دیدبان
مناسبات آمریکا و اعراب در مقابله با جنگهای نامنظم 3

چالشها و تجارب همکاری آمریکا با شُرکای عرب

چالشها و تجارب همکاری آمریکا با شُرکای عرب

دیدبان؛ اولین و بغرنج ترین چالش ایالات متحده در همکاری با شرکای عرب این است که آنها به دلیل اختلاف نظرهای تاریخی و منافع متعارض، به یکدیگر اعتماد ندارند و در گذشته نیز بیشتر مایل به همکاری مستقیم و دوجانبه با ایالات متحده بودند و نسبت به همکاری و اشتراک گذاری اطلاعات با یکدیگر ابراز بی اعتمادی می کردند. همین مسئله باعث شده بود که ایالات متحده به محور همکاری شرکای عرب تبدیل شود و هریک از شرکای عرب به تنهایی و جداگانه به همکاری با آمریکا مبادرت کند. مناقشه فعلی قطر با عربستان، امارات و مصر که منجر به تقسیم شورای همکاری خلیج شده است، آخرین و شدیدترین نمونه این تعارضات بوده است. این مناقشه موجب قرار گرفتن سه کشور قدرتمند عرب در عرصه نظامی در مقابل نزدیکترین شریک ایالات متحده (قطر) در خاورمیانه شده است که بزرگترین پایگاه هوایی ایالات متحده در منطقه را در اختیار دارد. اختلاف در میان اعضای شورای همکاری خلیج هم چنین احتمال افزایش تنش میان شبه نظامیان (پروکسیهای) مختلف تحت حمایت هر یک از این کشورها را نیز افزایش داده است.

معرفی ظرفیتها و کاستیهای شرکای عرب ایالات متحده

عربستان سعودی یکی از مهمترین اهداف هر دو دسته سازمانهای سلفی جهادی مانند داعش و القاعده و پروکسی تحت حمایت ایران است. این کشور هر دوی این چالشها را در اولویت امنیتی خود قرار داده است اما بیشتر بر تهدیدات ناشی از سوی ایران تمرکز دارد. این پادشاهی یکی از بزرگترین نیروهای امنیتی در منطقه محسوب می شود و با منابع انرژی فراوان و همچنین قدرت اجتماعی فرهنگی خود که از تولیت حرمین شریفین به دست می آورد، توانایی بالایی در ایجاد یک ائتلاف عربی دارد که احتمالاً دیگر شرکای عرب از چنین توانی برخوردار نیستند. اما از طرفی دیگر این کشور درگیر جنگ با حوثیهای یمن است و احتمالاً تمایل به تداوم این جنگ دارد چراکه این نگرانی در میان رهبران سعودی وجود دارد که حوثیها تبدیل به حزب الله یمن شوند. ضعف دیگری که در نیروهای عربستان وجود دارد این است که نیروهای زمینی این کشور هرگز وارد ائتلاف ضد داعش در عراق و سوریه نشده اند و پیاده نظام حرفه ای و نیروهای عملیات ویژه این کشور تاکنون در مقابل نیروهای شورشی نیرومندی چون داعش قرار نگرفته اند تا توانمندی آنها مورد ارزیابی قرار گیرد. در نتیجه مشخص نیست که نیروهای عربستان توانایی لازم برای عملیات زمینی مداوم در برابر گروههای افراطی سنی مانند داعش و القاعده و یا پروکسیهای ایران مانند حزب الله را داشته باشند.

امارات متحده عربی نگرانی مشابهی با عربستان سعودی نسبت به سازمانهای سلفی جهادی و شبکه های پروکسی تحت حمایت ایران دارد. با وجود اینکه امارات متحده عربی موضع تندروانه ای نسبت به ایران اتخاذ کرده است اما به دلیل روابط نزدیک تجاری دبی با ایران، نگرانی بیشتری در مقایسه با عربستان نسبت به آینده روابط خود با ایران دارد. امارات به طور جدی درگیر جنگهای نامنظم در منطقه به ویژه ایجاد نیروی شبه نظامی محلی در یمن، سوریه، لیبی و شاخ آفریقا است و از این طریق در حال توسعه مهارت های نظامی خود در جنگهای نامنظم است. امارات متحده عربی با چالش جمعیتی نیز دست و پنجه نرم می کند چراکه جغرافیای کوچک این کشور باعث شده است که تقریبا 8 میلیون نفر از جمعیت 9.7 میلیون نفری این کشور را مهاجران خارجی تشکیل دهند و شروع جنگ می تواند با مهاجرتهای فاجعه باری برای این کشور همراه شود.

مصر بیشتر بر تهدیدات ناشی از سازمانهای سلفی جهادی تمرکز دارد تا تهدیدهای ناشی از پروکسیهای ایران. با توجه به سرکوب شدید اخوان المسلمین در سال 2013، مصری ها دیدگاه بسیار بدبینانه ای نسبت به گروه های اسلامگرای سیاسی دارند و همه آن ها را به عنوان خطری برای خود تلقی می کنند. علاوه بر این مصری ها مانند سعودی ها نگران شروع جنگی سراسری در لیبی هستند که ممکن است تمامیت ارضی مصر را نیز به خطر اندازد. از لحاظ نظامی، مصر بزرگترین شریک عربی محسوب می شود که از تجربه بالایی در زمینه جنگ های نامنظم داخلی و خارجی برخوردار است. بخش قابل توجهی از برنامه تدارکات، آموزش و دکترین نظامی این کشور به مدیریت سناریوهایی پیرامون عملیات تانکی مشترک با اسرائیل در صحرای سینا اختصاص دارد و هم اکنون نیز این کشور در حال همکاری با اسرائیل در مقابله با سازمان های افراطی صحرای سینا است.

