اول
«جناب آقاى روحانى - همان‌طور که اشاره کردند - جزو عناصر خدمتگزار قدیمى به نظام اسلامى در بخشهاى مختلف هستند؛ یک فرد آزموده شده‌اى در نظام جمهورى اسلامى هستند؛ چه در دوره‌ى دفاع مقدس، چه در مجلس شوراى اسلامى، چه در شوراى عالى امنیت ملى، کارهاى فراوانى بر دوش ایشان بوده است، که آن خدمات بزرگ را انجام دادند؛ امروز هم به عنوان رئیس جمهور بحمدالله مفتخرند به این که آراء مردم ایشان را به این سِمت منصوب کرده است. امیدواریم ان‌شاءالله خداى متعال به ایشان کمک کند، از ایشان دستگیرى کند، هدایت کند.»
از این عبارت می‌توان فهمید که بخش قابل توجهی از بد بینی‌ها و حرفهای نامناسبی که برخی در ایام انتخابات علیه آقای روحانی زدند و خدمات گذشته ایشان را زیر سوال بردند ناصواب بوده است. مطابق این بیان آقای روحانی دارای چند خصوصیت مهم و اساسی هستند که هر کدام یک مدال افتخار است:
از عناصر خدمتگزار قدیمی به نظام هستند
آزمون شده و امتحان پس داده هستند
در دوران دفاع مقدس نقش شایسته‌ای داشته‌اند
در مجلس شورای اسلامی نقش شایسته‌ای داشته‌اند
در شورای عالی امنیت ملی امتحان خوبی پس داده‌اند
و در همه این موارد خدمات بزرگی انجام داده‌اند.
اینها مطالبی است که از این عبارت می‌توان به صراحت برداشت کرد و هر کس با هر توجیهی بخواهد این موارد را رد کند در واقع توجیهات خویش را بر این بیانات اولویت داده است. البته این بیانات راه را برای نقد عملکرد گذشته آقای روحانی در هر یک از مسوولیت‌های گذشته او نمی‌بندد و مشخص است که راه نقد و انتقاد باز است. آنچه این بیانات انجام می‌دهد سد کردن راه زیر سوال بردن خدمات گذشته ایشان و جلوگیری از روانه کردن برخی از تهمت‌ها به سوی رئیس جمهور جدید است.
دوم
«و همه سعى کنند کمک کنند. من از همه‌ى جریانهاى گوناگون سیاسى درخواست میکنم و اصرار دارم، و همچنین از همه‌ى شخصیتهاى متنفذى که داراى نفوذ کلمه هستند، داراى حوزه‌ى تأثیرگذارى در میان ملت هستند، درخواست میکنم به مسئولین، به دولت، به رئیس جمهور کمک کنند تا ان‌شاءالله بتوانند وظائف سنگینى را که برعهده دارند، بخوبى انجام دهند و توقعاتى را که وجود دارد و مردم دارند، ان‌شاءالله به بهترین وجهى برآورده کنند.»
این جملات و این بیانات یک معنای خاصی دارد و آن این است که:
همه گروه‌های سیاسی ظرفیت آن را دارند که با آقای روحانی کار کنند.
آقای روحانی نیز ظرفیت و توانایی آن را دارد که با همه گروه‌های سیاسی و جریان‌های سیاسی مختلف و شخصیت‌های متنفذ و دارای نفوذ کلمه کار کند و از توان آنها در جهت اهداف نظام و انجام وظایف سنگینی که بر عهده دارد بهره ببرد.
علاوه بر این این خصوصیت آقای روحانی خصوصیتی ستودنی است و این که کسی بتواند با همه گروه‌های سیاسی (که به تذکرات رهبری گوش میکنند) کار کند خوب است
همه گروه‌ها نیز با این بیان موظف هستند که خواست رهبری را اجابت کنند و به دولت و شخص رئیس جمهور کمک کنند.
سوم
«توصیه‌ى ما، هم به رئیس جمهور محترم، هم به هیئت دولتى که ان‌شاءالله به توفیق الهى در آینده‌ى نزدیکى از مجلس رأى اعتماد خواهند گرفت، این است که کارها را با صبر و بدون شتابزدگى انجام دهند؛ گامها را محکم و مطمئن بردارند.»
خطاب این تذکر و توصیه مشخصا به رئیس جمهور جدید و دولت آینده اوست. از این عبارت می‌توان دو برداشت کرد و هر دو برداشت هم به یک میزان مهم است و شاید بتوان گفت که هر دو هم درست است:
آقای روحانی زمینه و توان انجام کار با صبر و بدون شتابزدگی را دارد
امکان آن هست که آقای روحانی و دولت او دچار بی‌صبری و شتابزدگی شوند که این نامطلوب است.
