دیدبان: پایگاه جریان شناسی دیدبان در راستای تیم شناسی رجال سیاست ایران که تا کنون انجام داده است اقدام به انتشار "تیم کاری محمدباقر قالیباف" می نماید. پیش از این مطالب تحلیلی تحت عنوان "همه یاران احمدی نژاد" و "همه یاران لاریجانی" نیز آماده شده بود.

گفتنی است ایده اصلی در تحقیق و نگارش "تیم شناسی رجال سیاست ایران" مبتنی بر اصول زیر است:

* رهنمود رهبر انقلاب مبنی بر "سنگین بودن اداره اجرایی کشور" و لزوم داشتن برنامه و تیم کاری قوی و منسجم

* شناخت رگه های انحراف و زاویه نسبت به آرمان های انقلاب اسلامی

* توجه دادن مردم و مخاطبان به تیم کاری و نه فقط فرد

شناخت یاران و نزدیکان سیاستمداران یکی از بهترین راه ها برای شناخت اندیشه و عملکرد آنهاست. محمد باقر قالیباف، شهردار فعلی تهران، یکی از رجال سیاسی جمهوری اسلامی است که طی سالیان متعدد در نظام اسلامی دارای مناصب مهمی بوده و در این سمت ها با افراد زیادی از نزدیک همکاری داشته است.

وی در انتخابات ریاست جمهوری 1384 به عنوان یکی از کاندیداهای مطرح وارد عرصه رقابت های انتخاباتی شد، اما نتوانست به پیروزی دست یابد. قالیباف برای انتخابات ریاست جمهوری 1392 نیز به همراه حدادعادل و ولایتی ائتلاف 2+1 را تشکیل داده و تلاش دارند که به شکل گروهی و ائتلافی وارد عرصه انتخابات شوند. در این نوشتار به دنبال بررسی گروه هایی هستیم که در دوران های مختلف با قالیباف همکاری کرده اند.

1- تیم سپاه، یاران قدیمی سردار

قالیباف یکی از سرداران سپاه است که طی جنگ تحمیلی فرماندهی لشکر پنج نصر خراسان را بر عهده داشته است. این مسئولیت تا پایان جنگ ادامه یافت و بعد از جنگ و در سال 1373 به فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء منصوب شد.

او در سال 1376 با حکم مقام معظم رهبری برای مدت سه سال فرماندهی نیروی هوایی سپاه را برعهده گرفت. این سوابق طولانی در سپاه پاسداران باعث آشنایی و همکاری با بسیاری از پاسداران انقلاب اسلامی شده است؛ از جمله این افراد می توان به محمدنبی رودکی اشاره کرد. وی در زمان جنگ فرمانده لشکر 19 فجر استان فارس و پس از جنگ و در ستاد کل نیروهای مسلح جانشین امیر سپهبد صیاد شیرازی بود. او در مجلس هفتم به نمایندگی مردم شیراز انتخاب شد، اما در انتخابات مجلس نهم و در حالی که با حمایت کامل قالیباف وارد رقابت های انتخاباتی شده بود نتوانست از تهران به عنوان نماینده انتخاب شود.

وی از مشاوران نزدیک قالیباف به شمار می رود. از دیگر یاران سپاهی قالیباف می توان به علی اصغر خانی اشاره کرد که جانشینی لشکر محمد رسول الله (ص) تهران را در کارنامه خود دارد. وی نیز از جمله افرادی بود که در انتخابات مجلس نهم کاندیدا شد و مورد حمایت قالیباف نیز بود، اما نتوانست به مجلس راه یابد.

از دیگر مشاوران سپاهی قالیباف حسین دهقان است که سابقه نظامی زیادی در دروان جنگ دارد. او ریاست بنیاد شهید و جانشینی وزرات دفاع در دولت هفتم و هشتم را در کارنامه خود دارد. سردار احمد نوریان نیز از جمله سپاهیانی است که در ابتدای شهرداری قالیباف به سمت معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری و بعدها سرپرست سازمان فرهنگی هنری شهرداری منصوب شد. وی پس از جدایی از شهرداری در معاونت تربیت و آموزش سپاه مشغول به کار شد.

