به گزارش دیدبان،طی روزهای اخیر شاهد یکی از اقدامات تنش آمیز در روابط بین غرب و روسیه بوده ایم. پس از مسمومیت «سرگئی اسکریپال» افسر سابق روسیه و دختر وی در سالزبری انگلیس و متهم شدن مسکو به انجام این اقدام، لندن 23 دیپلمات روسیه را از این کشور اخراج کرد. این اقدام لندن علیه مسکو با اخراج متقابل 23 دیپلمات انگلیسی از روسیه دنبال شد و واکنش دیگر کشورهای غربی را نیز به دنبال داشت به طوری که 25 کشور اروپایی و آمریکایی در همراهی با لندن حدود 150 دیپلمات روس را اخراج کردند. هرچند اروپایی ها که در موج همراهی آمریکا قرار گرفته بودند پس از واکنش اولیه اخراج سفرای روسی از کشورشان و مشاهده رفتار متقابل روسها ، بدنبال آرام کردن فضا و بازگشت آبرومندانه هستند اما این روسها هستند که می خواهند اروپایی ها را بابت رفتار غلط شان تنبیه کنند.

تنش بر سر مرگ سرگئی اسکریپال

«سرگئی اسکریپال» و دخترش ماه گذشته در انگلستان با موادی که لندن مدعی است مواد شیمیایی نظامی بوده، مسموم شد و متعاقبا از دنیا رفت. کشورهای غربی مسکو را به دست داشتن در این حادثه متهم کرده و اقدامات تنبیهی دیگری علیه مسکو را در دستور کار قرار داده‌اند. دولت روسیه دست داشتن در مسمویت اسکریپال را رد کرده و از انگلستان خواسته تیم تحقیق مشترکی درباره این حادثه تشکیل شود. با این وجود، لندن از ارائه شواهد در این رابطه و همکاری با مسکو خودداری کرده است. یک منبع در وزارت خارجه روسیه این اقدام کشورهای غربی را «غیردوستانه» و «تقابل‌جویانه» خوانده و اعلام کرد ظرف چند روز آینده به نحوی مناسبی به این اقدامات واکنش نشان می‌دهد. مسکو همچنین هشدار داده است که اقدامات اخیر کشورهای غربی به تشدید تنش در روابط با روسیه منجر می‌شود.

در همین خصوص آمریکایی ها کنسولگری روسیه در سیاتل را هم بسته اند و همچنین شصت دیپلمات روس را از آمریکا اخراج کردند. این موضوع سبب شد تا سرگئی لاوروف در این خصوص بگوید «ما گام‌هایی فراتر از اقدام متقابل انجام می‌دهیم. در این دقائق که با شما صحبت می‌کنم، «جان هانتسمن» سفیر ایالات‌متحده در روسیه به وزارت ما دعوت شده و آنجا، «سرگئی ریابکوف» معاون من، وی را از ماهیت پاسخ به ایالات‌متحده مطلع کرده است. این پاسخ، اخراج تعداد مشابهی از دیپلمات‌ها و لغو موافقت دولت روسیه با ادامه کار کنسول‌گری سن‌پترزبورگ را شامل می‌شود.»

جنگی سرد دوباره بین روسیه و غرب

تنش بر سر جاسوسان و افسران امنیتی یکی از مصادیق درگیری بین غرب و روسیه در دوران جنگ سرد بوده است. در آن زمان روسیه و غرب در تلاش بودند تا علاوه بر تسری حوزه های نفوذ خود در حوزه های امنیتی نیز بتوانند بر یکدیگر تسلط پیدا کرده و منطقه ای از نفوذ امنیتی را در کشورهای هدف به وجود آورند. در بسیاری از مواقع افسران امنیتی می توانستند کشور هدف خود را متاثر کرده و اهداف خود را عملیاتی کنند و دایره نفوذ امنیتی خود را تسری دهند. در بسیاری از موارد دیگر نیز این افسران موفق به انجام امورات خویش نمی شدند. روسیه و پایتخت های کشورهای غربی مداما در طول تاریخ جنگ سرد در یک منازعه سیاسی – امنیتی با یکدیگر برای فائق آمدن بر طرف مقابل بودند. این درگیری تا جایی ادامه یافت که نبرد و جنگ سرد را یک نبرد امنیتی بین دو طرف قلمداد کردند. منافع غرب و روسیه منافعی متباین در یک چارچوب منازعه امنیتی در این خصوص تعریف می شد و حد یقفی نیز برای منافع دو طرف در این خصوص وجود نداشت.

