دیدبان: در گذشتههای بسیار دور، ابتداییترین کاربرد رقص در بازگویی افسانههایی اساطیری بوده است. همانگونه که از دیرباز رقص حاوی انتقال پیام به دیگر انسانها بوده در جهان کنونی نیز موسیقی و رقص سرشار از مفاهیم و پیامهای گوناگون است که سیاستمداران و سرمایهداران شرق و غرب عالم به طور گسترده از این هنر در راستای اهداف گوناگون استفاده میکنند.
از جمله کشورهایی که در زمینه پرورش رقاصه و خوانندگان مطرح جهانی سرمایهگذاری قابل ملاحظهای کرده و آنان را تبدیل به الگوهایی برای مردم خود و دیگر کشورها نموده کره جنوبی است. کره جنوبی از جمله کشورهایی است که در عرصه موسیقی صاحب سبک شده و با معرفی موسیقی پاپ کرهای یا کیپاپ(K-pop)[1] که رقص جز لاینفک آن است به شهرتی جهانی دست پیداکرده است؛
برای بررسی ریشه موسیقی کی پاپ، باید به تاریخ مراجعه کرده تا بتوان به علت شکلگیری آن پی برد. در قرن 19 میلادی و به طور خاص در سال 1885 میلادی[2] نخستن رگههای نفوذ موسیقی غربی به کره را میتوان مشاهده کرد. در آن دوران یک سری از مسیحیان با آموزش ترانههای عامیانه آمریکایی و انگلیسی در مدارس کره کار خود را آغاز کردند که میتوان این رویداد را آغاز شروع تاثیرگذاری فرهنگ غرب در کره دانست؛ اما آنچه که به شکل جدی موجب تحول در صنعت موسیقی کره جنوبی شد را باید در دوران پس از جنگ کره جستجو کرد.
پس از آزادی شبه جزیره کره از استعمار ژاپن در سال 1945 میلادی و تبدیل شدن کره به دو بخش شمالی و جنوبی، کره جنوبی حیات خلوت آمریکا تعریف شد. به هنگام آغاز جنگ کره، آمریکا از کره جنوبی حمایت کرده و پس از جنگ نیز نیروهای آمریکایی در کره جنوبی باقی ماندند. با ادامه حضور نظامیان آمریکایی در این کشور، فرهنگ آمریکا و لیبرالیسم در کره جنوبی به شکل کاملا خزنده نهادینه شد. ایالات متحده در راستای مشروعسازی اعمال و رفتار خود و صد البته برای روحیه دادن به سربازان دور از وطن و برخی خانوادههای آمریکایی ساکن در آنجا پروژهUSO را ایجاد کرد.[3] در این پروژه، سیاستمداران آمریکایی با استفاده ابزاری از سلبریتیهای مشهور آن زمان نظیر مرلین مونرو (Marilyn Monroe)، [4] آنان را برای بازدید از سربازان آمریکایی به کره جنوبی فرستاده تا برای سربازها برنامه اجرا کرده و به نوعی آنان را سرگرم کنند.
پاپ کرهای سبکی از موسیقی است که شامل پاپ، بابلگام پاپ، رقص، الکترونیک، الکتروپاپ، هیپ هاپ، راک و آر اند بی است. ریشه این موسیقی به کره جنوبی بر میگردد. این سبک به شکل یک خردهفرهنگ در میان نوجوانان و جوانان سراسر جهان در آمده و محبوبیت بسیاری کسب کردهاست.
حضور این سلبریتیهای نامی در کشور جنگ زده کره توجه مردمان بومی این کشور را به خود جلب میکرد. بدون شک حضور سلبریتی مشهور و کاریزماتیکی نظیر مرلین مونرو در یک کشور جنگزده تاثیر شگرفی در تفکر و منش مردم داشت. به مرور زمان و پس از پیاده سازی سیاستهای فرهنگی، کرهی جنوبی به شکل ویژهای پذیرای سبک زندگی غربی شد. پس از آن دوران و در اوایل دههی 1990 میلادی، تکنو و رپ در این کشور پا به عرصه گذاشت و از آن دوره بود که کی پاپ شکل گرفت. از اواسط سال 2000 میلادی، موج کرهای بهطور چشمگیری در کشورهای حاشیه اقیانوس آرام و به دنبال آن قاره آمریکا، اوراسیا و آفریقای شمالی رواج یافت.