چهارم
«بله، همین جور که گفتند، «امت وسط» خصوصیت جامعه‌ى اسلامى است؛ «و کذلک جعلناکم امّة وسطا لتکونوا شهداء على النّاس و یکون الرّسول علیکم شهیدا». راه وسط، همان راه اسلام است؛ نگاه کنیم ببینیم اسلام به ما چه میگوید، اسلام از ما چه میخواهد. راه موفقیت این است که دنبال رضاى الهى و دنبال انجام تکلیف الهى باشیم. خداى متعال راهها را براى ما مشخص کرده است؛ اگر از این راهها سلوک کنیم، مشى کنیم، به توفیق خواهیم رسید. فراموش نکنیم از روز اوّلى که این انقلاب پیروز شد، دشمنانى بودند که صریحاً اعلام دشمنى کردند و گفتند میخواهند این انقلاب را از بین ببرند و نظام جمهورى اسلامى را محو کنند. از آن روز تا امروز که سى و چهار سال میگذرد، روزبه‌روز على‌رغم دشمنان، ملت ایران پیشرفت کرده است. نه فقط نتوانستند نظام اسلامى را متزلزل کنند، بلکه حتّى نتوانستند جلوى رشد نظام اسلامى را هم بگیرند.»
این عبارات یک تایید و یک تکمله بر نظرات آقای روحانی دارد. ابتدای مطلب تایید صریحی بر سخنان آقای روحانی دارد و در ادامه تکمله‌ای مهم بر مطالب ایشان وارد میکنند که شایان توجه است:
این نظر آقای روحانی که جامعه اسلامی باید امت وسط باشد درست است
آقای روحانی باید توجه کند که راه وسط همان راه اسلام است
آقای روحانی باید توجه کند که ما باید به دنبال انجام تکلیف باشیم.
آقای روحانی باید توجه کند که اگر راه اسلام را برویم موفق خواهیم شد.
آقای روحانی باید توجه کند که دشمن نتوانسته است ملت ایران را شکست دهد یا متوقف کند.
خطاب این جملات فقط به آقای روحانی نیست. و این جملات به این معنی هم نیست که آقای روحانی به این مطالب توجهی ندارد. ولی وقتی چنین تکمله‌ای در ادامه مطالب ایشان می‌آید می‌تواند (تاکید می‌شود، می‌تواند) به این معنی باشد که این تذکرات لازم است و شاید احتمال غفلت از این معانی وجود داشته باشد.
پنجم
«من تأیید میکنم نظرى را که رئیس جمهور محترم ابراز کردند در زمینه‌ى برخورد حکمت‌آمیز با مسائل گوناگون بین‌المللى و مسائل سیاسى و مسائل ارتباطات بین‌المللى و اینها. حتماً باید برخوردِ حکمت‌آمیز و عاقلانه باشد. البته ما دشمنانى داریم که اینها زبان عقلائى هم خیلى سرشان نمیشود؛ لیکن آنچه که ما وظیفه داریم، این است که با استحکام، با توجه به اهداف والاى جمهورى اسلامى، بدانیم چه کار داریم میکنیم؛ اهداف خودمان را بشناسیم، آن اهداف را هم در نظر داشته باشیم و آنها را با جدیت دنبال کنیم.»
این عبارت نیز مانند عبارت قبلی با یک تایید جدی و صریح از سخنان آقای روحانی شروع می‌شود و سپس تکمله‌ای بر این سخنان وارد میکند که هم آن تایید را باید جدی گرفت و هم آن تکمله را:
این نظر آقای روحانی که در مسائل خارجی باید حکمت آمیز و عاقلانه رفتار کرد درست است.
آقای روحانی باید توجه داشته باشد که دشمنان ما عقلایی رفتار نمی‌کنند.
البته ما وظیفه داریم که با استحکام اهداف خود را دنبال کنیم.
خطاب این جملات فقط به آقای روحانی نیست. و این جملات به این معنی هم نیست که آقای روحانی به این مطالب توجهی ندارد. ولی وقتی چنین تکمله‌ای در ادامه مطالب ایشان می‌آید می‌تواند (تاکید می‌شود، می‌تواند) به این معنی باشد که این تذکرات لازم است و شاید احتمال غفلت از این معانی وجود داشته باشد.
ششم
«یکى از خصوصیات این مردم‌سالارى این است که رابطه‌ى مردم و مسئولان به صِرف رابطه‌ى قانونى منحصر نمیشود؛ بلکه علاوه بر آن، رابطه‌ى عاطفى و ایمانى است؛ که ناشى از اعتقادات مردم، ناشى از بینش دینى مردم، ناشى از تعهد مردم به مبانى و اصول انقلاب است. این چیزى است که در دنیا ما نظیرى برایش نمى‌شناسیم، که رابطه‌ى مردم با مسئولین، یک چنین رابطه‌ى مستحکمِ عاطفى و ایمانى و نشانه‌ى پایبندى به مبانى باشد؛ و همین است که مسئولین را هدایت میکند. رئیس جمهور محترمى که امروز رسماً به مسئولیت سنگین و افتخارآمیز ریاست جمهورى رسیدند، به این نکته توجه کنند که مردم، کشور عزیز ایران را یک کشور اسلامى و مبتنى بر تعاریف اسلامى و تعالیم اسلامى میدانند؛ لذا مى‌ایستند.»
