دیدبان

تصمیم سپاهی ترامپ: احتمال تنش شدید دو طرفه

تصمیم سپاهی ترامپ: احتمال تنش شدید دو طرفه

دیدبان؛ تنش در خاورمیانه به بالاترین حد خود رسیده و با تصمیم ایالات متحده برای تروریستی خواندن نیروی سپاه پاسداران، گمانه ها در مورد عزم ایالات متحده برای تغییر رژیم در ایران افزایش یافته است. این گمانه علی رغم این است که دولت ایالات متحده اعلام کرده بود که هدفش از اینگونه اقدامات تنها محدود کردن برنامه های موشکی ایران و همچنین اقدامات منطقه ای این کشور است.

این اولین بار است که ایالات متحده سازمانی رسمی از کشوری دیگر را تروریستی اعلام می کند و این امر سبب شمول میلیونها ایرانی که خدمت سربازی خود را در سپاه گذرانده‌اند می شود. جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ در همین راستا توئیت کرده است: "اقدام بی سابقه امروز مبنی بر تروریست خواندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نشان از تعهد ما برای فشار بر رژیم ایران دارد تا وقتی که این کشور دست از استفاده تروریسم به عنوان ابزار حکومتداری بردارد".

چنین تصمیمی به شدت سبب تاثیر بر روابط آینده با ایران می شود. حتی اگر ترامپ رای نیاورد، جانشین وی در دوره ریاست جمهوری بعدی برای مذاکره با ایران با محدودیت روبه رو خواهد بود. بازگشت به توافق برجام و هر گونه اقدام دیپلماتیکی محدود خواهد شد. همچنین این اقدام سبب تغییر در فضای مناطقی مانند سوریه خواهد شد که نیروهای دو کشور در نزدیکی یکدیگر عملیات می کنند.

در چنین شرایطی گویا برخی از دوستان ایالات متحده مانند عربستان سعودی و اسرائیل می خواهند شرایط به گونه ای پیش رود که جنگ میان آمریکا و جمهوری اسلامی تضمین شده باشد و یا حداقل دشمنی آن ها به حدی برسد که دیگر قابل حل نباشد. قطعا این اقدام (تروریستی خواندن سپاه) سبب تشجیع اسرائیل و عربستان برای تقویت قومیتهای مخالف جمهوری اسلامی (از جمله بلوچ، کرد و عرب) خواهد شد. هم اسرائیل و هم عربستان نیز رسما از این اقدام تقدیر کرده اند. نتانیاهو در شب مبارزات انتخاباتی‌اش اعلام کرد که این کار در اصل پیشنهاد وی بوده است. رسانه های رسمی عربستان نیز اعلام کردند که این تصمیم نشان از صحت و تاثیر خواسته های پیاپی پادشاهی برای مقابله با اقدامات تروریستی ایران بوده است.

ایران نیز پاسخی به این اقدام داده که شرایط را بدتر می کند. ایران تمامی نیروهای ایالات متحده که در منطقه خاورمیانه هستند را تروریست اعلام کرده و این سبب در خطر بودن نیروهای آمریکایی در منطقه خواهد شد. همچنین از اثرات دیگر این اقدام این است که همکاری های ضمنی میان آمریکا و ایران در که در گذشته انجام می شد، مانند مبارزه با داعش در عراق، سوریه و افغانستان که شامل سپاه نیز بود، از بین می رود. فارغ از مباحث ژئوپلیتیک و خطرات نظامی، تاثیر دیگر این اقدام افزایش فشار اقتصادی بر ایران است به این دلیل که سپاه پاسداران تنها یک نیروی نظامی نیست بلکه بنیادی اقتصادی است که سرمایه عظیمی در ساخت و ساز، مهندسی و تولید دارد. البته هنوز نمی توان میزان تاثیر این اقدام را بر سپاه سنجید زیرا این نهاد تا پیش از این نیز تحت تحریم های شدید بوده است و عمده فعالیتهای خود را به صورت نقدی و یا از طریق شرکتهای صوری انجام می دهد.

