مقدمه
ديدبان: اين مطلب قصد دارد با نگاهي تاريخي به ميزباني هاي ايران پيش از برگزاري اجلاس عدم تعهد بپردازد.
شروع به کار اجلاس عدم تعهد در تهران و فضاي رسانه اي و تبليغاتي که در اين روزها شکل گرفته است گرچه از اهميت زائدالوصف گردهمايي 120 کشور جهان در قالب جنبش غيرمتعهدها حکايت مي کند اما در اين ميانه نبايد تحليل و نگاه استراتژيک به مسائل را از دست داد و لازم است نخبگان و رسانه هاي دغدغه مند به روشنگري در خصوص نقش ايران پيش از برگزاري اجلاس عدم تعهد در عرصه بين المللي و منطقه اي بپردازند. به عبارت بهتر برپايي اين اجلاس، افزون بر نقش تاريخي و محوري جمهوري اسلامي است که مي تواند نقطه ثقلي در ديپلماسي ايراني باشد اما پرداختن به آن به صورت مستقل و خودشيفته وار، پشت پايي به همه داشته ها و باعث از دست رفتن نگاه تحليلي نسبت به جايگاه استراتژيک جمهوري اسلامي ايران است.
ميزباني اجلاس سران کشورهاي اسلامي
سران و نمايندگان عالي‌رتب? بيش از ?? کشور اسلامي از ?? آذرماه ???? در هشتمين اجلاس سران کشورهاي عضو سازمان کنفرانس اسلامي در تهران شرکت کردند. ?? رييس‌جمهور، ? امير، ? وليعهد و ?? نخست‌وزير و معاون رييس‌جمهور به همراه دبيرکل سازمان ملل متحد، دبيرکل اتحاديه عرب، دبيرکل فائو و دبيرکل اکو به تهران سفر کردند. اهميت اين اجلاس به حدي بود که «سي. ان. ان» اعلام کرد «در حالي که امريکا نتوانست هم‌پيمانان خود را در کنفرانس دوحه گردهم آورد، ايران بيش از پنجاه و پنج کشور اسلامي را در تهران گردهم آورده و اين يک پيروزي پر ارزش است.»
ميزباني اجلاس بين‌المللي مبارزه جهاني با تروريسم
روساي جمهور، نخست وزيران و وزراي امور خارجه بيش از 80 کشور و نهاد بين المللي 4 و 5 تير 90 براي اين اجلاس مهم به تهران دعوت شده بودند.
سازمان ملل، سازمان کنفرانس اسلامي، سازمان همکاري کشورهاي آسيايي، سازمان شانگهاي، سازمان اکو، پليس بين الملل، دفتر مبارزه با جرم سازمان ملل از جمله سازمان هاي منطقه اي و بين المللي شرکت کننده در اين اجلاس بودند. مقام معظم رهبري در بيانيه مهمي که براي اين اجلاس صادر کردند نکات برجسته اي از تروريسم بين المللي آمريکا و اسرائيل را مورد بررسي قرار دادند: «حافظه‌ي تاريخي ملت‌هاي منطقه‌ي ما هرگز فراموش نخواهد كرد كه دولت‌هاي استعمارگر چگونه براي غصب فلسطين و فراري دادن ملت مظلوم آن از خانه و كاشانه‌ي خود، گروه‌هاي تروريستي جرّاري مانند آژانس بين‌المللي صهيونيزم و بيش از ده گروه مشابه ديگر را سازماندهي كردند و فاجعه‌ي دير ياسين و نظائر آن را پديد آوردند. رژيم صهيونيستي از آغاز پيدايش خود تا امروز نيز علناً به رفتارهاي تروريستي در درون و بيرون فلسطين ادامه داده و بيشرمانه آنها را اعلام هم كرده است. سردمداران قبلي و كنوني رژيم صهيونيستي، آشكارا به تاريخ تروريستيِ خود و حتي در مواردي به شركت خود در عمليات ترور، افتخار مي‌كنند. نمونه‌ي ديگر، رژيم ايالات متحده‌ي امريكا است كه در چند دهه‌ي اخير، سياهه‌ي بالابلندي از رفتارهاي تروريستي و نيز پشتيباني مالي و تسليحاتي از تروريست‌هاي سازمان‌يافته در كشورهاي اين منطقه، پديد آورده است. حملات مرگبار هواپيماهاي بدون سرنشين به خانوارهاي بي‌دفاع در روستاها و مناطق محروم در افغانستان و پاكستان كه بارها جشن عروسي آنها را به عزا مبدّل كرده است، جنايات بلك واتر در عراق و كشتار شهروندان و نخبگان عراقي، كمك به گروه‌هاي بمب‌گذار در ايران و عراق و پاكستان، ترور دانشمندان هسته‌ئي در ايران با همكاري موساد، سرنگون كردن هواپيماي مسافري ايران در خليج فارس و كشتن حدود سيصد كودك و مرد و زن مسافر .. گوشه‌هايي از اين سياهه‌ي ننگين و فراموش‌نشدني است.»
