دیدبان؛قانون عفاف و حجاب که سیر تصویب آن به عنوان قانون از سال 57 تا 84 به طول انجامید تاکنون 13سال است که معطل اجرا مانده و هیچ یک از دستگاه‌های مسئول قدمی جهت اجرای این قانون برنداشته است که اخیرا یکی از اعضای شورا عالی انقلاب فرهنگی گفته است رهبری چندین بار نسبت به اجرا نشدن این قانون در کشور تذکر داده است. قانونی که به لحاظ فرهنگی اثرات بسیاری بر وضعیت جامعه می‌توانست داشته باشد. برای آشنا شدن با این قانون سیر تصویب آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1.پیش از تصویب قانون
در ابتدای انقلاب برخی افراد بدون حجاب در جامعه و ادارات حضور پیدا می‌کردند این حضور باعث شد امام خمینی در 15اسفند57 تذکر بدهند:
«وزارتخانه اسلامی نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانههای اسلامی نباید زن ها لخت بیایند. زن ها بروند؛ اما با حجاب باشند. مانعی ندارد بروند کار بکنند، لکن با حجاب شرعی باشند.»
در پی این سخنان برخی زنان دست به اعتراض زدند،که دفتر امام در پیامی بیان داشتند که کسی حق تعرض به بی‌حجاب ها را ندارد و برخورد با آنها وظیفه کمیته انقلاب اسلامی و دستگاه‌های مسئول است اما در دولت موقت که نگاه‌های متفاوتی وجود داشت. اعضای دولت که اکثرا افراد ملی مذهبی بودند و اعتقاد داشتند که در جامعه نباید حجاب اجباری باشد. امام خمینی قبل از انقلاب در پاریس در مصاحبه‌ای به تاریخ هفتم دی ماه 1357 نیز فرموده بودند:
«زن هرگز با مرد فرقى ندارد. آرى در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولى لازم نیست که چادر باشد. بلکه زن مىتواند هر لباسى را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمى‌توانیم و اسلام نمىخواهد که زن به عنوان یک شىء و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام مىخواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانى جدى و کارآمد بسازد.»
اما دولت موقت عزمی جهت اجرای این مسئله نداشت. سرانجام در پی تذکرات مداوم و دستورات مکرر امام خمینی که کارمندان ادارات دولتی موظف به رعایت حجاب هستند به مرور، این قانون نانوشته عمومیت یافت. و در سال 1360، در بند 5 ماده 18 قانون بازداری نیروی انسانی مؤسسات دولتی و وزارتخانه های وابسته به دولت، بی‌حجابی به عنوان تخلف شناخته شد؛ و اماکن و فروشگاه‌ها و مراکز عمومی موظف به نصب تابلویی شدند که بر آن نوشته شده بود:
«به دستور دادگاه مبارزه با منکرات، از پذیرفتن میهمانان و مشتریانی که رعایت ظواهر اسلامی را نمی‌کنند، معذوریم.»
2.قانون تعزیرات حکومتی
سال 62اولین قانون در مورد حجاب و عفاف به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در ماده 21 قانون تعزیرات حکومتی در سال 62 آمده است: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به تعزیر تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهند شد.»
طبق این قانون زنانی که در جمهوری اسلامی ایران هستند، اعم از ایرانی و خارجی، مسلمان و غیرمسلمان، مکلف به رعایت حجاب شرعی در انظار عمومی و معابر هستند و در مراکز مختلف از جمله ادارات، هتل ها و... باید از ورود خانم‌های بی‌حجاب جلوگیری نمایند.
3. قانون رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان
در قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباس‌هایی که استفاده از آنها در ملأعام خلاف شرع است یا عفت عمومی را جریحه دار می‌کند، که در سال 65تصویب شد، نکات جدیدی وجود دارد. در ماده 4 این قانون آمده:
«کسانی که در انظار عمومی وضع پوشیدن لباس و آرایش آنان خلاف شرع و یا موجب ترویج فساد و یا هتک عفت عمومی باشد، توقیف و خارج از نوبت در دادگاه صالح محاکمه و حسب مورد به یکی از مجازاتهای مذکور در ماده 2 محکوم می‌گردند.»
و ماده 2، مجازاتهای تعزیری را بدین شرح بیان می‌کند: «1- تذکر و ارشاد. 2- توبیخ و سرزنش. 3- تهدید. 4- 10 تا20 ضربه شلاق یا جریمه نقدی از 20 تا200 هزار ریال برای استفاده کننده. 5- 20 تا40 ضربه شلاق یا جریمه نقدی از 20 تا200 هزار ریال در مورد استفاده کننده».
