دیدبان
مصطفی مطهری

نشستی برای تامین نیازهای فوری نه استراتژیک

نشستی برای تامین نیازهای فوری نه استراتژیک

به گزارش دیدبان،اخبار برگزاری اولین نشست شورای هماهنگی عربستان و امارات در 7 ژوئن در شهر جده به ریاست توامان محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد امارات متحده عربی مورد توجه ویژه رسانه های منطقه ای و بین المللی قرار گرفت. اگر چه تاریخ تشکیل این شورا با همکاری ریاض و ابوظبی در ماه می در سال 2016 اعلام شد ولی در مدت نزدیک به دوسال از زمان شکل گیری آن، اقدامی مبنی بر برگزاری نشست و جلسات میان طرفین انجام نگرفت. از این رو از جمله موارد و سوالاتی که در این راستا با توجه به برگزاری نشست این شورا میان مقامات سعودی و اماراتی مورد توجه است و به نوعی ذهن مخاطبان و تحلیل گران در عرصه منطقه ای را به خود مشغول ساخته است پی بردن به دلیل یا دلایل برگزاری این نشست در زمان فعلی است. این که چرا این جلسه در زمان فعلی اتفاق افتاده است حکایت از وجود شواهدی از اختلافات و تعارضات منافع میان دو ستون اصلی ائتلاف متجاورز به یمن یعنی ریاض و ابوظبی، اختلافات رو به افزایش سعودی در شورای همکاری خلیج فارس با دیگر اعضا و به تبع آن از دست دادن موقعیت برتری این کشور در میان دیگر اعضا و همچنین گسترده شدن دامنه تنش های تزایدی ریاض و ابوظبی با دوحه دارد. با این شرایط و موقعیت توصیفی تنش آلود تامین منافع در میدان های تنش برای سعودی و امارات است که بررسی زوایای دلایل برگزاری نشست شورای هماهنگی مهم به نظر می رسد که در یادداشت پیش رو تلاش می شود به تحلیل ابعاد آن پرداخته شود.

1- در ابتدا باید توجه داشت که ماهیت شورای هماهنگی ریاض و ابوظبی تاکتیکی است نه استراتژیک. به عبارت دیگر اینکه مجموعه عواملی که به عنوان دلایل اصلی بر ضرورت تشکیل این شورا مورد توجه مقامات ریاض و ابوظبی بوده است پاسخ گویی به نیازهای فوری در کوتاه ترین زمان برای طرفین بوده است. در واقع دورنمای شکل گیری این شورا، انجام اقدامات پایا و مانا با در نظر داشتن دوره زمانی با ویژگی های پروسه ای نبوده و نیست؛ از این رو در این شورا بیشتر به اهداف، برنامه ها و طراح ها با ویژگی های پروژه محور در بازه زمانی محدود اهمیت داده شده است. بطوریکه اخبار خروجی و رسانه ای شده از توافقات میان طرفین در زمینه اجرای طرح های 44 گانه مشترک با نام راهبردی با نظارت ۳۵۰ مسئول از دو کشور در مدت زمانی 60 ماه، گویای واقعیت هایی است که از این شورا از سوی طرفین انتظار می رود.

2- نخستین نشست شورای هماهنگی میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی در شهر جده در شرایطی برگزار شد که همکاری های میان آنها در عرصه تجاوز به یمن در قالب ائتلاف در ماه های گذشته با خلل و چالش های جدی همراه شده است. از تعارضات راهبردی منافع در مناطق جنوبی و جنوب شرقی یمن تا اختلافات به ظاهر حل و فصل شده میان طرفین در رابطه با وقایع مرتبط با جزیره سقطری، شامل این تنش ها می شود؛ به علاوه اینکه باید درگیری های شدید میان نیروهای طرفدار و حمایت شده یمنی از سوی ریاض و ابوظبی در مناطق ذکر شده مورد مناقشه در یمن را به این مجموعه تنش ها اضافه کرد. از این رو تشکیل نشست شورای موسوم به هماهنگی ریاض و ابوظبی و امضا و انعقاد توافقات دوجانبه فی ما بین در شرایط فعلی با شاخص های تعارض آلود ذکر شده، می تواند به مثابه سرپوشی برای پنهان سازی اختلافات میان آنها عمل کند و این پیام را به دیگر بازیگران و کنشگران منطقه ای انتقال دهد که وضعیت تشنجی میان ریاض و ابوظبی که نتیجه اختلافات آنها در مناطق تحت نفوذشان در یمن بود به حالت عادی باز گشته است؛ و به گفته خودشان روابط و میزان همکاری هایشان نیز شکل راهبردی و ویژه تری به خود گرفته است.