چیزی که اکنون از آن مطمئن هستیم این است که تروریستی خواندن سپاه توسط ایالات متحده سبب تقویت شبه رقابت تسلیحاتی و اتمی در خاورمیانه خواهد شد. عربستان سعودی هم اکنون برنامه ریزی کرده است که به سمت فناوری هسته ای حرکت کند. احتمال اینکه ایران نیز بخواهد از توافق خارج شود و برنامه خود را به سطح پیش از برجام برساند زیاد است.

سپاه پاسدران در تار و پود نظام ایران تنیده شده است. این نهاد اندکی پس از انقلاب اسلامی به دلیل بی اعتمادی به جای رهبران جدید به ارتش شاهِ سرنگون شده شکل گرفت. از همان زمان سپاه پاسداران تبدیل به پایه ای کلیدی برای راهبرد دفاعی ایران شد و اقدامات متعددی توسط گروه های نیابتی علیه اسرائیل، عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا انجام داد.

راهبرد دفاعی سپاه مبنی بر تقویت گروه های نیابتی در منطقه، هم تاثیرگذار بوده و هم هزینه زیادی داشته است. هزینه آن این بوده که رژیمهای منطقه ترسیده اند که مبادا سپاه به دنبال صدور انقلاب و سرنگونی رژیم های محافظه های مخصوصاً در خلیج (فارس) است. از اینکه انقلاب ایران برای رژیمهای مستبد در خاورمیانه خطر مهمی محسوب می شده، مطمئن باشید. مانند اتفاقاتی که در بهار عربی افتاد، شورشی مردمی بود که نه تنها توانسته بود یکی از مهمترین نمادهای ایالات متحده در منطقه را سرنگون کند، بلکه جایگزینی اسلامی برای حکومت های استبدادی و پادشاهی ایجاد کرده بود که حداقل درصدی از مقبولیت مردمی را نیز داشت.

برای فهم دشمنی حکومتهای منطقه ای با ایران می توانیم به کمکهای مالی کشورهای حاشیه خلیج (فارس) به صدام در جنگ هشت ساله اشاره کنیم. همچنین عربستان سعودی بیش از 100 میلیارد دلار خرج تبلیغ شعبه ای فوق تندرو و ضد شیعه از اسلام کرد (وهابیت) تا بتواند قرائت خودش را از اسلام بدون برتری ایران داشته باشد. از سوی دیگر سعودی ها مکررا تلاش کرده اند تا بتوانند تنشهای سنی- شیعی را در ایران افزایش دهند. پاسخ ایران نیز تقویت گروه های نیابتی اش در سرتاسر منطقه و همچنین حملاتی به نیروهای اسرائیلی، آمریکایی، یهودیان و مخالفان رژیم در سرتاسر جهان بوده است.

به نظر می رسد با توجه به اینکه سپاه پاسداران تحت تحریمهای وزارت خزانه داری قرار داشته است، این اقدام هم سودی برای ما نخواهد داشت و هم سبب تحریک تنشهای آینده خواهد بود. همچنین کشورهایی مانند عراق و لبنان در شرایط سخت تری قرار می گیرند. زیرا این ها چاره‌ای جز تعامل با سپاه پاسداران ندارند. همچنین سبب خواهد شد که نیروهای طرفدار ایران در عراق بیش از پیش خواهان اخراج نیروهای آمریکایی از عراق باشند.

نویسنده: مرکز مطالعات راهبردی بگین-سادات که با هدف خدمت به امنیت ملی اسرائیل در سال 1993 تاسیس شده است. این مرکز ماموریت خود را حفظ صلح منطقه ای با تاکید بر سیاست خارجی و امنیت ملی اسرائیل اعلام کرده است.

 

مرتبط‌ها

ایستگاه انقلاب 11

زوایای ناآشنای مرد خاکستری دولت

در جستجوی ترکیبی از خیانت و خباثت

آیا جمهوری اسلامی به مفاهیم اصلی وجودی خود پایبند بوده است؟

دولت رمّالان

سرافراز؛ مُهره تخریب سازمان اطلاعات سپاه