حالا دوباره غرب و روسیه در یک منازعه سیاسی – امنیتی با یکدیگر قرار گرفته اند و این نبرد دوباره سر باز کرده و سبب یک تنش طولانی و عمیق بین هر دو شده است. غرب مدعی است اسکریپال را روسیه کشته و روسیه می گوید لندن در ایراد اتهامات جدید علیه روسیه بدون ارائه استنادات حقوقی و قانونی در حال باز کردن یک پرونده امنیتی جدید علیه روسیه و متهم کردن روسیه است. شاهد روسیه در این خصوص نیز این است که لندن همکاری لازم را با مسکو در خصوص تحقیقات پیرامون مرگ این جاسوس دو جانبه انجام نداده است.

در پی این ماجرا نزدیک به 150 دیپلمات روس تاکنون از کشورهای غربی اخراج شده اند. موضوعی که به راحتی می تواند نمودی از شروع جنگ سردی جدید بین غرب و روسیه قلمداد شود. دیرزمانی از سخنان استیو بنن نمی گذرد که گفته بود نزاع آینده بین روسیه، ایران و ترکیه با غرب است و غرب ناتوان از تفوق ایدئولوژیک خود بر روی این کشورها است. هدف از این ماجرا هر چه که باشد، نتیجه ای که به دست آمده چیزی جز یک منازعه امنیتی بین دو طرف نیست.

ترامپ و ناتوانی از کنترل منازعه غرب با روسیه

هنگامی که ترامپ در اندیشه ایجاد روابط دوستانه با روسیه بود، گمان نمی برد که سیستم امنیتی در غرب او را در وضعیتی قرار دهد که مجبور به اخراج 60 دیپلمات روس از آمریکا شود. اگرچه اوباما رئیس جمهور قبل آمریکا در تلاش بود تا این وضعیت را به ترامپ تحمیل کند، اما ترامپ با ورود به کاخ سفید در حال فرستادن این پیام به پوتین بود که این موضوع تداوم نخواهد یافت و او منجی روابط روسیه – آمریکا نخواهد شد. اما او نیز در دام سیاست های طراحی شده غرب در خصوص روسیه افتاد.

بعد از جنگ سرد این شاید دومین مرتبه بود که غرب و روسیه درگیر چنین مسئله امنیتی می شدند، اما بار این مسئله برای ترامپی که به دنبال بهبود روابط با روسیه بود و معتقد بود که با همکاری استراتژیک با روسیه می تواند بسیاری از مشکلات منطقه و عرصه بین المللی را حل و فصل کند، بسیار سنگین بود. این اخراج، اولین مورد تنش دیپلماتیک دو کشور پس از پایان یافتن دوران جنگ سرد نیست. «اوباما» رئیس‌جمهور سابق آمریکا در آخرین روزهای حضور در کاخ سفید، دستور اخراج 35 روس را از خاک آمریکا صادر کرده بود. دلیل آمریکایی‌ها، دخالت ادعایی روس‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری کشورشان بود. موضوعی که تا همین روزهای قبل هم قربانیانی در دولت آمریکا و کاخ سفید داشته و سبب اخراج هایی در این خصوص شده است. روس‌ها هم البته چند ماه بعد، 30 دیپلمات آمریکایی را در پاسخ به این اقدام، از کشورشان اخراج کرده بودند.

عاقبت رابطه غرب – روسیه چیست؟

منازعه اسکریپال یکی از منظرهای منازعه غرب – روسیه است که نشان می دهد تنش استراتژیک بین دو طرف به حدی رسیده است که دوباره یادآور جنگ سردی جدید در روابط بین الملل بوده است. حال باید دید که نخبگان سیاسی و امنیتی دو طرف چه راه حل هایی برای مدیریت منازعه دارند. آن چه مشخص است این است که سیستم مدیریت و توازن قدرت در روابط روسیه و غرب مانع از ایجاد روابط مسالمت آمیز بین دو طرف است و نه تنها ترامپ بلکه شخصیت ها در غرب توان مدیریت این منازعه را نخواهند داشت. روسیه برای غرب یک پروژه امنیتی است. سیستم فکری غرب مانع از غیرامنیتی کردن روسیه هستند. غرب، روسیه را یکی از موانع رسیدن به مدل مد نظر خود در سطح بین المللی می داند. انتخاب مجدد پوتین با آرای بالا نیز سبب شده تا غرب نسبت به روسیه با کینه استراتژیک بنگرد.