کی پاپ تنوع گستردهای از دیگر سبکهای معروف موسیقی را در خود دارد؛ اما در خارج از این کشور واژه کی پاپ در تعریف ترانههایی بهکار میرود که توسط خوانندههای کرهای اجرا میشود. در این ترانهها رقص جز محوریترین بخش ها است
هم اکنون و در سطح جهان، کرهایها صرفا با سامسونگ، الجی و هیوندایی شناخته نمیشوند بلکه کی پاپ که نمادی از فرهنگ آمیخته شده شرق با غرب است را باید عنصر مهمی در شهرت جهانی کره جنوبی دانست. کی پاپ همانند هر فرهنگی ویژگیها و خصائص مربوط به خود را دارد. بارزترین ویژگی کی پاپ را میتوان گروهی بودن آن دانست. در کی پاپ بیش از آنکه روی تکخوان ها تمرکز شود به گروهها توجه میشود؛ که این امر مختص فرهنگ شرقی بوده و تا حدود زیادی از تفرد گرایی غرب فاصله دارد.
متن ترانهها غالبا به زبان کرهای است، اگرچه گاهی برای مخاطبان بینالمللی از ادبیات انگلیسی هم استفاده میشود. بخش بصری در کی پاپ بسیار جذاب بوده و عنصر بسیار مهمی تلقی میشود. جذاب بودن و زیبایی به قدری مهم است که بسیاری از خوانندگان عمل جراحی زیبایی انجام میدهند. موزیک ویدئوهای کی پاپ، بسیار زنده و رنگارنگ است. موزیک ویدئو ها به نحوی طراحی شدهاند که حتی بینندگان غیر کرهای جذب آن میشوند. ریتم دار بودن رقص خوانندگان به شکل گروهی، پس زمینههای زنده و نوع پوشش خوانندهها، همگی در جذاب بودن کنسرت کی پاپ موثر است.
در کره جنوبی، مسیر ستاره شدن چندان هموار نیست با این حال شرکتهای استعدادیابی در کره جنوبی استعدادها را به سرعت شناسایی و تحت قرارداد خود میگیرند. این کودکان، در کنار هم به مانند یک جامعه موسیقی، آموزش دیده و مهارتهای خواندن، رقصیدن و روابط عمومی را کسب میکنند. این استعدادها پس از سالها آموزش میتوانند آهنگهای موفقی را ارائه کنند.
هم اکنون گروههای دختر و پسر زیادی در این کشور مشغول به فعالیت هستند که بعضی از آنان به شهرت جهانی دست پیدا کرده و بسیاری نیز هر چند هنوز به شهرت بینالمللی نرسیدهاند اما امواج قابل توجهی را در سطح فرهنگ منطقهای منتشر کردهاند. شیوه آغاز به کار گروههای جدید عموما به این نحو است که آنان برای اولین بار در یک برنامه تلویزیونی ظاهر شده یا برنامه افتتاحیهای برای گروه جدید، برگزار میشود. محبوبیت این گروهها در بین نوجوانان و جوانان کرهای بسیار عجیب است. یک نمونه از این طرفداران که ساسنگ (sasaeng) نامیده میشوند به شکل عجیبی به گروههای مورد نظر خود تعصب دارند. ساسنگ ها طرفداران دختر هستند که بین 13 تا 22 سال سن دارند.[5] آنان برای نزدیک شدن به خوانندگان محبوب خود دست به هر عملی میزنند که به طور نمونه میتوان به تعقیب گریز عضو گروه مورد علاقه شان اشاره کرد. این طرفداری به حدی زیاد است که در کشور کره نوعی تهاجم به حریم خصوصی محسوب میشود.
سبک زندگی خوانندگان کی پاپ کاملا لاکچری بوده و آنان نیز عموما در صنعت فشن و مد فعال هستند. این گروهها علیرغم حفظ یک سری از اصول که در سیستم کی پاپ از ضروریات است سبک زندگی کاملا آمریکایی داشته که همین مسئله موجب توجه بسیار از جشنوارههای بینالمللی به آنان شده است.