2- تیم نیروی انتظامی، تیم گذار به شهرداری

قالیباف پس از حوادث 18 تیر 78 و در سال 79 از سوی مقام معظم رهبری به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد. او تا سال 84 در این سمت بود. در این سمت افراد زیادی با قالیباف همکاری کرده اند که به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

سردار احمد نوریان از جمله سرداران سپاه است که در نیروی انتظامی و در معاونت اجتماعی این سازمان در زمان قالیباف مشغول به کار بود. از دیگر یاران قالیباف در نیروی انتظامی سیدمحمدهادی ایازی است.

او در این سازمان معاونت نیروی انسانی و آموزش را برعهده داشت. سردار مرتضی طلایی که در زمان فرماندهی قالیباف در نیروی انتظامی، فرماندهی نیروی انتظامی تهران بزرگ را بر عهده داشت در دوره های بعد نیز با قالیباف همکاری تنگاتنگ خودش را ادامه داد و در عرصه رسانه و شورای شهر به حمایت از قالیباف برخاست.

3- تیم شهرداری، قوی‌ترین تیم قالیباف

پس از شکست قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری 84 ، شورای شهر تهران در شهریور ماه همان سال، وی را به عنوان شهرداری تهران برگزید. از آنجا که این سمت حدود هشت سال طول کشیده و شهرداری تهران نیز از جمله سازمان هایی است که ساختاری عریض و طویل دارد، در این دوره افراد زیادی با قالیباف در شهرداری همکاری کردند و او نیز علاوه بر یاران قدیمی خود، سعی زیادی در جذب مدیرانی جدید برای شهرداری انجام داد.

این افراد تحت عناوینی همچون مشاور، معاون، شهردار منطقه و ... در شهرداری به فعالیت پرداختند. در ادامه به برخی از مهم ترین و نزدیک ترین یاران قالیباف در شهرداری می پردازیم.

یکی از نزدیک ترین یاران قالیباف در شهرداری تهران سید محمدهادی ایازی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری است. وی علاوه بر معاونت، مشاور عالي شهردار تهران در امور برنامه ريزي و اجرايي، ریاست گروه مشاوران و سخنگوی شهرداری تهران را در کارنامه دارد. ایازی متولد مشهد است.

از دیگر یاران قالیباف در شهرداری تهران سید جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، است. وی که دارای کارشناسی ارشد صنایع از دانشگاه آزاد است، متولد مشهد و دارای سابقه در نیروی انتظامی است. امیر خوراکیان به عنوان رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران از سوی محمدباقر قالیباف به هیأت امنای این سازمان معرفی شد و مورد تأیید این هیأت قرار گرفت.

وی بردار دو شهید است و پیش از بر عهده گرفتن سمت ریاست سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بیشترین مسئولیت را در آستان قدس رضوی داشته است و مدیرکلی روابط عمومی، معاونت تبلیغات و ارتباطات و دبیری شورای عالی فرهنگی را در این سازمان بر عهده داشته است.

مهندس فرهاد یعقوبی از دیگر نزدیکان قالیباف در شهرداری تهران است که معاونت امور مناطق را در سال های قبل به عهده داشته است و هم اکنون به عنوان مشاور شهردار فعالیت می کند.

محمد خدادادی که زاده مشهد و از نیروهای سابق وزارت خارجه است نیز در شهردای تهران رابطه بسیار خوبی با قالیباف دارد و ریاست دبیرخانه و دبیر کلی مجمع شهرداران آسیایی را برعهده دارد. عیسی شریفی قائم مقام و معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران نیز از همکاران نزدیک قالیباف در شهرداری تهران است که یکی از گزینه های اصلی برای جانشینی قالیباف در شهرداری است.

از دیگر یاران نزدیک شهردار تهران، دکتر سید جواد شوشتری است. وی که یک سال و اندی سرپرست سازمان فرهنگی هنری بود با آمدن امیر خوراکیان به سازمان زیباسازی رفت و ریاست آنجا را بر عهده گرفت. او دکتری علوم سیاسی خود را از دانشگاه تهران دارد و مشهور است که در ستاد دکتر قالیباف فعالیت های شایانی انجام داده است.