ميزباني چهاردهمين اجلاس سران گروه 15
چهاردهمين اجلاس سران گروه 15 دوشنبه 27 ارديبهشت ماه 89 در تهران برگزار شد.
آرژانتين، برزيل، شيلي، ونزوئلا، جامائيكا، مكزيك، الجزاير، مصر، كنيا، نيجريه، سنگال، زيمبابوه، هند، اندونزي، ايران، مالزي و سريلانكا اعضاي اين گروه را تشكيل مي‌دهند. ايران در سال 2006 و در حاشيه اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هاوانا (كوبا) رياست اين گروه را عهده‌دار شد. از نکات مهم اين نشست، ديدارهاي جداگانه سران گروه 15 با رهبر معظم انقلاب اسلامي بود.
ميزباني اجلاس بين المللي بيداري اسلامي
در اين اجلاس بيش از 600 نفر از انديشمندان جهان اسلام از 80 کشور دنيا و 400 نفر از انديشمندان داخلي به بحث و تبادل نظر در خصوص بيداري اسلامي پرداختند.
از جمله مدعوين اين همايش سهمي هويدي انديشمند برجسته مصري، ابراهيم جعفري نخست وزير سابق عراق، عمار حکيم رئيس مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، شيخ نعيم قاسم معاون دبير کل حزب الله لبنان و تعداد زيادي از چهره هاي علمي و اساتيد دانشگاه هاي جهان اسلام بودند. نکته قابل توجه، شهادت برهان الدين رباني رييس شوراي عالي صلح افغانستان پس از اين حضور در اين اجلاس بود.
گفتني است اجلاس جوانان، شعرا و زنان پس از اين اجلاس برگزار شد و در آينده نيز اجلاس نويسندگان، هنرمندان و اساتيد برگزار خواهد شد.
ميزباني نخستين كنفرانس بين‌المللي خلع سلاح و عدم اشاعه
اين کنفرانس با حضور بيش از 14 وزير امور خارجه، 10 معاون وزير و 8 نماينده از سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي در روزهاي ?? و فروردين ماه ???? در تهران آغاز به كار کرد. اين کنفرانس با شعار«انرژي هسته‌اي براي همه، سلاح اتمي براي هيچ کس» برگزار شد و اهميت آن در اين بود که جمهوري اسلامي توانست در اوج فشارهاي جبهه استکبار هيأت هاي چندين کشور را به تهران گسيل دارد. رهبر معظم انقلاب در پيام مهمي به اين اجلاس "حرام بودن کاربرد سلاح اتمي" را مورد تأکيد قرار دادند و خطاب به شرکت کنندگان تأکيد کردند: "... تنها مجرم اتمي جهان اينک به دروغ خود را مدّعي مبارزه با گسترش سلاح اتمي معرفي مي‌كند؛ درحالي‌كه يقيناً هيچ اقدام جدّي در اين مسير صورت نداده و هرگز صورت نخواهد داد. اگر ادعاي مبارزه با گسترش سلاح هسته‌اي آمريكا دروغ نبود، آيا رژيم صهيونيستي مي‌توانست ضمن خودداري از پذيرش مقررات بين‌المللي در اين زمينه به‌ويژه ان.پي.تي، سرزمين اشغال‌شده فلسطين را به زرادخانه‌اي مُبدّل سازد كه انبوهي از سلاح‌هاي هسته‌اي در آن ذخيره شده‌است؟ ..."
25 سال ميزباني کنفرانس بين المللي وحدت اسلامي
جمهوري اسلامي ايران به عنوان يک نظام ايدئولوژيک که بر بنيان هاي نظري و استدلالي استوار است بيش و پيش از همه علاقه مند به ارتباط با نخبگان و انديشمندان کشورها به خصوص در گستره جهان اسلام بوده است. بر اين اساس 25 سال است که از طريق سازمان تقريب مذاهب اسلامي ميزبان انديشمندان و نخبگان کشورهاي ديگر است. در بيست و پنجمين کنفرانس وحدت اسلامي که بهمن ماه 90 و با حضور 271 عضو مجمع عمومي مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي و نيز متفكران و انديشمندان ساير کشورها برگزار شد ?? نشست كاري با ارايه يكصد و بيست و پنج سخنراني و مقاله برنامه ريزي و اجرا گرديد.