یکی از این گروهها که در کشور کره و حتی دیگر کشورهای جهان محبوبیت بسیار زیادی داشته و موفقیت های چشمگیری در صنعت کی پاپ بدست آورده گروه پسران ضد گلوله یا بیتیاِس (BTS)[6] یا بنگتن بویز(Bangtan Sonyeondan) است. این گروه شامل هفت پسر جوان است که درکنار یکدیگر و در چارچوب قواعد و قوانین کی پاپ موفقیتهای زیادی کسب کردهاند. جوانهای گروه بیتیاس هر روز در شبکههای اجتماعی حضور داشته و تصاویر مختلفی را با هواداران به اشتراک میگذارند که این امر محبوبیت بیتیاس را دوچندان کرده است. بیتیاس در سال 2013 میلادی با آهنگ رویای بیشتری نیست (No More Dream) [7] از اولین آلبومشان رونمایی کردند. آنها به واسطه این آلبوم موفق به دریافت جوایز گوناگون شدند. این جوانها در ترانههای خود با به چالش کشیدن ارزشهای سنتی و فرهنگی سعی میکنند حرفهای متفاوت و نویی برای گفتن داشته باشند؛ به همین دلیل بیشتر ترانههای بیتیاس رویکردی انتقادی داشته و نگاه تازهای به سبک زندگی را به مخاطبین خود القا میکند.
بیتیاس دومین فول آلبومشان را به نام بالها(Wings) در سال 2016 میلادی منتشر کرد. این آلبوم نخستین بار در رتبه 26 چارت بیلبورد 200 آمریکا(جدولی است دویست تایی برای پرفروشترین آثار موسیقی در ایالات متحده آمریکا) قرار گرفت که رکورد بالاترین رتبهبندی برای یک آلبوم کی پاپ را ثبت کرد. این گروه برای اولین بار در مراسم جوایز موسیقی بیلبورد (Billboard Music Awards) در سال 2017 میلادی به صورت رسمی پا به جهان مدیای آمریکایی گذاشت.
طرفداران بیتیاس یکی از فعالترین طرفداران جهان در شبکههای مجازی کیپاپ میباشند، بهطوری که در یکی از رایگیریها، موفق به کسب بیش از 300 میلیون رای شده و رکورد بیشترین رای بین تمامی آرتیستهای تاریخ موسیقی را بدست آوردند. محبوبیت این گروه کرهای به حدی است که حتی در تاک شوهای معروف آمریکایی نظیر الن شو و جیمی کمیل شرکت کردهاند.
گروههای زیاد دیگری را میتوان نام برد که هر یک به مانند گروه مزبور موفیقتهای زیادی داشته و محبوبیت آنها فراتر از مرزهای کره جنوبی رفته اما آنچه که در اینجا قابل تامل است شیوه شکلگیری کی پاپ و نحوه نفوذ فرهنگی غرب بر این کشور آسیایی است. کشوری که هم اکنون از حیث سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تحت لوای غرب قرار داشته و حتی سبک موسیقی به ظاهر بومیاش به طور کامل زاییده فرهنگ و اندیشه دیگری است. حال که این سبک فرهنگی در حال جهانی شدن است و پای به کشورهای دیگری نظیر ایران گذاشته اهمیت درک عمیق این پدیده نیز دو چندان شده است. امری که در مطالب بعدی دیدبان به صورت مبسوط پیگیری خواهد شد.
[1] https://www.theguardian.com/music/k-pop
[2] https://www.uselessdaily.com/world/k-pop-trivia-53-interesting-facts-you-didnt-know-about-the-korean-pop/#.W8fOSGgzaUk
[3] http://www.koreanwar-educator.org/topics/p_uso.htm
[4] https://history.blogberth.com/2018/05/08/slapsie-maxie-the-uso-show-for-the-korean-war/
[5] https://www.revolvy.com/page/Fandom-culture-in-South-Korea
[6] https://www.thenational.ae/arts-culture/music/will-bts-be-the-most-successful-k-pop-band-ever-1.735254
[7] https://en.wikipedia.org/wiki/BTS_(band)