سردار احمد خورشیدی ‌آزاد،پدر داماد احمدی نژاد و دبیرکل جمعیت خدمتگزاران است. وی که از یاران نزدیک و همسو با احمدی نژاد بود پس از فعل و انفعالاتی که صورت گرفت از او جدا شد و به تیم قالیباف پیوست.خورشیدی که در انتخابات دوره سوم شوراها با جمعیت خدمتگزاران نقش محوریت ستادهای حامی احمدی‌نژاد را بازی می‌کرد توانست پروین احمدی‌نژاد خواهر رئیس‌جمهور را به عنوان کاندیدای اختصاصی حامیان وارد شورای شهر تهران کند و حتی یکی از گزینه‌های احتمالی جانشینی محمدباقر قالیباف برای شهرداری تهران قبل از انتخابات بود.

نکته مهمی که در رابطه با همکاران قالیباف در شهرداری به چشم می‌خورد این است که اغلب آن‌ها سابقه همکاری قبلی با قالیباف را در کارنامه خود دارند و همچنین بیشتر این افراد اهل مشهد و همشهری قالیباف هستند.

از سوي ديگر، در كنار قوت تيم شهرداري قاليباف، نقدهاي بسياري بر مباني فرهنگي شهرداري تهران به رياست قاليباف وارد است و شهرداري تهران در كنار پرداختن به مسائل اجرايي پايتخت، مي‌بايست به عنوان مجموعه‌اي فرهنگي، بر اساس موازين اسلامي - ايراني در راستاي فرهنگ عمومي و فرهنگ شهري مردم تلاش كند.

4- تیم مشاوران، تیمي بسیار شلوغ

شهرداری تهران از جمله سازمان هایی است که پست‌های سازمانی بسیار زیادی دارد و قالیباف برای انجام هر چه بهتر فعالیت های خود در شهرداری سعی کرده است که از تجربیات مشاوران در زمینه های مختلف استفاده کند. او در هر زمینه ای مشاور خاص خودش را دارد و تعداد این مشاورین به صورت دقیق مشخص نیست. شائبه سیاسی بودن برخی از مشاوران نیز دور از ذهن نیست. در ادامه برخی از مشاورین قالیباف را ذکر می کنیم؛

• حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده سابق مجلس و استاد دانشگاه، مشاور امور بین الملل.
• محمدحسین مقیمی،نماینده سابق خمین و سرپرست سابق شهرداری تهران، مشاور در امور شهری
• زهراسادات مشیر، همسر محمدباقر قالیباف، مشاور در امور بانوان
• عبدالمقیم ناصحی، مدیر اجرایی جامعه روحانیت مبارز، رئیس مرکز فعالیت های دینی و مشاور در امور دینی.
• محمدهادی حیدرزاده، مشاور در امور محیط زیست.
• محسن نایبی، فرماندار سابق تهران، مشاور در امور مشارکت های اجتماعی.
• سیدمحمدهادی مؤذن، مشاور عالی و رئیس گروه مشاوران.
• سیدمهدی تشکری هاشمی، برادر سیدجعفر تشکری هاشمی، مشاور در امور .IT
• صادق خرازی، برادر کمال خرازی، مشاور امور سیاسی و بین المللی

و...

هنگامی که قالیباف در سال 84 از سوی شورای شهر به عنوان شهردار تهران انتخاب شد، 8 نفر موافق و 7 نفر مخالف شهرداری وی بودند. این تعداد مخالف باعث شد که قالیباف بعدها تلاش زیادی برای جذب اعضای شورای شهر بکند. از بین اعضای فعلی رابطه قالیباف با چمران و گروه او خوب است، اما به طور مشخص سردار طلایی، علیرضا دبیر، معصومه آباد از طرفداران جدی قالیباف در شورای شهر تهران محسوب می شوند.

6- تیم رسانه‌ای، جوان‌ترین تیم قالیباف

رسانه یکی از مهم ترین ابزارهای فعالیت سیاسی است و قالیباف در این عرصه توانسته است یاران زیادی را جذب کند. این رسانه ها چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی دارای جایگاه مناسبی در بین مردم هستند. حمایت این رسانه ها از قالیباف به صورت یکسان نیست و برخی از جایگاه رسمی و سازمانی شهرداری و برخی به صورت مستقل از عملکرد وی دفاع می کنند.

