دیدبان؛ از گذشته تاکنون داستان‌های زیادی مانند رمان 1984 در مورد آینده ترسناک فناوری نوشته شده است و نمونه چنین داستان‌هایی را همچنین می‌توانیم در فیلم‌های علمی-تخیلی نیز مشاهده کنیم. قطعاً تحولات فناورانه، عظیم‌ترین عاملان تغییر در جهان امروز هستند. اما این پیشرفت همچنین باعث ترس و امید نیز شده است. آینده بهتر برای اداره جهان یا آینده‌ای ترسناک که توسط فناوری رقم زده می‌شود؟
در مسیری که فناوری پیشرفت می‌کند علم‌هایی نظیر علوم انرژی و داده‌ای، رباتیک، نانو و علوم نورونی مورد توجه قرار دارند. پیشرفت فناوری در این زمینه‌ها سبب ایجاد سؤال‌هایی در مورد تأثیر این پیشرفت‌ها بر اشتغال، نابرابری، تحصیلات، حریم خصوصی، دموکراسی و... ایجاد کرده است. 5 بحث کلیدی در این مورد در ادامه ذکر می‌شود:
قدرت شبکه‌های اجتماعی
در جهان امروز با دیدن تظاهراتی که از شبکه‌های اجتماعی شروع می‌شوند و نشت داده‌ها شاهد قدرت گرفتن افراد در جوامع هستیم. شبکه‌های اجتماعی دسترسی افراد به اطلاعات، قدرت عمومی‌سازی و سازمان‌دهی مردم را افزایش داده‌اند. 5 سال قبل از اینکه در سال 2011 بهار عربی از شبکه‌های اجتماعی شروع شود، مجله تایم شخصیت سال را با الهام گیری از این وضعیت " شما" معرفی کرد. اکنون بیش از هر زمان دیگری قدرت را می‌توان راحت‌تر به دست آورد، سخت‌تر استفاده کرد و آسان‌تر از دست داد. تغییر قدرت در جهان امروز به این معنا نیست که از "الف" به "ب" منتقل می‌شود، بلکه به معنای از بین رفتن نظام‌های سلسله مراتبی است.
سایت ویکی لیکس و ماجرای اسنودن نیز از دیگر شواهد تغییر قدرت در جهان امروز است. اما این سؤال ایجاد می‌شود که با این تغییرات آیا می‌توان گفت که به عصری رسیده‌ایم که در آن شهروندان بدون ترس، آزادانه و برابر در مورد حقیقت صحبت کنند؟
اقتصاد خودکار
دانشمندان آینده را این‌گونه پیش‌بینی می‌کنند که بسیاری از شغل‌ها خودکار خواهند شد و دیگر نیازی نیست که انسان‌ها 8 ساعت در روز کار کنند. اما پیش‌بینی‌ها در این زمینه بیش از اینکه آرمان‌شهری باشد، رنج‌شهری است. در آینده با توجه به پیش‌بینی‌ها شغل‌های زیادی از بین خواهد رفت و شاهد نابودی طبقه متوسط خواهیم بود که در نتیجه آن نابرابری به‌شدت افزایش خواهد یافت. برخی نیز پیشنهاد می‌کنند که به جای مبارزه با پیشرفت فناوری باید تلاش کنیم با بیشتر و هوشمندانه‌تر کار کردن، خودمان را با این تغییرات همراه کنیم.
انقلاب اشتراکی
پیش‌بینی می‌شود در آینده ساختار کلی اقتصاد از سرمایه‌داری به اشتراکی تغییر کند. مثال اتومبیل‌های کرایه‌ای که تعداد زیادی از مردم جهان از آن استفاده می‌کنند نمونه واضحی در این مورد است. اینترنت اشیا زمینه چنین تغییری را فراهم خواهد کرد. البته این اوج سرمایه‌داری خواهد بود که تمام چیزهایی که در زندگی استفاده می‌کنیم به‌صورت تجاری و اشتراکی باشند به جای اینکه مالک آن‌ها باشیم.
انقلاب روباتی
از اتومبیل‌های خودران گرفته تا پهپادهای پُستی شاهد این هستیم که ربات‌ها در حال ترک کارخانه‌ها و ورود به زندگی روزمره ما هستند. اگرچه استفاده از ربات‌ها در زندگی روزمره در مقابل استفاده‌های صنعتی هنوز ناچیز است اما، پیشرفت فزاینده در علوم و صنایع مرتبط با این‌ها سبب رشد چشمگیری در آینده خواهد شد. با وجود پیشرفته‌تر شدن وسایل حمل‌ونقل، سالانه بیش از یک‌میلیون نفر در جهان در اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و میزان مجروحان نیز بیش از 50 میلیون نفر است. هر چقدر هم فناوری خودروها پیشرفته‌تر شود باز هم مهم‌ترین عامل تصادفات که انسان است منجر به حادثه می‌شود. پیشرفت اتومبیل‌های خودران در نهایت سبب حذف این عامل خواهد شد. اما وقتی به مسئله ربات و هوش مصنوعی می‌رسد آینده گاهی ترسناک‌تر می‌شود. چه تضمینی وجود دارد که این ربات‌ها اخلاقی عمل کنند و به‌صورت بهینه‌تر به کشتن انسان‌ها روی نیاورند؟
ارزهای جایگزین
هیچ‌کس اینترنت را مهم نمی‌دانست تا وقتی‌که واقعاً مهم شد. رمزارزهایی مانند بیت‌کوین نیز همین‌طور هستند. پیش‌بینی می‌شود که بیت‌کوین در آینده زمینه ساخت قراردادهای دیجیتالی، تعاملات مالی دیجیتالی، جذب سرمایه دیجیتالی، عدالت دیجیتالی، سهام دیجیتالی و ... را ایجاد کند.
مسئله رمزارزهای دیجیتالی به اینجا ختم نمی‌شود. از دوران باستان، دولت‌ها ارز مورد استفاده مردم را تعیین می‌کرده‌اند. اگر شبکه‌های تراکنشی بتوانند شکل دیگری از پول را ایجاد کنند که در آن دولت‌ها نقشی نداشته باشند( مانند کاری که بیت‌کوین انجام داده است)، در نتیجه قدرت دولت‌ها در این زمینه نیز کاهش خواهد یافت. ممکن است بیت‌کوین در نهایت سبب نابودی غلبه تام و تمام ایالات‌متحده بر ارز جهان شود. آیا این تغییر آرمان‌شهری خواهد بود یا رنج‌شهری؟
*مجمع جهانی اقتصاد از سازمان‌های تأثیرگذار در زمینه آینده‌پژوهی اقتصاد است. این مجمع در سال 1971 در سوئیس تأسیس شده است و سالانه از طریق گزارش‌هایی که برای صنایع جهان تولید می‌کند بیش از 80 میلیون دلار درآمد دارد.