دیدبان؛ با توجه به اینکه وقوع انفجار در بندر فجیره امارات، یکی از مهم‌ترین مسائل منطقه غرب آسیا محسوب می‌شود، در این نوشتار به ابعاد، پیامدها و سناریوهای مختلف این موضوع پرداخته خواهد شد.
بندر فجیره
«فجیره» یعنی «تَفَجُر الیَنابیع» به معنای جایی که چشمهای آب جاری است و چون در کوه‌های اطراف این منطقه چند چشمه آب روان جاری است منطقه فجیره نامگذاری کرده‌اند. فجیره یکی از شهرها و شیخ‌نشین‌های هفت‌گانه امارات متحده عربی است. شهر فجیره در قسمت شرقی شبه‌جزیره عربستان واقع شده‌است. از سمت مغرب رأس‌الخیمه و شارجه و از سمت جنوب به کلباء محدود می‌گردد و در ساحل دریای عمان قرار دارد؛ به طول ۷۰ کیلومتر ابتدا از روستای اوصله تا نهایت دبا در شمال که نهایت حدود فجیره است. فجیره یکی از مناطق مهم و تاریخی و باستانی امارات متحده عربی است؛ از ابنیه تاریخی آن می‌توان به روستای «بدیه» به عربی «البدیة» اشاره نمود. در این روستا مسجدی با شکل بسیار عجیب وجود دارد، باستان‌شناسان تاریخ بنای این مسجد به ۵۰۰ سال قبل پیش‌بینی کرده‌اند، این مسجد تاریخی به نام «مسجد بدیه» معروف است. فجیره قبل از به وجود آمدن کشور امارات تحت کنترل حکام جاسک بوده است. حاکم امارت فجیره شیخ حمد بن محمد الشرقی است؛ وی یکی از اعضاء هفت‌گانه مجلس ملی اتحادی به شمار می‌آید [1]. فجیره بندری مهم نیز دارد که سالانه بیش از ۱۲ هزار کشتی عبوری از تنگه هرمز، برای سوخت‌گیری به بندر فجیره، که ۴۰ مایل با مسیر تردد کشتی‌ها فاصله دارد، گسیل می‌شوند.
انفجارهای مهیب در بندر فجیره
خبرگزاری اسپوتنیک روز یکشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۸ برابر ۱۲ ماه می ۲۰۱۹ خبر داد که در نزدیکی بندر فجیره انفجارهای مهیبی رخ داده که حداقل ۱۰ نفتکش را دچار حریق کرده است. این خبرگزاری در همین رابطه نوشت: کانال تلویزیونی لبنانی المیادین با نقل قول از منابع محلی، گزارش داد که چندین انفجار قدرتمند در روز یکشنبه در بندر فجیره در امارات متحده عربی در اثر آتش سوزی حداقل هفت تانکر نفتی رخ داد. این منبع گفت: «انفجارهای قدرتمندی در بندر فجیره رخ داد. این انفجار‌ها قدرتمند و متوالی بودند، آن‌ها از ۴.۰۰ تا ۷.۰۰ صبح ادامه داشتند». به گفته منابع، هفت تا ده تانکر نفتی در این حادثه آتش گرفتتند [2].
پس از انتشار این خبر یکی از اصلی‌ترین سوالات تحلیل‌گران آن بود که این این انفجار کار چه کشور یا گروهی می‌تواند باشد؟
سناریوهای محتمل پیرامون مسئله انفجار در بندر فجیره
جمهوری اسلامی ایران
با توجه به اینکه یکی از کشورهای ذی‌نفع در انفجار بندر فجیره، ایران بود بسیاری از تحلیل‌گران در ابتدای امر، انگشت اتهام خود را به سمت جمهوری اسلامی نشانه رفتند و ایران را عامل انفجار در این بندر معرفی کردند. اما به دلایل متعدد، عامل انفجار در بندر فجره نمی‌تواند جمهوری اسلامی بوده باشد؛ چرا که اولا جمهوری اسلامی با توجه به شرایط اقتصادی که دارد، هیچ آمادگی برای انجام اقداماتی که ممکن است به جنگ نظامی تبدیل شود ندارد [3]. ثانیاً درشرایط فعلی، استکبار غربی به دنبال بهانه برای متهم نمودن جمهوری اسلامی به عنوان عاملی برای تهدید امنیت منطقه و در نتیجه متحد نمودن کشورهای منطقه علیه جمهوری اسلامی است؛ عاقلانه نیست که در چنین شرایطی جمهوری اسلامی با دست خودش این بهانه را به دشمن بدهد. ثالثا در شرایطی که دشمن سعی دارد با گفته‌هایی واهی، گزینه نظامی را جدی جلوه دهد [4]، ملت ایران را از جنگ بترساند و آنان را وادار به مذاکره نماید، عاقلانه نیست که مسئولان جمهوری اسلامی نیز با اقداماتی کم خردانه، دشمن را در این جنگ روانی همراهی نمایند.
