشجویان 51.5 درصد است.
روحانی در خصوص مشارکت زنان در حوزه اقتصاد اظهار داشت: زنان در حوزه کشاورزی 27 درصد، در صنعت 24 درصد و در خدمات 48 درصد از فعالیت‌های جامعه را بر عهده دارند.
روحانی با بیان اینکه "در گذشته از زنان در عرصه مدیریت استفاده نکرده‌ایم" گفت: برای جبران این عقب ماندگی در مشاغل مدیریتی، حتی باید سهم ویژه‌ای برای زنان قائل شویم.
داوطلب انتخابات ریاست جمهوری در خصوص برنامه های مدنظرش برای دولت آینده گفت: در دولت آینده یعنی دولت تدبیر و امید در همه صحنه‌های اجتماعی تبعیض میان زنان و مردان برداشته خواهد شد و فرصت برابر به معنای عدالت اجتماعی واقعی برقرار می‌شود و در این دولت، در عرصه مدیریت، معیار جنسیت نخواهد بود و پوشش بیمه تامین اجتماعی برای همه زنان ایجاد خواهد شد.[2]
محسن رضائی
محسن رضائی در دو دور قبل گفت که یک زن می تواند وزیر امور خارجه بشود و مقابل کاندولیزا رایس بایستد. در دور قبل نیز محسن رضائی در دانشگاه صنعتی شریف گفت: ما در جامعه‌مان بانوان شجاع‌تر و توانمندتر از هيلاري كلينتون بسيار داريم و چرا بايد تنها در حوزه محيط زيست و دستگاه‌هاي از اين قبيل، از زنان استفاده كرد. من از بانوان در سطوح مختلف مديريتي بهره مي‌برم و يكي از پست‌هاي كليدي را به بانوان خواهم داد و با معرفي كابينه خود يك هفته قبل از انتخابات جايگاه يكي از بانوان را در كابينه مشخص مي‌كنم.[4] همچنین گرامی زادگان که به نمایندگی از رضائی در نشست "زنان در دولت دهم" شرکت کرده بود گفت: رضايي در نظر دارد وزارتي براي زنان داشته باشد و تاكيد بر اين دارد كه يك پست كليدي مثل وزارت خارجه در دست زنان باشد و همچنين ايجاد وزارت امور اجتماعي با تكيه بر امور زنان و خانواده مورد نظر وي است.[5]
در این دوره نیز محسن رضائی در نشستی خبری که در محل دفتر مرکزی ستاد انتخاباتی وی در شهر کرمانشاه برگزار شد درباره جایگاه بانوان در دولت خود گفت: بانوان ایران اسلامی دارای ظرفیت های بسیار بزرگی در تمامی بخش ها و ابعاد هستند که یقینا در دولت من بانوان حضور پررنگی خواهند داشت و حتما وزیر زن هم در کابینه‌ام خواهم داشت.[6] همچنین ایشان در دانشگاه ارومیه در خصوص انتخاب رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد در کابینه خود، گفت: برای بانک مرکزی یکی از خانم‌های اقتصاددان را رئیس انتخاب خواهم کرد و وزیر اقتصاد هم از بین افراد باتجربه و البته اقتصاددان انتخاب خواهد شد که بعداً اعلام می‌کنم.[7]
محمدباقر قالیباف
قالیباف در چشن همزار یاس گفت: یکی از بی اعتمادی هایی که زنان امروز جامعه دارند این است که توان آن ها دیده نمی شود در صورتی که باید اجازه بدهیم زنان در چارچوب موارد اسلامی تصمیم بگیرند و مردان باید عرصه آن ها را به رسمیت بشناسند.
قالیباف ادامه داد: فرهنگی وجود دارد که در حوزه مدیریت متاسفانه میدان را به زنان نداده ایم گرچه از زمانی که به شهرداری تهران آمدم بخشنامه ای را صادر کردم که 10 درصد مدیریت به بانوان اختصاص داده شود ولی مقاومت مردان را در این زمینه می بینیم که باعث شده است این اتفاق به درستی واقع نشود.
شهردار تهران با اشاره به این که در جلسه شهرداران طرح تفصیلی را به مناطق فرستادیم 3 یا 4 مهندس زن و 4 یا 5 نفر مرد در این زمینه فعالیت کردند افزود: گزارش زن ها در حوزه بیان، انضباط ، تکنیک فرق بسیاری با گزارش مردان داشت و بسیار موفق بود.
قالیباف ادامه داد: زمانی که در نیروی انتظامی بودم نیز به حضور زنان تاکید داشته ام ضمن این که با دستور رهبری زنان نیز می توانند در پلیس مسوولیت بپذیرند و درجه بگیرند.
همچنین قالیباف گفته است: متاسفانه به بحث زنان که نگاه می کنیم این عادت یا فرهنگ است که مردان می خواهند جایگاه زنان را تعریف کنند. در صورتی که این خود زنان هستند که باید این کار را انجام دهند.[8]
غلامعلی حداد عادل
ایشان در همایش دانشگاهیان ولایتی طلایه داران حماسه سیاسی و اقتصادی در ارتباط با جایگاه زنان در جامعه گفت: قطعا اگر زنی را وارد کابینه کنم بی‌جهت او را عوض نخواهم کرد و همیشه به نقش زنان در جامعه و پیروزی و اداره انقلاب اعتقاد داشتم و افزود باید با واقع بینی و بدون سر دادن شعار از سرمایه بانوان کشور برای اداره جامعه استفاده کنیم.[9]
جمع بندی
همانگونه که مشاهده شد اکثریت نامزدها در مورد حضور زنان در کابینه خود صحبت کردند و برخی ها نیز بصورت قطعی گفته اند که از وزیر زن استفاده خواهند کرد. در صورتی که طبق بیانات مقام معظم رهبری هر چند این امر فی نفسه مشکلی ندارد اما نباید به این امر افتخار کرد؛ بلکه افتخار به این امر نشانه انفعال و وادادگی ما در برابر تفکر غربی است و قرار نیست ما کارهای مردانه را خانم ها بدهیم. بلکه جايگاه زن و هويّت و شخصيّت زن، در جنس خود زن يك هويّت بسيار بالا و با كرامتى است. و در نهایت ما نبايد در مقابل نگاه غرب دچار اين انفعال ميشديم كه متأسّفانه شدیم.