سایت فردانیوز یکی از مهم ترین سایت های حامی قالیباف است که مدیرمسئولی آن را سجاد نوروزی بر عهده دارد. دیگر سایت حامی قالیباف شفاف نیوز است که مدیر مسئولی آن بر عهده احسان تقدسی است. وی پیش از این سردبیری سایت ایران دیپلماتیک را بر عهده داشته است.

در عرصه رسانه‌های چاپی نیز دو روزنامه تهران امروز و همشهری به عنوان روزنامه‌های شهرداری فعالیت می‌کنند و مسئولین این روزنامه‌ها گرایش زیادی به قالیباف دارند.

در روزنامه همشهری مهدی ذاکری مدیر عامل و مدیر مسئول روزنامه است و حسین قربان زاده تا حدود یک ماه پیش سردبیری این روزنامه را بر عهده داشت و از نیمه فروردین امسال جانشین مجید رفیعی در روزنامه تهران امروز شد و مدیر مسئولی این روزنامه را برعهده گرفت.

مجید رفیعی نیز که قصد کاندیداتوری برای شورای شهر تهران را داشت از سمت خود در روزنامه تهران امروز استعفا داد. رفیعی یکی از فعال ترین یاران رسانه ای قالیباف است که چندین سال سردبیری سایت فردا نیوز و مدتی نیز مدیر مسئولی روزنامه تهران امروز را بر عهده داشت. او دانش آموخته دانشگاه امام صادق (ع) در رشته علوم سیاسی است.

از دیگر یاران رسانه ای قالیباف که هم در عرصه مجازی و هم فضای حقیقی سمت‌های مهم رسانه‌ای برعهده داشته پرویز اسماعیلی، مدیر عامل سابق خبرگزاری مهر، است. او برادر محسن اسماعیلی عضو حقوقدان شورای نگهبان است. وی هم اکنون به عنوان یکی از اعضای هئیت مدیره روزنامه همشهری مشغول به کار است.

اما تأثیرگذارترین یار رسانه‌ای قالیباف را باید سید مجید حسینی دانست. او که سال‌ها در کنار قالیباف به عنوان مشاور رسانه‌ای حضور داشته است تا اردیبهشت 91 مدیریت گروه مجلات همشهری را برعهده داشت. وی دارای دکتری علوم سیاسی و عضو هئیت علمی دانشگاه تهران است. او اهل مشهد است. محمد مشاری پس از حسینی به مدیریت گروه مجلات همشهری منصوب شد.

دو نکته اساسی راجع به تیم رسانه ای قالیباف وجود دارد؛ یکی جوان بودن این تیم و پرانرژی بودن آن هاست و دیگری جابجایی بیش از حد آن‌هاست. بسیاری از این افراد در زمان‌های مختلف جانشین دیگر افراد می‌شوند و هيچ تغيير در افراد بوجود نمي‌آيد و تنها بر اساس فرايند چرخشي، افراد در سمت‌هاي مختلف جا به جا مي‌شوند.

7- تیم سیاستمداران

قالیباف در بین سیاستمداران و مسئولین نظام نیز دارای دوستان و حامیانی است که هیچگاه حمایت خودشان را از وی پنهان نکرده اند. این افراد در سمت های مختلف نظام مشغول فعالیت هستند. از جمله مهم ترین این افراد می توان به عماد افروغ، نماینده سابق مجلس و استاد دانشگاه، عوض حیدرپور، نماینده شهرضا در مجلس و منتقد جدی دولت، نادر قاضی پور، نماینده ارومیه در مجلس اشاره کرد.

8- روحانیون جوان‌گرا و رسانه‌ای

یکی از نهادهایی که قالیباف سعی کرده است ارتباط خود را با این نهاد سامان بخشیده و در جهت جلب رضایت آنان باشد روحانیت است. به صورت ویژه در طول سالیان گذشته حضور و همراهی شهردار تهران و همچنین شهرداری تهران در برنامه‌های مربوط به دانشگاه امام صادق (ع) و جامعه الامام الصادق (ع) چشمگیر بوده است.

