به گزارش دیدبان،سیاست های دونالد ترامپ مبنی بر حمایت از کالاهای آمریکایی یک بار دیگر رسانه ای و جنجال برانگیز شد، این بار وزیر خارجه آلمان اعتراض کرده که اروپا باید نسبت به سیاست های واشنگتن واکنش نشان دهد. سیاست های یکجانبه گرایانه دونالد ترامپ سابقه هم دارد و می توان آن را در رقابت های انتخاباتی دو سال پیش وی نیز مشاهده کرد. اما بعد از روی کار آمدن او با خروج از موافقتنامه های چندجانبه بین المللی و حرکت به سمت تلاش های سیاسی و اقتصادی غیربین الملل گرایانه از جمله مصادیق آن محسوب می شوند.

ترامپ رئیس جمهور غیر بین الملل­ گرای آمریکا

در طبقه بندی کلی از روسای جمهور آمریکا، دونالد ترامپ را می توان جزو روسای جمهور غیربین الملل گرا و در عین حال یکجانبه محور آمریکا قلمداد کرد. روسای جمهور آمریکا را به واسطه گرایشی که به سمت چندجانبه گرایی و بین المللی گرایی داشته اند، در دو چارچوب کلان یعنی بین الملل گرا – انزوا گرا و چندجانبه گرا – یکجانبه محور، تقسیم کرده اند. البته این موضوع گاهی تلفیقی نیز بوده است. برای مثال جرج بوش هم بین الملل گرا بود و هم یک جانبه محور، در مقابل باراک اوباما هم بین الملل گرا بود و هم چند جانبه محور، در خصوص دونالد ترامپ بایستی گفت او هم یک جانبه محور است و هم غیربین الملل گرا. نوع سیاست های چندجانبه گرایانه و رویکردی که به نظام بین المللی و تسری منافع آمریکا در کشورهای مختلف و مناطق مختلف وجود دارد، این تقسیم بندی را تعیین می کند.

دونالد ترامپ را به دلیل سیاست هایی که در این یک سال و سه ماه از ریاستش بر کاخ سفید می گذرد، یک فرد انزواگرای یکجانبه محور برشمرده اند. برای شناخت شخصیت ترامپ باید به سراغ سخنرانی ها و مناظره های انتخاباتی او رفت. در همان کوران انتخابات دونالد ترامپ با سیاست هایی شبیه به حمایت از کالای آمریکایی، فقط آمریکا، آمریکای بزرگ، لزوم وضع تعرفه های گمرکی برای حمایت از کالاها و کارگران داخلی، از بین بردن موافقتنامه های بین المللی به واسطه تباین آن ها با منافع آمریکا و ... این پیام را مخابره کرد که او شخصیتی حمایت گرا نسبت به کالاهای ملی و غیربین الملل گرا دارد. بعد از رسیدن به قدرت در اولین اقدامات از موافقتنامه پاریس، پیمان ترانس پاسیفیک و سایر ترتیبات بین المللی که آمریکایی ها در آن ها عضویت داشتند خارج شد. موضوعی که انتقادات بسیاری را از جانب کشورهای غربی و اروپایی به همراه داشت.

اقدامات یکجانبه ­گرایانه سیاسی

در حوزه سیاسی، به صورت یکجانبه ناوگان جنگی خود را به شبه جزیره کره گسیل داد، به وخامت بحران دوکره کمک کرد، به نقش نهادهای بین المللی و کشورهای دیگر و حتی هم پیمانان آمریکا وقعی ننهاد. بدون توجه به خواست های بین المللی، پایگاه هوایی سوریه را مورد هدف قرار داد، مادر بمب ها را در افغانستان آزمایش کرد، در اولین سفر بین المللی خود بدون توجه به انتقادات داخلی و بین المللی نسبت به وضعیت نقض حقوق بشر و بشردوستانه توسط سعودی به عربستان سفر کرد، مسئله ای که انتقادات بسیاری را علیه او روانه داشت و برخی آن را سنگ محکی برای از بین رفتن شاخص های دموکراتیک آمریکا قلمداد کردند و نهایتا یک تنه مانع از اجرایی شدن سند هسته ای ایران شد. اما دونالد ترامپ بدون توجه به همه انتقادات، راه خود یعنی یکجانبه گرایی را رفت. همه این ها نشان دهنده این بوده است که شخصیت دونالد ترامپ شخصیتی یکجانبه محور است و هیچ وقعی نیز به تلاش ها و ترتیبات بین المللی نمی نهند.