انصارالله یمن
یکی دیگر از کشورهایی که به عنوان عاملی برای انفجار در بندر فجره امارات مطرح شد، یمن بود. با توجه به جنایات ائتلاف سعودی-اماراتی در یمن، حمله انصارالله یمن به بندر اماراتی فجره برای انتقام‌جویی و زهر چشم گرفتن، بعید به نظر نمی‌رسد. با توجه به توان مقاومت یمن برای ارسال پهپاد به بندر فجیره و همچنین انگیزه مردم این کشور برای ضربه به ائتلاف سعودی از طرفی و جنایات انجام گرفته از سوی دولت امارات در یمن طی سالیان گذشته [5] از طرفی دیگر، به نظر می‌رسد که می‌توان از مقاومت یمن به عنوان یکی از اصلی‌ترین عاملان انفجار در بندر فجیره نام برد.
آمریکا و رژیم صهیونیستی
برخی از تحلیل‌گران نیز استکبار غرب از جمله آمریکا و یا رژیم صهیونیستی را به دلیل منافعی که برای این کشورها دارد عاملان انفجار در بندر فجیره می‌دانند. ترساندن ملت‌ها و دولت‌های منطقه خلیج فارس از جمهوری اسلامی ایران و معرفی نمودن ایران به عنوان کشوری تروریست و خطرناک برای ملت‌های منطقه، خواه‌ناخواه ملت‌های منطقه را به سمت ائتلافی علیه ایران سوق می‌دهد. با انجام عملیات‌های نظامی در منطقه و گرفتن انگشت اتهام به سمت جمهوری اسلامی ایران به عنوان عامل این عملیات‌ها، آمریکایی‌ها برای ایجاد ائتلاف ضدایرانی از دولت‌های منطقه، راه آسان‌تری را خواهند پیمود. رژیم صهیونیستی نیز با جدی نشان دادن خطر جمهوری اسلامی ایران برای ملت‌های منطقه، آنان را برای همراهی با خود در تحقق معامله قرن [6] و [7]، آماده می‌سازد. با توجه به آنچه گفته شد، این احتمال نیز وجود دارد که استکبار غرب با نقشه‌ای از پیش طراحی شده دست به چنین اقدامی زده باشد.
پیامدهای این انفجار
گذشته از بحث سناریوهای مختلف در رابطه با انفجار بندر فجیره و اینکه احتمالا چه کشوری عامل این واقعه بوده است، بهتر است به پیامدهای این رخداد پرداخته شود. پر واضح است که این انفجار کار هر کشور و گروهی که بوده است به نفع جمهوری اسلامی بود؛ چرا که اولاً ایجاد ناامنی در این منطقه با توجه به اینکه باعث افزایش قیمت نفت می‌شود به نفع جمهوری اسلامی ایران است. ثانیا با توجه به اینکه یکی از کارویژه‌های بندر فجیره، کم اهمیت نمودن تنگه هرمز به عنوان تنگه‌ای راهبردی برای عبور نفت مورد نیاز جهان است، انفجار در این بندر منجر به کاهش امنیت و درنتیجه اعتبار جهانی آن و افزایش اعتبار تنگه هرمز می‌شود؛ امری که مسلما به نفع جمهوری اسلامی ایران است. ثالثا در شرایطی که آمریکایی‌ها در ظاهر گزینه نظامی علیه ملت ایران را گزینه‌ای جدی و قابل استفاده بیان می‌دارند و ناو خود را راهی این منطقه نموده‌اند، انفجار در بندری مهم که متعلق به یکی از متحدین آمریکاست، پیشواز خوبی برای تخریب روحیه نیروهای آمریکایی که در راه خلیج فارس هستند به حساب می‌آید.
این انفجار می‌تواند بر روند جنگ یمن نیز تاثیرگذار باشد و منجر به فروکش کردن این جنگ شود. با توجه به ضرب شصتی که احتمالاً یمنی‌ها در در این عملیات به اماراتی‌ها نشان دادند، از این به بعد امارات که یکی از پایه‌های اقتصادش سرمایه‌گزاری خارجی است و امنیت را لازمه ثبات اقتصادش می‌داند، در رابطه با موضوع حمله به یمن، عاقلانه‌تر تصمیم خواهد گرفت؛ مخصوصاً اگر این نوع عملیات‌ها از سمت نیروهای مقاومت تکرار شود تا دشمن را حسابی بترساند.
کلام آخر
با توجه به آنچه گفته شد، از طرفی احتمال آنکه انفجار بندر فجیره امارات به دست نیروهای مقاومت یمنی صورت گرفته باشد، قوی‌ترین احتمال است. از طرفی دیگر نیز، انفجار در بندر فجره امارات، پیامدهای خوبی برای جبهه مقاومت و جمهوری اسلامی ایران داشت. به نظر می‌رسد که ادامه این عملیات‌ها و تسری دادن آن به خاک عربستان سعودی، ضمن کمک به کاهش شعله جنگ یمن، برای جمهوری اسلامی ایران نیز منافعی به همراه دارد.
نویسنده: پویا کلانتری؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
[1] https://www.tabnak.ir/fa/tags/135457/1
[2] https://ir.sputniknews.com/world/201905124746594-
[3] https://www.dw.com/fa-ir/economy/a-47093329
[4] http://www.bbc.com/persian/iran-features-48257675
[5] http://www.irna.ir/fa/News/83019858
[6] https://www.tabnak.ir/fa/news/870519