از سوی دیگر شهرداری تهران، سعی کرد با اقداماتی که مخصوصا در زمینه ساخت مسجد در دوسال گذشته انجام داد نظر موافق حجت الاسلام قرائتی را همراه کند. این اقدامات به نحوی انجام شد که قرائتی شهرداری تهران را "طلایه دار نهضت مسجدسازی در کشور" اعلام کرد.

اما از روحانیون جوان‌گرا و رسانه‌ای که ارتباط ویژه‌ای با شهردار تهران داشته‌اند می‌توان به محمدرضا زائری اشاره کرد که در زمان قالیباف به مدير عاملی موسسه همشهری و سردبيری آن رسید.

از سوی دیگر حجت الاسلام شهاب مرادی که کلاس‌های متفاوتی در دانشگاه‌ها برگزار می‌کند و توانسته ارتباط تنگاتنگی بین خود و جوانان پدید آورد از یاران نزدیک قالیباف است به نحوی که در سفر به قم و دیدار با مراجع تقلید عملا رابط و تنها روحانی همراه قالیباف، او بود.

البته کسی مثل حجت الاسلام امرودی که مشاور شهردار و قائم مقام معاونت اجتماعی فرهنگی شهرداری نیز هست در محافل و جلسات مختلف رسما به عنوان نماینده شهرداری حاضر می شود و حتی چندی پیش در دیدار با آیت الله جوادی آملی در خصوص برگزاری "همایش کارآمدی دین در اداره جامعه" به گفت و گو نشست. 

نتیجه گیری

قالیباف طی سالیان مختلفی که در جمهوری اسلامی فعالیت نموده است با افراد زیادی همکاری کرده است. این افراد دارای ویژگی های مشترکی هستند. اغلب همکاران و یاران قالیباف دارای سابقه جبهه و شرکت در جنگ تحمیلی هستند و آشنایی آنان با قالیباف از همین زمان شروع شده است.

همچنین در بین همکاران قالیباف افراد زیادی از شهر مشهد، زادگاه قالیباف، به چشم می خورد؛ از دیگر ویژگی‌های یاران قالیباف کمتر سیاسی بودن آنان و بیشتر جنبه عملیاتی و کاری داشتن است. این ویژگی سبب شده که در سمت‌های که بیشتر جنبه اجرایی دارد قالیباف و تیمش بتوانند موفق باشند.

از جمله نقدهايي كه مي‌توان به كليت ياران قاليباف وارد دانست، عدم توجه جدي به مسائل فرهنگي است.

در موضوعات فرهنگي به نظر مي‌رسد قاليباف و تيم همراهش، هدف خاصي را پيگيري نمي كنند و برنامه منسجمي ارائه نداده‌اند و درباره موضوع تبليغات، اغراق و تجملات، در تيم رسانه‌اي وی به چشم مي خورد كه نمونه‌اي از آن در نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري ديده شد؛ گرچه قالیباف رقم کل تبلیغات خود را در آن سال اعلام کرد و ضمن مردود دانستن استراتژی خود در آن سال، شخصا مسوولیت آن را بر عهده گرفت.

به هر حال آنچه در مورد تیم کاری قالیباف مهم است، وجود و محوریت پایگاه تربیت انسانی و نیروی جوان در آن است به نحوی که بیشترین نیروهای جوان شهردار تهران، از «کفا» (کانون فرهنگ و اندیشه) تأمین شده و از ظرفیت های آن استفاده شد. از سوی دیگر در زمان کنونی، «خانه شهریاران جوان» به عنوان یک مرکز تربیت و ورود نیروهای آینده دار در شهرداری تهران شناخته می شود. این الگو چنان گسترده شد که شاهد ایجاد «خانه فعالان فضای مجازی» و ... نیز هستیم. به هر حال از امتیازات این تیم کاری می توان به نیروپروری و توجه به نیروهای جوان و آینده دار اشاره کرد. گرچه باید توجه داشت انتظار می رود که خروجی و توان این نیروها در مسیر آرمان های انقلاب اسلامی به کار رود و دچار روشنفکرمآبی و غربزدگی نشود.