علاوه بر این در تبصره دو این ماده آمده: «مجرمی را که کارمند است، علاوه بر مجازاتهای فوق‌الذکر به یکی از مجازاتهای زیر محکوم می‌‌نماید: 1- انفصال موقت تا دو سال. 2- اخراج و انفصال از خدمات دولتی. 3- محرومیت استخدام به مدت پنج سال در کلیه وزارتخانه‌ها و شرکت‌ها و نهادها و ارگان‌های عمومی و دولتی.
4.قانون مجازات اسلامی
قانون مجازات اسلامی مهم‌ترین قانون برای مقابله با بی‌حجابی است که در ماده 638 قانون مجازات اسلامی در سال75آمده است:
«هرکس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر، تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید، فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد».
در تبصره این ماده که همان ماده 102 قانون تعزیرات مصوب سال 1362است، آمده: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد».
البته طبق ماده 22 قانون مجازات اسلامی، چنانچه قاضی تشخیص بدهد، می‌تواند حبس و شلاق متهم را به جزای نقدی تبدیل کند.
5.قانون راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب
با اینکه بد حجابی در قوانین جرم شناخته شده است اما اجرا کردن آن نیازمند پشتوانه فرهنگی و اجتماعی است بدین منظور در سال 84 قانون راهکارهای اجرایی گسترش عفاف و حجاب به تصویب رسید که طبق این قانون «حجاب» از ارزنده‌ترین نمودهای فرهنگی، اجتماعی در تمدن ایرانی - اسلامی است که پیشینه آن به قبل از ورود اسلام می‌رسد، اما در فرهنگ اسلامی به اوج تعالی و منتهای ارزش و اعتبار خود می‌رسد. در این قانون سیاست‌ها و راهکارهای کلی مانند در اولویت قرار دادن موضوع حجاب و عفاف در برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی کشور برای مقابله با روند فزاینده بدحجابی و برای دستگاه‌های مختلف اجرایی کشور مثل نیرو انتظامی، سازمان صدا و سیما، وزارت ورزش وجوانان، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، ستاد احیای امربه معروف و نهی از منکر و ....وظایفی معین کرده است.
اما 13 سال است که از تصویب این قانون می‌گذرد ولی اقدامی موثر جهت اجرای این قانون صورت نمی‌گیرد، در دولت نهم نسبت به این قانون اشکالاتی وارد شد و رئیس دولت اجرای این قانون را متوقف کرد چرا که وی عفاف و حجاب را مشکل اصلی کشور نمی‌دانست. از سوی دیگر برخی همواره از این مسئله به عنوان دستاویزی برای انتخاب شدن استفاده می‌کنند. در دولت یازدهم رئیس دولت با انتقاد به گشت ارشاد و اینکه نمی‌توان مردم را به زور شلاق به بهشت برد تلاش شد تا شکاف‌های شکل گرفته حول این مسئله را فعال سازد. دولت نسبت به این قانون بی‌اعتنایی می‌کند و نیز در دولت یازدهم نماینده رسمی دولت در کمیسیون فرهنگی مجلس معتقد هست که «جمهوری اسلامی در موضوع الزامی کردن عفاف و حجاب مسیر اشتباهی طی کرده است و الزام کردن حجاب کار بیخودی بوده» با این تفاسیر نمی‌توان انتظار اجرای این قانون را داشت زیرا جدا از اشکالات حقوقی این قانون تا به حال هیچ یک ارگان وظایف خود را انجام ندادن و تنها ارگانی که به وظیفه خود عمل کرده نیرو انتظامی بوده است که مورد انتقاد دولت ها قرار گرفته و بقیه ارگان‌ها دلایلی همچون عدم تخصیص بودجه به این قانون را دلیل انجام ندادن وظیفه خود می‌دانند حالا با گذشت 13سال قانون عفاف و حجاب در هاله‌ای از غبار قرار دارد و گویی دارد مسیر فراموش شدن خود را طی می‌کند.
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/03/1445280/سیر-تصویب-قانون-حجاب-و-عفاف-در-ایران
https://www.tabnak.ir/fa/news/815593/چرا-قانون-عفاف-و-حجاب-در-کشور-اجرا-نمی-شود
https://www.tabnak.ir/fa/news/251893/متن-کامل-قانون-گسترش-فرهنگ-عفاف-و-حجاب
http://qudsonline.ir/news/546574/۱۲-سال-بی-توجهی-دستگاه-های-فرهنگی-به-عفاف-و-حجاب