ميزباني اجلاس عدم تعهد؛ احياي بزرگترين بلوک ضد سلطه
گرچه پيش از اين ايران محور تحولات و اجتماعات مهم جهاني و منطقه اي بوده است اما جنبش عدم تعهد مي تواند سرلوحه دور جديدي از فعاليت ها باشد. آنچه که کارشناسان به آن اذعان دارند اين است که هم اکنون به واقع اين اجلاس در اختيار غير متعهدترين عضو آن نسبت به بلوک هاي قدرت قرار گرفته است و همين مسئله مي تواند نقش آن را پررنگ تر و تصميم گيري هايش را با ثبات تر نمايد. همچنين در سايه اين اجلاس بسياري از گفتگوها و رايزني ها مي تواند مسيرهاي جديدي در عرصه مبادلات اقتصادي بين ايران و اعضا باز کند. ورود وزير امور خارجه هند به همراه هيأت بلندپايه اقتصادي نشانه اي از اين عزم در ميان کشورهاي عضو جنبش عدم تعهد است. از سوي ديگر برخي مناقشات بين المللي که هم اکنون با گره کور مواجه شده است در تهران امکان حل و فصل دارد. حضور بان کي مون و رايزني پيرامون سوريه با مقامات ارشد کشورمان و گفتگوي هيأت ايراني با ساير اعضاي جنبش مي تواند نويد حل اين مشکل با پيشقدمي کشورمان باشد.
جمع بندي و نتيجه گيري:
بسياري از کشورهاي جهان که به خاطر ترس از محدوديت، تنبيه و انزوا از سوي کشورهاي استکباري نتوانستند خواسته ملت هاي خود را محقق کنند و در تصميمات ملي و بين المللي مستقل عمل کنند در دو دهه ابتداي انقلاب اسلامي به دليل برچيده شدن نظام شاهنشاهي – که مورد حمايت صريح آمريکا بود – و نيز مقابله با هجمه صدام حسين در ايران – که با حمايت گسترده اروپا و آمريکا انجام شد – در تصميم گيري هاي رسمي به صورت جانبدارانه از بلوک شرق و غرب حمايت کردند و اين جمهوري اسلامي ايران بود که يک تنه با شعار "نه شرقي نه غربي" در صحنه جهاني ايستادگي مي کرد. پس از ورود به سومين دهه از انقلاب اسلامي اما ورق برگشت و رهبري هوشيارانه، ديپلماسي فعال و توانمندي هاي ملي ايران توانست کشورهاي مختلف را به ايران نزديک تر کرده و حتي باعث شد آنان در موضع گيري هاي رسمي و علني خود حمايتشان را از آرمان ايران اسلامي اعلام نمايند.
ظهور بيداري اسلامي عملا کمک کرد تا خواست مردمي، خود را بر اراده حکومت هاي جعلي حاکم کند و از همين رو شاهديم موج بيداري اسلامي، همسويي و توجه کشورها را به حرکت انقلابي مردم ايران بيشتر کرده است. ايران جدا از برگزاري اجلاس هايي که در سطور بالا به آن اشاره شد ميزباني هاي ديگري را نيز داشت که بيشتر در عرصه "ديپلماسي عمومي" دسته بندي مي شود. حضور سالانه 4 ميليون گردشگر و 1 ميليون زائر خارجي نشانه اي از توجه مردمي به ايران است. از سوي ديگر در تنگناهاي مسلمانان کشورهاي جهان اين جمهوري اسلامي بود که پيشقدم شد و مرزهاي خود را به روي پناهندگان و آوارگان باز کرد. آنچه پس از حمله آمريکا به عراق و فغانستان اتفاق افتاد و حضور 3 ميليون پناهنده در ايران از اقدامات انسان دوستانه اي بود که هرچند مشکلات و حاشيه هايي را در داخل کشور پديدآورد اما به صورت عملي به دول و ملل اسلامي نشان داد که ايران همراه و همدل با شماست.
به هر حال با اتمام اجلاس عدم تعهد، سه سال مديريت ايران بر اين اجلاس مهم وارد مرحله جديدي شد. اميد است مسوولان امر با برنامه ريزي و ديپلماسي فعال بتوانند از تمام ظرفيت هاي ممکن در مسير تغيير ساختار سازمان ملل، نظم نوين جهاني، خلع سلاح هسته اي و ... استفاده کنند و مفاد بيانيه اختتاميه اجلاس عدم تعهد را اجرايي سازند.