دیدبان؛ «عبدالباری عطوان» تحلیلگر مطرح جهان عرب در سرمقاله روزنامه فرامنطقه‌ای رای‌الیوم نوشت: «توییتی»، که به دو زبان انگلیسی و عربی در صفحه کاربری سفارت آمریکا در ریاض و کنسولگری‌های این کشور در جده و ظهران در «توییتر» منتشر شده است، حالتی از خشم را در محافل فعالان مجازی عربستانی ایجاد کرده و آنها این موضوع را تحریکی علیه کشور پادشاهی سعودی و دعوت به تظاهرات و ایجاد هرج و مرج در آن تلقی میکنند؛ امری که به مثابه مداخله آشکار در امور داخلی سعودی است که به گفته این فعالان، باید متوقف شود.
توییتی، که برخی خبرگزاری‌های و پایگاه خبری «موثق» در عربستان سعودی آن را بازنشر دادند، و نیز واکنش‌ها به آن در «توییتر» در اشاره به فایل «ویدیویی» درباره این تظاهرات مسالمت‌آمیز است که در آن گفته شده «پژوهش‌‌های اخیر تأکید کرده‌اند که تظاهرات اعتراضی مسالمت‌آمیز و به‌دور از خشونت بسیار کارآمدتر از اعتراضات خشونت‌آمیز است. همچنین از شهروندان سعودی خواسته شده است این ویدیو را رصد کنند.»
زمان‌بندی این توییت و انتشار آن در شرایطی است که بر روابط سعودی- آمریکایی با تنشی، که به نظر چشمگیر می‌رسد، حاکم است و همچنین منتشر شدن این توییت از سوی سفارت آمریکا در ریاض نمی‌تواند صرفا تصادفی باشد و بلکه اقدامی هدفمند است که سیاست جدید آمریکا با عنوان «تلاش برای تحریک توده‌های مردمی در عربستان سعودی به شکل گسترده جهت فشار وارد کردن به مقام‌های حاکم سعودی برای انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی، و آزاد کردن صدها فعال سیاسی بازداشت‌شده پشت میله‌ها و بدون محاکمه، است».
در ماه آگوست گذشته، سفارت کانادا در ریاض بر انتشار توییت خانم «کریستینا فریلند» وزیر خارجه‌اش اقدام کرد که طی آن به شدت از نقض حقوق بشر در عربستان سعودی انتقاد، و آزادی فوری فعالان زن و مرد بازداشت‌شده در عربستان را خواستار می‌شود»؛ امری که خشم حکومت ریاض را برانگیخت و موجب شد ریاض مانع از بازگشت سفیر کانادا به ریاض شود، همچنین سفیر سعودی در آتاوا را فراخواند و تمامی انواع تعاملات تجاری با کانادا را متوقف کرد و از دانشجویانش خواست فورا به عربستان بازگردند تا سپس به دانشگاه‌های دیگر اعزام شوند.
خشم بی‌سابقه حکومت سعودی از کانادا به دو دلیل اصلی بود:
نخست: برای این‌که وزیر خارجه کانادا در توییتی، که به زبان عربی ترجمه شد، «آزادی فوری» فعالان بازداشت‌شده را خواستار شد، که بیش از 12 هزار فالوورهای این سفارتخانه در شبکه‌های اجتماعی آن را بازنشر دادند.
دوم: حکومت سعودی در این واکنش خشونت‌آمیز و اتخاذ فوری تدابیر تنبیهی جهت قطع روابط تجاری و اقتصادی‌اش با کانادا خواست این پیام واضح را به «کشورهای دیگر» بدهد و به آنها درباره عدم تکرار چنین سابقه کانادا، که مداخله در امور داخلی سعودی و عبور از خط قرمز آن است، هشدار بدهد که با واکنش‌های شدیدتری مواجه خواهند شد.
به نظر می‌رسد که سفارت آمریکا در ریاض به این پیام سعودی اعتنایی نکرده و به هشدارهای مطرح‌شدن آن توجهی نمی‌کند و تصمیم گرفته است پا را فراتر از اقدام همتای کانادایی‌ش نهد و با انتشار توییتی، شهروندان عربستانی را به تظاهراتی «مسالمت‌آمیز» در شهرهای این کشور دعوت کند تا اصلاحات سیاسی و اجتماعی را خواستار شوند و به هزینه‌های سرسام‌آور زندگی و بیکاری بالای به‌خصوص در میان جوانان، اعتراض کنند.
