دیدبان: راه اندازی موتور جستجوی بومی از اواسط سال 89 در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت که در آن زمان طرحی مطرح شد که براساس آن موتور جستجوگر ملی  بر بستر شبکه ملی اطلاعات یا اینترانت کشوری پیاده سازی قرار گیرد. این موتور جستجوگر ملی که حتی عنوان موتور "یاحق" را نیز در ابتدا به خود گرفته بود اولین اولویت برای ارائه خدمات دستگاههای دولتی و غیردولتی با هدف تسهیل در ارائه اطلاعات سریع به مردم معرفی شد و قرار بود از تجارب کشورهای کره جنوبی و چین نیز در بهره برداری از آن استفاده شود.

یکسال پس از اعلام اولین برنامه های وزارت ارتباطات برای راه اندازی موتور جستجوی ملی، سیاستهای این وزارتخانه برای اجرای این پروژه در کشور به نوعی تغییر کرد و مقرر شد برای ایجاد فضای رقابت فعالان داخلی در این عرصه چندین موتور جستجوی بومی راه اندازی و معرفی شود.

براین اساس سازمان فناوری اطلاعات ایران بحث حمایت از موتورهای جستجوی بومی و رتبه بندی آن ها را در دستور کار قرار داد.

موتور جستجوی پارسی جو توسط پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان اولین موتور جستجوی در سال گذشته  به صورت آزمایشی راه اندازی شد.

بر اساس بهره ‌برداری رسمی موتور جستجوی پارسی جو در سال گذشته قرار بر این شد تا  در دو مرحله اجرا شود که نسخه اول این سامانه با پوشش 300 میلیون سند فارسی در اسفند ماه سال پیش به کاربران عرضه شد و نسخه دوم آن نیز با پوشش 500 میلیون سند فارسی حاوی سرویس‌هایی نظیر ترجمه ماشینی، جستجوی اخبار، جستجوی علمی و جستجوی دو زبانه و برخی از سرویس‌های مربوط به نقشه، قرار بود خرداد ماه سال امسال در معرض عموم قرار گیرد.

اگر بخواهیم به تحلیل سایر موتورهای جست وجو بپردازیم، براساس نتایج تحقیقات به عمل آمده که چندی پیش از سوی مجمع فعالان فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال انقلاب اسلامی منتشر شده کل سود موتور جستجوی گوگل در سال 2011 حدود 36 میلیارد دلار بوده که سود این موتور جستجو از کاربران ایرانی در سال گذشته، 443 میلیارد تومان – البته با قیمت دلار 1600 تومانی - تخمین زده شده است.

براین اساس هر ایرانی روزانه به طور میانگین 5 بار در گوگل جستجو می‌کند و میانگین سالیانه تعداد دفعات جستجو در گوگل توسط کاربران ایرانی یکهزار و 825 بار اعلام شده است.

در این بررسی ها مشخص شده که 40 درصد کلیک کاربران ایرانی روی لینک های تبلیغاتی ظاهر شده در نتایج جستجو است و 7.3 بار تعداد دفعاتی است که کاربران ایرانی در سال بر روی لینک های تبلیغاتی کلیک می‌کنند. براین اساس میانگین درآمد گوگل به ازای هر کلیک بر لینکهای تبلیغاتی 1.04 دلار و میانگین درآمد سالیانه گوگل از هر کاربر 7.3 دلار است و در مجموع این موتور جستجو از کاربران ایرانی طی یک سال277 میلیون دلار درآمد کسب کرده است.

در بهمن ماه سال قبل در راستای ارتقای خدمات موتور جستجوی بومی پارسی جو، سرویس جستجوی تصویر با پوشش ده میلیون تصویر به این موتور جستجو اصافه شد.

