دیدبان؛ دیاکو حسینی، عضو ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با اشاره به سفر نخست‌وزیر ژاپن به تهران در هفته آینده و گمانه‌زنی‌ها درباره نقش او به‌عنوان میانجی میان ایران و آمریکا، درباره وجود دو گزاره «عدم نیاز به میانجی و باز بودن راه مذاکره درصورت بازگشت آمریکا به برجام و رفع تحریم‌ها» از سویی و «ادامه مسیر فشار» تلقی کردن آن از دیگر سو گفت: «آنچه به‌عنوان دستورالعمل این بحث از طرف مقامات بیان شده امکان‌ناپذیر بودن مذاکره تحت هر شرایطی نیست. بلکه بارها به صراحت عنوان شده تا زمانی که ما در این موقعیت هستیم و همچنین تا وقتی فرآیند زورگویی، توهین و تحریم‌ها از سوی ایالات متحده ادامه دارد مذاکره بی‌معناست. در عین حال جمهوری اسلامی همواره این آمادگی را اعلام کرده هر زمانی طرف آمریکایی به میز مذاکراتی که ترک کرده برگردد، تحریم‌ها را لغو کند و مانعی برای اجرای درست و کامل برجام ایجاد نکند در آن صورت طبیعی است که ما آمادگی ورود به مذاکرات را خواهیم داشت».
حسینی خاطرنشان کرد: «اینکه درباره چه چیزی گفت‌وگو کنیم باید جداگانه مورد بحث قرار گیرد و همان‌طور که رهبری اخیرا اشاره کردند ما درباره موشک‌ها و به‌طور کلی توانمندی نظامی ایران مذاکره نخواهیم کرد ولی در عین حال ممکن است موضوعات دیگری وجود داشته باشند که از نظر ایران امکان مذاکره درباره آنها وجود داشته باشد. در درجه اول لازم است آمریکایی‌ها روش خود را تغییر دهند و تحریم‌هایی که بعد از برجام اعمال کردند را لغو کنند. در آن صورت ایران آماده خواهد بود درباره گفت‌وگو فکر کند».
عضو مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری درباره ورود نخست‌وزیر ژاپن به تهران تصریح کرد: «آقای شینزو آبه از قبل قرار بود به تهران سفر کند و اساساً به‌عنوان میانجی وارد ایران نمی‌شود. ترامپ از این فرصت استفاده کرده و به نظر می‌رسد احتمالاً پیام‌ها و پیشنهادهایی را از طریق نخست‌وزیر ژاپن انتقال دهد. ولی سفر آقای آبه مستقل از این احتمالات بوده و قبل از این طراحی شده بود».
حسینی در پاسخ به این سوال که آیا هماهنگی خاصی درباره چنین دستور کاری صورت گرفته یا خیر گفت: «ژاپن مسائل زیادی با ایران دارد که می‌تواند در این سفر مورد بحث قرار گیرد و اگر واقعا آقای آبه حامل پیامی از سوی آمریکا باشد این پیام تبعا در حواشی بحث‌های مربوط به تعامل دوجانبه ایران و ژاپن مطرح می‌شود. از این رو نیاز نیست از آنها بپرسیم که آیا حامل پیامی برای ایران هستند یا خیر».
این کارشناس مسائل بین‌الملل یادآور شد ممکن است ترامپ فارغ از واکنش ایران، پیشنهادهایی داشته باشد و ترجیح دهد آنها را به خاطر پرستیژ آمریکا به صراحت اعلام و رسانه‌ای نکرده باشد و ترجیح دهد از کانال‌های غیررسمی این کار را صورت دهد تا اگر ایران رد کرد دچار شکست در پرستیژ نشود.
وی درباره این جمع‌بندی که بعد از عبور ایران از برخی محدودیت‌های برجام و تعیین ضرب‌الاجل 60 روزه، از سویی و تن ندادن آمریکا به رفع تحریم‌ها یا برگشت به مذاکرات از سوی دیگر، مشروعیت بخشی به میانجی و دامن زدن به فضاسازی‌ها در این باره موقعیت کشور را تضعیف می‌کند، نیز گفت: «کسی که پیشنهاد می‌کند ایالات متحده است، نه ایران. پس اگر قرار باشد موقعیت کسی در این میان تضعیف شود، موقعیت پیشنهاد گیرنده نیست بلکه موقعیت پیشنهاددهنده یعنی طرف آمریکایی است. نکته دیگر اینکه شاید آقای ترامپ درصدد است از طریق این میانجیگری‌ها، اطمینان حاصل کند که آیا در صورت تغییر در سیاست‌های خود ایران هم آمادگی انعطاف را خواهد داشت یا خیر».
این عضو ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری ادامه داد: «اگر این گونه باشد به این معنی است که استراتژی ایران در ماه‌های اخیر در رابطه با برجام و فشارهای آمریکا کارآمد بوده چون آمریکا را وادار کرده به میانجی‌ها متوسل شود و پیام‌هایی را به طرف ایرانی در رابطه با نرمش‌هایی که ممکن است در پیش بگیرد منتقل کند».
وی با بیان اینکه پیام اقدام اخیر در عبور از محدودیت‌های برجامی و اینکه ایران آماده است برجام را در سراشیبی کامل قرار دهد، در آمریکا به خوبی دریافت شد، گفت: «آنها قبلا فکر می‌کردند ایران تحت هر شرایطی در برجام باقی خواهد ماند و آن را اجرا خواهد کرد اما به واسطه این اقدام دریافتند که اشتباه کرده‌اند».
حسینی اضافه کرد: «ایران این موضوع را به صورت پلکانی ترتیب داد تا فرصت کافی برای ارزیابی اراده خود و اقدامات بعدی و همین‌طور بررسی نتایج حاصل از آن برای طرف مقابل وجود داشته باشد. برخلاف طیف تندرو حاضر در آمریکا که اساسا با هرگونه نرمش و مذاکره و توافقی مخالف هستند عده‌ای دیگر مثل خود ترامپ در دولت آمریکا حضور دارند که توافق را دنبال می‌کنند و درصدد تغییر رژیم هم نیستند. آنها می‌خواهند توافقی داشته باشند که ادعا کنند بهتر از توافق دولت اوباما بوده و خود آن را امضا کرده‌اند».
وی در پاسخ به این سوال که درصورت دریافت پیام ایران، آیا شخص ترامپ آمادگی بازگشت به برجام و برداشتن تحریم‌ها را دارد یا خیر، گفت: «برای ترامپ بسیار دشوار خواهد بود که به برجام باز گردد مگر تحت شرایطی خاص مثلا ممکن است قبول کند به صورت موقت به برجام برگردد تا زمانی که توافق جدیدی بین ایران و آمریکا به سرانجام برسد. ترامپ باید این را بداند اگر بازگشت به برجام خط قرمز او است، نادیده گرفتن کامل برجام هم خط قرمز ایران است و همان‌طور که او شاید نتواند کلیه تحریم‌ها را لغو کند ایران هم به‌طور متقابل نمی‌تواند در ذیل تحریم‌ها مذاکره کند».
به گفته این کارشناس مسائل بین‌الملل تنها موضوع قابل مذاکره در حال حاضر برای ما موضوع هسته‌ای است و اینکه ترامپ در توکیو پذیرفت که هیچ درخواست دیگری ندارد جز اینکه مطمئن شود ایران بمب اتم نمی‌سازد به این معنی است که او به‌طور کامل بر 12 شرط زیاده‌خواهانه پمپئو خط بطلان کشید».