«سلمان بن‌عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی این درخواست‌ها را، که درد و رنج شهروندان سعودی را بازتاب می‌دهد، به خوبی درک می‌کند لذا دو روز پیش- همزمان با اعلام بودجه سالیانه این کشور، که با رقمی بیش از 2 تریلیون دلار بیشترین بودجه در تاریخ این کشور پادشاهی به‌‌شمار می‌رود، تصمیم گرفت «اعطای» هزینه خانوارها را به کارمندان دولتی برای دومین سال متوالی تمدید کند که حدود یک‌هزار ریال در ماه ارزیابی می‌شود ولی این رقم برای مقابله با گرانی و افزایش هزینه‌های زندگی، آن‌گونه که برخی کارشناسان غربی می‌گویند، ناچیز است.
ما همچنان انگیزه‌های سفارت آمریکا در ریاض، که بزرگ‌ترین سفارت در منطقه خاورمیانه و چه‌بسا در جهان است، به شکستن پروتکل‌ها و هنجارهای دیپلماتیک و انتشار چنین توییتی را نمی‌دانیم. آیا درست در چنین شرایطی، آیا دولت آمریکا تصمیم گرفته است که فشارها به همتای سعودی و شاهزاده «محمد بن‌سلمان» ولیعهد را برای انجام «تغییراتی» در ساختار حکومت تحت فشار قرار دهد آن هم پس از آن‌که مجلس سنای آمریکا قطعنامه‌ای با اجماع آراء صادر کرد و طی آن، ولیعهد سعودی را مسئول ترور «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد عربستانی معرفی کرد و تمامی جنبه‌های همکاری با حکومت ریاض در جنگ یمن، از جمله فروش تسلیحات و مهمات، را خواستار شد؟ یا این‌که سفارت آمریکا با چنین اقدامی، حکومت ریاض را بر برداشتن گام‌های عادی‌سازی علنی با رژیم اشغالگر اسرائیل ترغیب می‌کند؟ یا این‌که این توییت در واکنش به اعتراض رسمی و خشونت‌آمیز عربستان سعودی به قطعنامه‌های مذکور مجلس سنا منتشر شده است؟
سوالی که مطرح می‌شود درباره ماهیت واکنشی است که احتمالا حکومت سعودی به چنین «توییت» خطرناک و غیرمعمول از سوی سفارت آمریکا در ریاض، صادر کند. توییتی که به «تظاهرات» و ایجاد هرج و مرج، آن‌گونه که بسیاری از فعالان مجازی عربستانی توصیف میکنند، ترغیب می‌کند آن هم در کشوری که این تظاهرات جنایتی قلمداد می‌شود که مجازات آن تا حد اعدام نیز می‌رسد. آیا واکنش عربستان همانند واکنشش به توییت مشابه کانادایی، خشونت‌آمیز خواهد بود؟
برای‌مان پاسخ دادن به این سوال دشوار است؛ چرا که آمریکا اولا کانادا نیست، و دوم این‌که تشدید تنش رسمی سعودی چه‌بسا با تنش شدیدتر و تاثیرگذارتر آمریکا همراه شود. برای این‌که عربستان سعودی در صورت رویارویی، بازنده بزرگ سیاسی، اقتصادی و نظامی بیرون خواهد آمد چرا که آن با یک رئیس‌جمهور بی‌پروای آمریکایی و دولت «پنهان» آمریکایی مواجه خواهد شد که نفرت‌شان را از این کشور پادشاهی کتمان نمی‌کنند.
تامل و انتظار عقلانی است. ولی «تقریبا شکی نیست» که این توییت مداخله‌ای واقعی در امور داخلی کشور دوست و همپیمان آمریکا است که قطعا بازتاب‌هایی در هیات حاکمه سعودی آشکار خواهد شد و چه‌بسا حکایت از مرحله‌ای تنش‌زا در روابط استراتژیک این دو کشور همپیمان باشد که در چارچوب استراتژی تنش‌زای جدید و تعمدی آمریکا نمود پیدا کرده است... خدا داناست.