با استفاده از امکان اصلاح خطایاب فارسی در صورت تشخیص اشتباهات نگارشی در پرس و جو، پارسی جو نزدیکترین عبارت را به کاربران پیشنهاد خواهد داد؛ درهمین حال اضافه شدن امکان افزودن سایت به پارسی جو از دیگر تغییرات توسعه ای این موتور جستجو است که کاربران برای افزودن وبگاه جدید به پارسی جو تنها کافی است تا آدرس صفحه اصلی آن را در قسمت افزودن وبگاه وارد کنند و وبگاه مورد نظر در کمتر از یک روز به موتور جستجو اضافه خواهد شد.

در مصاحبه ی اخیر دکتر علیرضا یاری با مهر در تشریح طرح های کلان مرکز ملی فضای مجازی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به محدودیت های ورود تجهیزات و تکنولوژی فناوری اطلاعات به کشور اشاره کرد و گفت: تحریم فرصتی است که بتوانیم روی این صنعت سرمایه گذاری کرده و از آن حمایت کنیم؛ برای مثال در زمینه تولید داخل 20 سال گذشته مرکز تحقیقات مخابرات به سمت تولید تکنولوژی سوئیچ و روتر که تکنولوژی به روز دنیا بود حرکت کرد که اگر این تولید ملی هدایت می شد امروز شاهد کارخانه هایی در حد "سیسکو" در کشور بودیم.

سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی شاخص ترین پروژه این مرکز را طی چند سال اخیر پروژه سیستم عامل بومی "زمین" عنوان کرد و اظهار داشت: این پروژه سعی کرده سرورها را که نیاز مبرمی به سیستم عامل امن دارند هدف قرار دهد؛ البته در سالهای گذشته روی نسخه دسکتاپ این سیستم عامل تمرکز شده بود  اما آنطور که باید مورد اسقبال قرار نگرفت؛ براین اساس نسخه سرور به جهت آنکه سرویسهایمان روی آن است از بعد امنیتی و بومی اهمیت بسیاری پیدا می کند.

یاری از بومی سازی نسخه سرور سیستم عامل "زمین" خبر داد و گفت: هم اکنون این سیستم عامل قابل نصب است و پایلوت آن نیز اجرا شده و استفاده می شود.

وی همچنین با اشاره به پروژه موتور جستجوی بومی "پارسی جو" که با همکاری دانشگاه یزد طراحی شده گفت: این پروژه تاکنون با پشتوانه بخش خصوصی فعالیت داشته اما مرکز ملی فضای مجازی قصد دارد برای ادامه کار این پروژه، از آن حمایت کرده تا موتور جستجوی بومی حالت تجاری به خود گرفته و رقیب گوگل در ایران شود؛ این موتور جستجو بخش ترجمه نیز دارد که می تواند متن فارسی را به انگلیسی و انگلیسی را به فارسی ترجمه کند.

سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی با اشاره به مکانیزم های تشویقی برای اجرای پروژه هایی همچون سیستم عامل زمین و موتور جستجوی بومی گفت: قصدمان این است که شرکتهایی را برای پشتیبانی از سیستم عامل زمین شکل دهیم؛ چرا که اگر این شرکتها انگیزه تجاری داشته باشند سعی می کنند سیستم عامل زمین را بفروشند و از آن پشتیبانی کنند.

وی با بیان اینکه هم اکنون اکثر سرورهای سیستم عامل یا لینوکس هستند و یا ویندوز که هیچکدام پشتیبانی کننده مجاز در ایران ندارند افزود: این به این معنی است که لایسنس ها هیچکدام به شکل معتبر نبوده و از طریق واسطه اخذ می‌شود؛ با این وجود چنانچه از سیستم عامل زمین حمایت کنیم تا رسما توسعه پیدا کند فرصت خوبی خواهد بود تا بازار سیستم عامل را در اختیار بگیرد.

