دیدبان؛ بعد از حوادث دی ماه ۱۳۹۶ در ایران، رسانه‌های مخالف با جمهوری اسلامی در صدد هویت بخشی و معرفی دسته‌ای از مخالفان این نظام با نام «براندازها» برآمدند.
بنا بر تبلیغات این رسانه‌ها، براندازها یک جنبش اجتماعی فراگیر با دغدغه‌های مردمی و ملی ترسیم می‌شوند. سوال این است که فارغ از این تصویر سازی، هویت اصلی این گروه‌های مخالف چیست؟
تلویزیون bbc فارسی در گزارشی که درباره «براندازها» آماده کرده بود، آنها را بخش عظیمی از مخالفان نظام سیاسی ایران می‌داند که با آشوب‌های دی ماه سال گذشته شروع به فعالیت کرده‌اند و تنها راه حل مشکلات را تغییر حکومت در ایران می‌دانند.1
امروز تشکل‌های سرشناس منتسب به آنها عبارتند از: «گروهک تروریستی منافقین (موسوم به سازمان مجاهدین خلق)، شورای ملی ایران (که موسس آن رضا پهلوی بوده است) و گروهی تازه تاسیس با نام «فرشگرد».
نام آشنا ترین تشکیلات از گروه های بالا، گروهک منافقین است که از ابتدای انقلاب در حافظه سیاسی و تاریخی مردم ایران وجود دارد و نامش همراه و همداستان با ترور ۱۷ هزار نفر از مردم این مرز و بوم است. منافقین روزگاری با حمایت صدام علیه مردم ایران با بعثی های عراق همسنگر شدند و امروز از آزادی مردم ایران و نجات آنها صحبت می‌کنند.
مسعود رجوی رهبر منافقین در دیدار با صدام
گروه موسوم به «شورای ملی ایران» یکی دیگر از گروه هایی است که با شعار تغییر حکومت در ایران با ریاست رضا ربع پهلوی، فرزند محمدرضا شاه مخلوع، آغاز به کارکرد. در سال ۹۶، رضا پهلوی از ریاست آن کناره‌گیری کرد و بعد از آن، رسانه های بیگانه سعی در معرفی او به عنوان رهبر مخالفان جمهوری اسلامی ایران دارند.
اما فرشگرد شاید کمتر در بین مردم شناخته شده باشد. گروه فرشگرد- به معنی نوزایی- این روزها اعلام حضور کرده و اولین گام تغییر در جهان را تغییر نظام سیاسی ایران دانسته و قصد دارد با هشتگ #میدان_میلیونی به هدف خود در ایران برسد! هسته اصلی این گروه چهل نفر از اعضای اپوزیسیون هستند که نام آنها برای فعالان سیاسی و رسانه‌ای ایران آشنا است چراکه عده زیادی از آنها جزء کسانی هستند که به منظور اعمال تحریم بیشتر بر علیه مردم ایران نامهای را به رئیس جمهور امریکا ارسال کردند.2
بخشی از ۴۰ نفر اصلی فرشگرد
آیا این گروه‌ها می‌توانند ادعا کنند که یک جنبش اجتماعی و مردمی با رنگ و بویی ملی هستند؟
اولین مؤلفه‌ای که با اتکاء به آن می‌توان یک حرکت جمعی را جنبشی اجتماعی دانست، داشتن هویتی ملی و مردمی است؛ یعنی آن گروه باید برآمده از متن جامعه مورد نظر باشد. مردم به کنش‌ها و جمعیت‌هایی می‌پیوندند که در بستر جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند رشد کرده باشند و فرهنگ و سنت‌های آن جامعه را لمس کرده باشند و با آنها همسو باشند. در این صورت، می‌توان گفت یک حرکت جمعی، پدیده‌ای منتسب به آن اجتماع و زیست بوم است.
اقدامات و گروه‌هایی که توسط عوامل خارجی سازماندهی و حمایت می شوند و به دور از زیست بوم اجتماعی و سیاسی مردم یک جامعه رشد می‌کنند، معمولا در ابتدا حرکت‌هایی پر سر و صدا اما زودگذر و بی‌دوام هستند. این گروه‌ها از آنجایی که فراگیر نیستند و نمی‌توانند قشر‌های مختلف مردم را به منظور تحقق اهدافشان با خود و آرمان‌های خود همراه کنند در موقعیت‌های مختلف، بر روی موج‌های سیاسی و اجتماعی راه افتاده در جامعه، سوار می‌شوند. برای مثال اگر مردم یک جامعه به یکی از سیاست‌های اجرایی دولت معترض باشند و حتی در راستای اعتراض خود دست به تجمع صلح آمیز و تظاهرات بزنند، این گروه‌ها این اعتراض را فرصتی در راستای تحقق اهداف خود دانسته و سعی در سکان داری آن می‌کنند تا خواسته‌های مردم را به سمت اهداف خودشان منحرف کنند. تجربه نشان داده است که نتیجه چیز دیگری می شود و مردم به دلیل اینکه هیچ تجانس و همگونی بین خود و آنها حس نمی‌کنند، از آنها فاصله می‌گیرند و این روایتی تکراری است برای اینگونه تشکل ها که هدف خود را براندازی جمهوری اسلامی نامیده‌اند.
آنها گروه‌هایی هستند که سال‌ها از زیست بوم اجتماعی و سیاسی مردم ایران دور بوده‌اند و بدون داشتن درک و تحلیلی مناسب از واقعیت های جامعه دست به اقدام در میان مردم می‌زنند و پس از آن با تند کردن فضای صلح‌آمیز اعتراضات کار را به آشوب و درگیری می‌کشانند.
