دیدبان؛ فلسفه وجودی شورای عالی انقلاب فرهنگی، فهم، تبیین، تثبیت و انفاذ ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و باز آرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و پایش پیشرفت‌های فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت‌ها و شایستگی‌های عظیم ایران اسلامی و انقلابی است.[1] این شورا عالی‌ترین و بهترین مرکز فرهنگی کشور[2] است. که شأن مدیریت و نظارت بالادستی علم و فرهنگ را در کشور دارد. این شورا تا به امروز مصوبات بسیار خوب و متقنی را داشته است که در صورت اجرای آنها پیشرفت فرهنگی کشور چشم گیر خواهد بود.
سابقه گران‌بار شورا
از نظر بسیاری از کارشناسان بایستی اولویت این شورا در سالهای آینده نظارت مستمر و پیگیرانه بر اجرای این مصوبات در نهادهای مختلف باشد. اهم این مصوبات عبارتند از: طرح تحول بنیادین آموزش و پرورش کشور، سند مهندسی فرهنگی کشور، سند ساماندهی مدیریت فرهنگی کشور، مبانی سیاست های تحقیقاتی در حوزه زنان، سند بهبود وضع گذران اوقات فراغت زنان و دختران، سیاست ها و راهبردهای ارتقاء سلامت زنان، طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده، سیاست اقدامات اساسی در حوزه ورزش کشور و نظام نامه فرهنگی ورزش کشور،سیاست های فرهنگی در حوزه مطبوعات، سیاست های ارتقاء و فعالیت های فرهنگی در دانشگاه ها، سیاست حمایت از اشتغال هنرمندان در کشور، آئین نامه تشکیل ستاد زن و خانواده، نظام نامه پیوست فرهنگی طرح‌های کلان کشور، سند تشکیل واحد ارشاد و امداد در کنار برخی دادگاه های خاص، سند گنجینه ملی آب ایران، طرح تشکیل پایگاه تشخیص مصادیق پایگاه های اینترنتی غیر مجاز، سند تشکیل مرکز تألیف ترجمه و نشر آثار هنری، سند شورای فرهنگ عمومی استان‌ها، اساسنامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، اساسنامه خانه گفتگوی آزاد ملی، طرح بررسی مشکلات زنان کارگر و... .
ضعف اجرایی
همانطور که ملاحظه می‌فرمایید اجرایی شدن هر کدام از این اسناد و سیاست‌های بالادستی می‌تواند تحولی ریشه‌ای و عمیق را در آن حوزه ایجاد کند. کارشناسان فرهنگی و علمی بسیاری اعتراف می‌کنند که ما در حوزه اسناد بالادستی بسیار پیشرفته و جلوتر از دیگر کشورهای جهان هستیم و توان رویارویی فلسفی و محتوایی با اسناد سایر کشورها را داریم اما اشکال کار در اسناد پائین دستی و نظارت برای اجرایی شدن این اسناد است. موارد متعددی از اسناد تصویب شده در شورای عالی انقلاب فرهنگی حتی ابلاغ نشده‌اند و یا به مرحله اجرا نرسیده‌اند.
نبرد فرهنگی
مسأله بعدی این است که ما و همه دست اندرکاران فرهنگ در کشور باید باور کنیم که امروز آماج تهاجمات فرهنگی دشمنان هستیم[3]و شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان قرارگاه فرهنگی و علمی کشور نباید عملکردی داشته باشد که منجر به موضع‌گیری‌های صریح رهبر معظم انقلاب اسلامی در مسائل فرهنگی کشور شود.[4] مواجهه هوشمندانه با معارضان و ستیزه‌گران وظیفه‌ای است که ایشان به این شورا تفویض کرده‌اند و از این نهاد انتظار می‌رود تا با درک دقیق اولویت‌های فرهنگی و اجتماعی کشور مانع انحراف از مسیرهای انقلاب اسلامی شوند.[5]
چه باید کرد؟
در مجموع می توان گفت شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور سران سه قوه و کارشناسان علمی و فرهنگی بزرگ در این نهاد عالی وظایف سنگینی در مدیریت فرهنگی و آموزشی کشور دارد که در ادامه به برخی از آنها تنها برای یادآوری اشاره می‌شود:
1- تحقق و اجرای سریع و کامل تصمیمات و مصوبات و پیگیری آنها تا حصول نتیجه.
2- برخورد فعال و مبتکرانه با جبهه‌بندی آشکار فرهنگی میان هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و معارضان آن.
3- تسهیل‌گری و رفع موانع فعالیت های فرهنگی.
4- پیگیری جدی پیشرفت و شتاب حرکت علمی و فناوری کشور.
5- مهندسی فرهنگی و موضوع تحول و نوسازی در نظام آموزشی و علمی کشور اعم از آموزش و پرورش و تحول در علوم انسانی که در گذشته نیز از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تأکید بوده است ولی هنوز به سرانجام مطلوب نرسیده است. به فرموده ایشان به تعویق افتادن این امور خسارت بزرگی را متوجه انقلاب اسلامی خواهد کرد.[6]
6- تدوین مبانی علمی و فلسفی تحول علوم انسانی.
7- ریشه‌یابی آسیب‌های اجتماعی و روش برطرف کردن این آسیب‌ها.
8- سپردن مسائل فرهنگی به مردم و هدایت و نظارت بر آن.
9- پرداختن به مسائل زیرساختی و اساسی و عدم ورود به جزئیات.
10- رصد و شناخت دقیق پدیده های نوظهور فرهنگی.[7]
سرانجام
با انتخاب دبیر جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، انتظار می‌رود که با هماهنگی ایجاد شده میان دبیرخانه این شورا و دولت، گام‌هایی برای اجرایی شدن مصوبات بر زمین مانده این شورا برداشته شود و اسناد مهم و خوبی مانند نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند دانشگاه اسلامی و سند راهبردی نخبگان که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر اجرای آن تأکید داشته‌اند اجرایی گردند. همانطور که در مقدمه اشاره شد این اتفاق نخواهد افتاد جز با توجه به شأن نظارتی این شورا و هم چنین جدیت در پیگیری و مطالبه‌گری اسناد تصویب شده.
1 و 5 و 6 : بیانات مقام معظم رهبری در مورخ 26/7/93
3 : بیانات مقام معظم رهبری در مورخ 21/9/68
4 : بیانات مقام معظم رهبری در مورخ 17/2/96
2 و 7 : بیانات مقام معظم رهبری در مورخ 19/9/92