اردن در سالهای اخیر به واسطه نقش پر رنگش در تشکیل کمپین ضد داعش و به ویژه به خاطر عملیات درون مرزی نیروهای ویژه اش علیه وابستگان محلی داعش و همچنین تلاشهایش در زمینه جمع آوری اطلاعات و شرکت در عملیات هوایی شناخته می شود. نیروهای عملیات ویژه اردن به عنوان یکی از شرکای ایالات متحده در مقابله با تروریسم و عملیات دریایی، به طور مداوم در حال تمرین و آموزش با نیروهای آمریکایی هستند. اما در سال 2017، ملک عبدالله ثانی حاکم اردن، اصلاحاتی را در بخش امنیتی این کشور آغاز کرد که منجر به کوچک سازی و تغییر ساختار فرماندهی عملیات ویژه این کشور شد. این اصلاحات همچنین شامل حذف بخش بزرگی از اجزای پشتیبانی فرماندهی عملیات ویژه این کشور از جمله بخش مدیریت و لجستیک آن شد. این اصلاحات احتمالاً تاثیر به سزایی در کاهش توان این نیرو در انجام عملیات برون مرزی در سالهای آتی خواهد داشت.

وضعیت عراق ایالات متحده را بر سر یک دوراهی قرار داده است. از یک طرف خطر تجدید حیات داعش در این کشور باعث تداوم روابط نزدیک بخش امنیتی این کشور با ایالات متحده شده است و از طرف دیگر این کشور سعی در حفظ روابط نزدیک خود با ایران دارد و به دقت به ایجاد تعادل میان روابط خود با ایران و ایالات متحده می پردازد. سپاه پاسداران از عراق به عنوان مهمترین پایگاه خود جهت بسیج و اعزام مبارزان به شبکه های جنگی فراملیتی خود استفاده می کند و همچنین بخشی از نیروهای ارتش عراق که با نام حشدالشعبی شناخته می شوند و به عنوان نهادی قانونی تحت فرمان نخست وزیر این کشور قرار دارند، از طرف سپاه پاسداران مورد تجهیز و پشتیبانی فنی قرار می گیرند.

نفوذ عمیق ایران بر بخش سیاسی و نیروهای امنیتی عراق و ادغام رهبران حشد الشعبی در فضای سیاسی این کشور، یکی از چالشهای پیش روی ایالات متحده و شرکای عربش در سالهای آتی خواهد بود. بنابراین تا زمانی که عراق تحت تاثیر ایران قرار دارد نمی تواند به عنوان یک شریک عمده عربی در میان سایر شرکای عرب ایالات متحده محسوب شود. اما ایالات متحده باید شبکه قدرتمند روابط خود با سازمانهای امنیتی عراق را حفظ کند. علاوه بر این، سرویس ضد تروریسم این کشور (CTS) بخش ویژه ای است که می تواند به عنوان شریک ایالات متحده در عملیات مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاضر ارتش ایالات متحده به طور رسمی از کنگره برای تداوم پشتیبانی از سرویس ضد تروریسم عراق درخواست کمک مالی کرده است.

تجربه همکاری نظامی ایالات متحده با لبنان به ویژه همکاری با نیروهای مغاویر (کماندوهای) این کشور، نمونه ای است که می تواند به عنوان مدلی در تلاش های آتی ایالات متحده در منطقه مورد استفاده قرار گیرد. پشتیبانی جدی ایالات متحده از ارتش لبنان، عاملی مهم در جلوگیری از ایجاد پناهگاههای امن توسط سازمانهای افراطی سلفی در این کشور بوده است و در دراز مدت موجب کاهش نفوذ و قدرت حزب الله شده و مانع از ظهور این سازمان به عنوان یک بازیگر مسلح مستقل می شود که بتواند مستقل از دولت لبنان اقدام به عملیات نظامی کند.

قطر نیز یکی از شرکای مهم ایالات متحده در خاورمیانه است چراکه میزبان پایگاه هوایی العدید است. این پایگاه بزرگترین تاسیسات نظامی ایالات متحده در خاورمیانه محسوب می شود و مرکز پشتیبانی عملیات ایالات متحده در خاورمیانه بزرگ (از جمله افغانستان و شاخ آفریقا) است این پایگاه همچنین نقش مرکز عملیات هوایی ترکیبی ائتلاف جهانی برای مقابله با داعش را نیز ایفا می کند.

ترجمه و تلخیص: مهدی خدایاری

نویسندگان: ایلان گلدن برگ، نیکلاس هِراس، کِیلی توماس

 

مرتبط‌ها

احمد دستمالچیان، کاردار پیشین ایران در عربستان

فادی جونی فعال فضای مجازی درباره آمار متبلایان به کرونا

آیا حملات اخیر آمریکا به عراق، غیر عادی و غیرقابل پیش‌بینی بود؟

دلیل اصلی کاهش مشارکت در  انتخابات مشکلات معیشتی بود نه کرونا

کاهش قیمت نفت بیشتر از همه ضرر عربستان و روسیه است نه ایران

توسعه‌طلبی‌های «اِسپارت خلیج فارس»