حوادث یک سال گذشته گویای این حقیقت است که در هر تجمع مردمی که در شرایط صلح آمیز برای پیگیری مطالبات معیشتی و مردمی رخ می‌دهد، این گروه‌ها در فضای رسانه‌ای مردم را همراه و همداستان با خود معرفی می‌کردند و در مواردی هم با به آشوب کشاندن این تجمعات، خواسته اصلی معترضین را به سمت خواسته و شعار خود یعنی براندازی، منحرف می کنند.
جو سازی تلویزیون منافقین در جریان اعتراضات راننده های کامیون
اعتراض کارگران هفت تپه و مطالبات شان یکی از مواردی بود که به دلیل هوشمندی مردم و همراهی رسانه های داخلی، دانشجویان و طلاب با معترضین، علی رغم تلاش این گروه‌های برانداز، به خوبی کنترل شد و کارگران به مطالبات خود رسیدند. این مسأله حاکی از آن است که مردم این عدم تجانس را با گروه هایی که خود را برانداز می‌دانند درک کرده و اجازه سوء استفاده را به آنها نمی‌دهند.
حضور طلاب در جمع کارگران نیشکر هفت تپه
از طرفی همه گروه‌های برانداز، کسانی هستند که نه تنها هیچ موضعی علیه دشمنان مردم ایران نمی‌گیرند بلکه از حمایت و همراهی آنان نیز برخوردارند. همین مسأله، یکی دیگر از عوامل اصلی ایجاد فاصله بین مردم و گروه‌های برانداز خارج نشین است.
حضور جان بولتون و سایر دشمنان ایران در همایش منافقین
یکی دیگر از اصلی‌ترین عوامل ایجاد شکاف و فاصله بین مردم و این گروه‌ها، درخواست این گروه‌ها از دشمنان مردم ایران برای اعمال تحریم بر ایران است. برای مثال وقتی عده‌ای از مردم با توجه به تحریم ها، در تهیه داروهای درمانی مورد نیاز خود یا بیماران‌شان با مشکل مواجه هستند، چگونه ممکن است با گروه‌هایی همراه باشند که درخواست افزایش این تحریم‌ها را داشته‌اند؟
فرشگردی‌ها از جمله کسانی هستند که علاوه بر اینکه در بیانیه آغازین خود از تحریم ایران سخن گفته‌اند، جزء امضا کنندگان نامهای به ترامپ مبنی بر اعمال تحریم‌های بیشتر علیه مردم ایران بودند.
عبدالرضا احمدی، علی اشتری، امیر حسین اعتمادی، نیما راشدان و افراد دیگری از اعضای اصلی فرشگرد جزء امضا کنندگان نامه به ترامپ بوده‌اند.3
ویژگی مهم دیگر برای فراگیر شدن یک کنش جمعی، وجود سازماندهی و داشتن هویت مشترک در بین گروه‌های اجتماعی است. دعوای قدرت میان این مخالفان، علی رغم تلاش رسانه‌های غربی و سعودی و دستگاه های امنیتی این کشورها برای سازماندهی این گروه‌ها، یک داستان قدیمی و حل نشدنی است. هر یک از آنها سعی دارد خود را به عنوان بهترین گزینه برای مردم نشان دهد و این ناشی از قدرت‌طلبی آنها است. تنها نقطه اشتراک آنها، مخالفت با جمهوری اسلامی است و این مسأله سبب شده تا دشمنان ایران از آنها به عنوان یک ابزار برای ایجاد آشوب و درگیری در جامعه ایران استفاده کنند.
اهداف گروه‌های اجتماعی، یکی دیگر از اثرگذارترین مؤلفه‌ها به حساب می‌آید، با نگاهی به تمام این گروه‌ها می‌توان فهمید که تنها هدف آنها کسب قدرت است.
رضا پهلوی به امریکایی ها: مصادره أموال بلوکه شده ایران به نفع براندازها
گروهک منافقین در ابتدای انقلاب، کنار نیروهای انقلابی فعالیت می‌کرد اما با ورود به فاز مسلحانه و ترور مردم و انقلابیون نشان داد که هدفش کسب قدرت بوده و شعار جهاد در راه حق، فقط یک حقه سیاسی برای جلب نظر مردم است.
رضا ربع پهلوی، فرزند شاه مخلوع ایران، که امروز از طرف برخی رسانه‌های خارجی و با تلاش آنها به عنوان رهبر براندازها معرفی می‌شود؛ اگر هدفی جز قدرت و جبران سرکوفتگی خاندان پهلوی ندارد، بر مبنای کدام سابقه سیاسی و مملکت داری حرف از رهبری سیاسی و کسب قدرت در ایران را می زند؟
قدرت طلبی و کسب درآمد بیشتر با اجرای سیاست‌های مدنظر دشمنان ایران، از اصلی‌ترین اهداف این گروه‌ها است که فاصله زیادی با اهداف مردم ایران و مطالبات آنها دارد.
کاریکاتورها به دلیل ارائه تصویری غیر واقعی و ناموزون نسبت به واقعیت، مضحک و خنده دار به نظر می‌رسند.
بررسی گروه‌های برانداز و سنجش آنها با ملاک‌ها و ویژگی‌های کنش‌های جمعی حقیقی و جنبش‌های اجتماعی ملی، بیانگر همین تفاوت‌های مضحک و تصاویر ناموزون است. این گروه‌ها، خود را به عنوان یک اقدام جمعی و یا جنبش اجتماعی با رنگ و بویی ملی نشان می‌دهند!
۱. تلویزیون فارسی بی بی سی ؛ گزارش « ظهور گروهی تازه از مخالفان حکومت ایران» در تاریخ ۲۸ شهریور ۹۷
۲. متن اعلامیه آغاز فعالیت فرشگرد در وبسایت این گروه
۳. فارس؛ امضا کنندگان نامه به ترامپ را بهتر بشناسید