یاری ادامه داد: در زمینه موتور جستجو نیز وضع به همین منوال است چرا که برای مثال اگر گوگل در ایران دفتر داشت رقابت با آن سخت می شد چراکه می توانست بازارش را سریع توسعه داده و با کاربران ایرانی ارتباط برقرار و شرکتهای ایرانی را جذب کند اما در حال حاضر "پارسی جو" با سازمان ها ارتباط پیدا کرده و می تواند بازار جستجوی خود را حداقل در ایران بالا ببرد.

وی با اشاره به ایجاد موتورهای جستجوی بومی در دیگر کشورها نیز گفت: برای مثال موتور جستجوی "بایدو" در چین حدود 40 درصد بازار را از گوگل گرفته که این درصد بسیار بالایی است؛ ما نیز باید یک چنین هدفی را بگذاریم که لازمه آن سرمایه گذاری است.

یاری با بیان اینکه تاکنون در کشور ما هیچ موتور جستجوی بومی موفق نشده است، افزود: به این دلیل که نیاز به پهنای باند زیادی برای دانلود اطلاعات از وب وجود دارد و این موضوع مستلزم هزینه بسیاری برای شرکتهای داخلی است که تمایلی ندارند با این هزینه ها حداقل تا 4 سال نیز بدون درآمد سرویس موتور جستجو ارائه دهند؛ براین اساس تا یک حد کمی رشد می کنند و پس از آن متوقف می شوند.

وی تصریح کرد: ما قصد داریم در راستای حمایت از بخش خصوصی، این امکان را فراهم آوریم تا "پارسی جو" از پهنای باندی که در دیتاسنتر مرکز ملی فضای مجازی وجود دارد استفاده کند و در قبال خرید سرویس به مرکز اجاره دهد؛ به این ترتیب هزینه آن جبران شده و در عرض حداکثر دو سال با زیرساخت قوی فعال خواهد شد.

سرپرست پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه فضای مجازی تصریح کرد: اگر در پروژه موتور جستجوی فارسی، سرمایه گذاری واقعی صورت بگیرد پارسی جو نیز مانند یاندکس و بایدو رشد می کند و می تواند سهم بازار گوگل در ایران را بگیرد.

علاوه بر موتور جست وجو گر پارسی جو، موتورهای جست و جوگر دیگری نیز مشغول به فعالیت هستند. برای مثال: جستجوگر سلام(جستجوگری است که در آن  از هوش مصنوعی و همچنین الگوریتم های دقیق ریاضی استفاده شده است. این امکانات به کلی باعث شده است که این موتور دارای سرعتی بسیار بالا و همچنین قدرت پردازشی بی نظیر باشد. )، موتور جستجوی تارجو(در این موتور شما قادر خواهید بود به دو زبان فارسی و عربی به جستجو بپردازید و همچنین می توانید جستجوی خود را در بخش دانشنامه نیز ثبت کنید تا مطالب علمی مربوط به کلمه ورودی برای شما نشان داده شود.)، جستجوگر جاماسپ(یکی از امکانت بسیار خوب این سایت سیستم نقشه آن است که در میان جستجوگرهای ایرانی می تواند گفت که منحصر به فرد است.در این نقشه تا الان نزدیک به 1030 شهر مختلف و همچنین 5300 روستا به طور کامل پوشش داده شده اند. این نقشه همچنین راه های ارتباطی را بسیار دقیق نشان داده است و حتی نزدیک به نیمی از جاده های فرعی را نیز در دل خودش جای داده است.)، موتور جستجوی جسجو، جستجوگر پارسیک(این سایت به شما اجازه می دهد تا در میان مقالات علمی، تصاویر و همچنین صفحات  وب به جستجو بپردازید. یکی از نکات بسیار خوب در مورد این جستجوگر سامانه اخبار آن است که به طور کلی خبرهای مهم واقع در خبرگزاری ها را در اختیار کاربران قرا میدهد.)، موتور جستجوی دیتایاب و ....

در زیر برخی از موتورهای جستجوی فارسی در کشور به همراه رتبه آلکسای آنها آمده است که می تواند گاهی اوقات مورد استفاده باشند.