دیدبان
یادداشت/سید ایمان موسوی

حضور عربستان در سوریه استراتژی جدید آمریکا

حضور عربستان در سوریه استراتژی جدید آمریکا
سید ایمان موسوی، کارشناس مسائل سیاسی در یادداشتی در سایت دیدبان نوشت:
عملیات موشکی مشترک آمریکا، فرانسه و انگلیس در چهاردهم ماه جاری میلادی به مواضع دولت بشار اسد در شهرهای دمشق و حمص، رویکرد آمریکا در سوریه را وارد مرحله ای جدید کرد. از منظری امروزه این پرسش در میان سیاسیون و افکار عمومی جهان شکل گرفته که گام بعدی استراتژی آمریکا در سوریه چیست؟ و این کشورها چه راهبردهایی جهت هدایت منافع کلان استراتژیک اش در خاورمیانه اتخاذ خواهد کرد؟ پاسخ به این پرسش ها با عطف به شخصیت پیش بینی ناپذیر و هیجانی ترامپ بسیار دشوار است.
 
 ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مدام در حال تغییر استراتژی و  اتخاذ رویکردی جدید است. یک روز از خروج نظامی از منطقه و هزینه های هنگفت مالی بر روی مالیات دهندگان آمریکایی سخن می گوید  و در شرایطی دیگر از ورود موشک های هوشمند و هدایت شده به سوریه خبر می دهد. تناقض رفتارهای ترامپ وقتی بیشتر روشن می شود که شاهد تغییر و تفاوت عمیق میان سیاست های اعلامی و اعمالی وی در سیاست خارجی آمریکا  هستیم. رئیس جمهوری آمریکا دراظهاراتی از پایان موفقیت آمیز ماموریت نظامی آمریکا در سوریه خبر داد و اعلام کرد که با توجه به پاکسازی نیروهای تروریستی داعش از شرق سوریه؛ دیگر نیازی به حضور بیش از 2000 هزار نیروی آمریکا در این منطقه نیست. این رویکرد در حالی از سوی ترامپ پیگیری می شود که اولا گزارشها از حضور نزدیک به 2500 نیروی تروریستی داعش در دره های شرق سوریه حکایت دارد و دوم اینکه آمریکایی ها در تلاش برای هموار کردن حضور نظامی حامیان منطقه ای اش همچون عربستان، امارات متحده عربی و مصر هستند. بدین رو این نکته مطرح است که اگر داعشی ها از مناطق شرق سوریه پاکسازی شده اند؛ چه ضرورتی برای جایگزین کردن نیروهای مستقر آمریکایی در این منطقه است؟
 
  در همین راستا این ایده در میان ناظران منطقه ای شکل گرفته که دولت آمریکا با به بن بست رسیدن سیاست های مداخله جویانه اش در سوریه و ناکامی در حذف بشار اسد، در حال تغییر استراتژی است. به عبارت دیگر اولویت و دغدغه اصلی واشنگتن و ترامپ از بحران سوریه، مقابله با جریان های تکفیری نیست و این کشور کماکان پیرو و دنباله رو استراتژی سوریه بدون بشار اسد است. حال  با توجه به تغییر جریان بازی در سوریه، این رویکرد می تواند به شکل نیابتی اجرا و عملیاتی شود. جالب اینجاست که سعودی ها پیشتر در سال 2016 میلادی خواستار حضور مستقیم نظامی در سوریه بودند و طرح حمله مستقیم نظامی به این کشور بحران زده را نیز پیش کشیدند که با ملاحظه مخالفت دولت وقت آمریکا و قدرت هایی همچون ترکیه و روسیه، از ورود نظامی صرف نظر کردند. امروزه به نظر می رسد با حضور ترامپ در راس قدرت آمریکا، فضا برای کنشگری بیشتر سعودی ها در سوریه فراهم شده است.
 
 عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در اظهاراتی ضمن اعلام آمادگی دولت اش برای حضور نظامی در سوریه،  بر ضرورت مقابله با نفوذ منطقه ای ایران در سوریه و ممانعت از  قدرت گیری بیشتر  دولت مرکزی سوریه تاکید کرد.  بدین رو با خروج احتمالی نیروهای آمریکایی، فصل جدیدی از منازعه و رقابت های منطقه ای در بحران سوریه این بار با محوریت سعودی ها با قدرت هایی همچون ایران و حتی ترکیه آغاز خواهد شد. قابل ذکر است که ایران مخالف حضور عربستان و ترکیه به شدت منتقد حضور مصر تحت رهبری عبدالفتاح السیسی در شمال شرقی سوریه است. 
 
جان بولتون مشاور ارشد امنیتی ترامپ خواستار مشارکت مصر در این پروژه است. تجربه بالای نظامی مصر  در منطقه و قدرتمندی ارتش این کشور ، امکان موفقیت آمیز بودن نقشه جدید آمریکا را به زعم بولتون افزایش می دهد. (1) بدین ترتیب با عطف به رویکرد مخاصمه جویانه عربستان، جایگزینی نیروهای آمریکا با نیروهای عربی منطقه، مفهوم و تعبیری جزء تلاش برای تضعیف موقعیت دولت اسد در سوریه ندارد. رویکردی که بی گمان با واکنش مثلث ایران، روسیه و ترکیه مواجه خواهد شد. هر سه این کشورها صاحب موقعیت و نفوذ جدی در سوریه هستند.
 
کشورهای ایران و روسیه مهم ترین متحد خارجی دولت اسد، ضمن اعلام مخالفت با هر گونه ماجراجویی جدید در سوریه، دولت مرکزی سوریه را موثرترین نیرو در جهت حفاظت از جعرافیای مرزی سوریه و مقابله با جریان های تکفیری می دانند. ترک ها نیز با اینکه تمایل چندانی به حضور بشار اسد در قدرت ندارند اما مهم ترین تهدید خود را در بحران سوریه از ناحیه کرد ها می  دانند و در این خصوص حاضر به کنار آمدن با نقشه های نامعلوم آمریکا و عربستان نیستند. جالب اینجاست که رهبران ترکیه در واکنش به حملات اخیر موشکی آمریکا نیز موضعی نسبتا بی طرفانه گرفتند. بکیر بوزداغ، سخنگوی دولت ترکیه در واکنش به اظهارات امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه که از فاصله گیری ترکیه از روسیه در پی عملیات اخیر نظامی علیه دولت اسد سخن گفته بود؛ اعلام کرد که ترکیه مسیری متفاوت از آمریکا و روسیه در سوریه دنبال می کند و تحت هیچ شرایطی در کنار امریکا علیه روسیه نیست.( 2)
 
از همین رو می توان گفت که ترکیه خواستار درگیری و آشوب بیشتر در سوریه نیست و به نوعی در تلاش برای برقراری ثبات در سوریه جهت حل معضل سه میلیون شهروند سوری در داخل خاک خود نیز است. از دید مردان حزب عدالت و توسعه ترکیه، گشوده شدن جبهه جدید جنگی در سوریه، نه تنها فرصت بازگشت پناهنده های سوری را به سوریه از بین می برد بلکه زمینه را برای افزایش شمار پناهجویان فراهم خواهد کرد. بنابراین رویکرد جدید آمریکا با عطف به مخالف های گسترده منطقه ای و کنترل نزدیک به هفتاد درصدی دولت سوریه بر جعرافیای سوریه، امکان موفقیت بسیار پایینی دارد و دستاوری جزء به تعویق افتادن حل نهایی بحران در سوریه نخواهد داشت.

مرتبط‌ها

احمد دستمالچیان، کاردار پیشین ایران در عربستان

فادی جونی فعال فضای مجازی درباره آمار متبلایان به کرونا

آیا حملات اخیر آمریکا به عراق، غیر عادی و غیرقابل پیش‌بینی بود؟

دلیل اصلی کاهش مشارکت در  انتخابات مشکلات معیشتی بود نه کرونا

کاهش قیمت نفت بیشتر از همه ضرر عربستان و روسیه است نه ایران

توسعه‌طلبی‌های «اِسپارت خلیج فارس»