این بیان یک نکته صریح و تذکر مستقیم به مسوولان جدید و خصوصا رئیس جمهور جدید دارد و از این رو باید به آن دقت کرد:
رابطه مردم و مسوولان در نظام اسلامی فقط قانونی نیست رابطه عاطفی و ایمانی هم هستند.
آقای روحانی باید توجه داشته باشد که مردم ما ایران را اسلامی میدانند و مبتنی بر اسلامی میدانند و از این رو می‌ایستند
آقای روحانی باید توجه داشته باشند که یعنی ایستادگی مردم به خاطر اسلامی دانستن حکومت است.
خطاب این جملات مستقیما به آقای روحانی متوجه شده است هر چند مختص به ایشان نیست و دیگران هم باید این امر را بدانند. باز هم این جملات به این معنی نیست که آقای روحانی قطعا به این مطالب توجهی ندارد. ولی وقتی چنین خطابی مستقیما به ایشان متوجه می‌شود احتمال آنکه شاید ایشان از این معنی غفلت کند مطرح می‌شود.
هفتم
«البته جبهه‌ى دشمنان برخوردهاى خصمانه‌اى دارند. رئیس جمهور محترم اشاره کردند به تحریمها و فشارهائى که دشمنان ملت ایران - که البته در رأس آنها آمریکا است - بر کشور وارد میکنند. من میخواهم بگویم درست است که فشارهاى دشمنان براى مردم مشکلاتى را به‌وجود مى‌آورد، اما تجربه‌هاى باارزشى هم در اختیار مسئولان و در اختیار مردم میگذارد. درس بزرگى که ما از این فشارهاى اقتصادى دریافت کردیم، این است که هرچه میتوانیم، باید به استحکام ساخت داخلى قدرت بپردازیم؛ هرچه میتوانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهائى که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران میبندند، وقتى با یک چنین مشکلاتى مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیتهاى ملت ایران خیلى زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونى اقتدار ملى؛ که آن روز به مسئولان کشور عرض کردیم: در درجه‌ى اول، مسائل اقتصادى و مسائل علمى است؛ که باید با جدیت دنبال شود.»
در این عبارات هر چند تاییدی هم برای نظر رئیس جمهور محترم ذکر شده است اما تکلمه‌ای که برای آن باید شده است غلبه دارد، نحوه بیان جمله به گونه‌ای است که تایید در ذیل آن تکمله قرار گرفته است و غلبه معنایی با آن تکلمه‌ای است که بر نظرات ایشان وارد شده است. از این رو معنای این عبارات چنین می‌شود:
آقای روحانی درست می‌گویند که نباید انکار کرد که دشمن برای کشور مشکلاتی ایجاد کرده است
اما آقای روحانی باید توجه کنند که نباید از تجربه‌های با ارزش گذشته غفلت کرد.
آقای روحانی باید توجه کنند که نباید از درس بزرگ گذشته که لزوم توجه به استحکام داخلی است غفلت کرد.
آقای روحانی باید توجه کنند که آنهایی که دل به بیرون ببندند وقتی با مشکلات مواجه می‌شوند خلع سلاح خواهند شد.
خطاب این جملات فقط به آقای روحانی نیست. و این جملات به این معنی هم نیست که آقای روحانی به این مطالب توجهی ندارد. ولی وقتی چنین تکمله‌ای در ادامه مطالب ایشان می‌آید می‌تواند (تاکید می‌شود، می‌تواند) به این معنی باشد که این تذکرات لازم است و شاید احتمال غفلت از این معانی وجود داشته باشد.
هشتم
«وظیفه‌ى مسئولان، وظیفه‌ى سنگینى است. در نظام جمهورى اسلامى، پذیرش مسئولیت به معناى کامجوئى از قدرت نیست؛ به معناى قبول زحمات خدمت به مردم است؛ این معناى قبول زحمت است؛ معناى مسئولیت در نظام جمهورى اسلامى این است. مسئولان تلاش میکنند، کار میکنند، زحمت میکشند، توان خودشان را به میدان مى‌آورند تا بتوانند از مشکلات مردم کم کنند، بتوانند کشور را به اهداف برسانند.»
این عبارات که هیچ خطابی به شخص رئیس جمهور جدید ندارد را هم می‌توان یک توصیه و تذکر در لفافه دید. اما نمی‌توان از آن برداشت نادرست کرد و یا مدعی شد که چنین نگاهی در مسوولان جدید وجود ندارد. این یک توصیه کلی و کلان و ضروری است که البته مسوولان جدید هم باید به آن توجه کنند و بدانند که مسوولیت گرفتن در نظام اسلامی به چه معنی است.
و البته باید گفت که این تدقیق‌ها فهم ما از عبارات بیان شده است و نمی‌توان مدعی شد که ما به همه معانی مندرج در این عبارات به طور کامل و صحیح توجه کرده‌ایم اما امید است که همگان خصوصا مسوولان جدید به این تذکرات و نکات توجه کنند و در اداره کشور به بهترین وجهی از آنها بهره ببرند.