3- اگرچه در اولین نشست شورای مذکور، در سه محور اصلی اقتصادی(نفت، گاز و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی)، انسانی و سیاسی – امنیتی – نظامی توافقاتی میان ریاض و ابوظبی انجام شده و به امضا رسید، اما باید خاطر نشان ساخت کلیت توافقات با توجه به ماهیت این شورا در قالب همکاری های امنیتی – اطلاعاتی و نظامی قابل رصد و تحلیل است. بطوریکه در ذیل بررسی زوایای امنیتی – نظامی میان دو کشور محدود سازی بیش از پیش قطر مورد توجه است که دشمن این روزهای آنها محسوب می شود. در واقع فراهم سازی سازوکارهای فشار بر دوحه از حیث اقتصادی، نظامی، سیاسی و ارتباطی با چشم اندازهای امنیتی ماحصل ویژه این نشست در قالب شورای هماهنگی است که ریاض و ابوظبی با جدیت خاصی آن را دنبال می کنند. با این مطالبات جنگ طلبانه و هژمونی خواهانه ریاض و تا اندازه ای ابوظبی از این شورا است که گروهی از تحلیل گران در این عرصه از شورای هماهنگی با نام شورای جنگ نام می برند.

4- نکته دیگری که در ذیل راهبرد فشار از سوی ریاض و ابوظبی در قالب شورای هماهنگی دنبال می شود و بیشتر جنبه سیاسی دارد، به موضوع آینده موجودیت شورای همکاری خلیج فارس برمی گردد. واقعیت این است که زیاده خواهی سعودی و قرار گرفتن امارات در کنار آنها برای تحمیل نظرات، اهداف و برنامه هایش در قالب شورای همکاری خلیج فارس و به نام آن موجب شده است تا اعضای سه گانه دیگر این شورا یعنی عمان، قطر، کویت (به استثنای بحرین و امارات) راه خود از آنها جدا کرده و از رویه های بدعت زایی که سعودی درصدد نهادینه سازی آنها است فاصله بگیرند؛ از این رو با این اختلاف نظرات، دیدگاه ها و مطالبات در میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس، شورای هماهنگی ریاض و ابوظبی به زعم این دو کشور می تواند به عنوان یک جایگزین و نهاد موازی برای نادیده گرفتن این کشورها تلقی شود و کفه ترازوی قدرت را با بی اثری سازی سازمان شورای همکاری خلیج فارس به سود ریاض و همراهانش (امارات و بحرین) تغییر دهد. بطوریکه از نظرگاه ریاض و ابوظبی این شورا می تواند به مانند ابزاری برای انزوای این کشورها عمل کند. گواه این مطلب مشخص و اعلام کردن ساختار سازمانی این شورا در نشست مذکورمی باشد؛ اگرچه هم ریاض و هم ابوظبی این موضوع تفرقه افکنی ها مد نظر از طراحی و تشکیل این شورا با مقاصد سیاسی را انکار کرده و می کنند.

5- امضای ۲۰ یادداشت تفاهم مشترک میان محمد بن‌ سلمان ولیعهد سعودی و محمد بن‌ زاید ولیعهد امارات در زمینه‌های مختلف نشان دهنده سیاست و رویه نوظهور دو گانه ریاض و ابوظبی در عرصه منطقه ای، مستقل از دیگر اعضای شورای همکاری و حتی دیگر کشورهای اسلامی و عربی است. بطوریکه نمود بیرونی روی آوردن به سیاست نوپای مستقل با محوریت ریاض – ابوظبی، برقراری رابطه راهبردی فردی یا همراه دو سویه ریاض و ابوظبی با رژیم اسرائیل است. در واقع با اتخاذ روش و سیاست مذکور، دو کشورعربستان سعودی و امارات متحده عربی در قبال برقراری رابطه با صهیونیست ها به سمت برسمیت شناختن رسمی رژیم صهیونیستی و پذیرش تصمیمات آنها در قبال قدس و انتقال پایتخت از تل آویو به بیت المقدس، گام خواهند برداشت که خواست درونی ولایت عهدان بلندپرواز و بی پروای دو کشور است؛ که در مسیر حصول به منافع شان حاضرند تمام اصول و مبانی اخلاقی، اسلامی، انسانی را ذبح کنند که فلسطین و آرمان فلسطینیان و کشتار بی رحمانه یمنی ها نمونه های خاص آن می باشند. َ

مصطفی مطهری: دکترای علوم سیاسی و کارشناس مسائل شبه جزیره عربستان

مرتبط‌ها

بیشترین سقوط ارزش سهام وال استریت در یک روز

دولت آمریکا به کشتن شهروندان ایرانی افتخار می‌کند

مقابله با کرونا از منظر حکمرانی (1)

آمریکا برای آزادی مزدور اسرائیلی، دست به تهدید و ارعاب زد

افشای نام‌های جدید از شاهزادگان بازداشت‌شده

استیصال رسانه‌ای ائتلاف در یمن