اقدامات یکجانبه ­گرایانه اقتصادی

به دلیل اهمیت موافقتنامه ترانس پاسیفیک برای تشریح رویکرد آمریکایی ها نسبت به یکجانبه گرایی و چندجانبه گرایی در اینجا به بررسی خروج آمریکا از این موافقتنامه در دوره دونالد ترامپ خواهیم پرداخت. در حوزه اقتصادی به طور قطع می توان خروج از موافقت‌نامه ترانس پاسیفیک یا (Trans-Pacific Partnership)  را نقطه عطف جداسازی آمریکا از بین الملل گرایی در دوره دونالد ترامپ عنوان کرد. موافقتنامه ترانس پاسیفیک یک قرارداد تجاری است که در سال 2005 بین شیلی، برونئی، نیوزیلند و سنگاپور آغاز شد. استرالیا، ژاپن، کانادا، مکزیک، پرو، مالزی، ویتنام و ایالات‌متحده آمریکا نیز طی مذاکراتی که از سال 2008 شروع و در سال 2015 خاتمه یافت، به TPP پیوسته و اعضای آن را به 12 کشور رساندند. مقررات TPP در جهت آزادسازی حداکثری روابط تجاری بین کشورهای عضو تنظیم شده‌اند. از مهم‌ترین این مقررات می‌توان به «دسترسی جامع به بازارهای یکدیگر»، «رویکرد منطقه‌ای نسبت به تعهدات»، «توجه به چالش‌های جدید تجاری»، «تجارت فراگیر»، «پیوستگی اقتصادی منطقه‌ای» اشاره کرد. مهم‌ترین دلیلی که دولت قبلی آمریکا TPP را مطلوب می‌دانست، دسترسی آمریکا به نیروی ارزان کارگری کشورهایی مانند پرو، مالزی، شیلی و ویتنام بود، ترامپ در همان مبارزات انتخاباتی بیان داشت که بنا دارد از این موافقتنامه خارج شود. او معتقد بود در حالی که بسیاری از نیروهای کار انسانی و ماشینی آمریکا شغل و کارکرد خود را از دست داده‌اند، هیچ توجیهی برای متعهد ماندن آمریکا به تعهدات TPP وجود ندارد. تی پی پی برخواسته از تفکر لیبرال سازی حداکثری اقتصاد و روح حاکم بر آن «چندجانبه گرایی» است، ترامپ با خروج از این پیمان ثابت کرد که بیشتر قائل به «یک‌جانبه‌گرایی» و «پروتکشنیسم» یا «حمایت به هر قیمت» از صنعت و نیروی کار آمریکایی است تا چندجانبه گرایی. در آن زمان که ترامپ آمریکا را از این موافقتنامه خارج کرد، صدای اروپایی ها درآمد که چرا آمریکا ندای یکجانبه گرایی سر می دهد.

سر و صدای دوباره اروپا

حالا و نزدیک به یک سال بعد از خروج آمریکا از ترانس پاسیفیک، یکبار دیگر سر و صدای اروپایی ها به دلیل سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکایی ها بلند شده است، علت نیز مشخص است، دونالد ترامپ یکبار دیگر سیستم اقتصادی و سیاسی چندجانبه گرایانه را زیر سوال برده است. وزیر خارجه آلمان در واکنش به موضع‌گیری اخیر رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر افزایش تعرفه گمرکی بر کالاهای خارجی، ضمن ابراز نگرانی از چنین اقدامی خواستار پاسخی قاطع اروپا در تجارت فولاد و آلومینیوم شد. زیگمار گابریل گفته چنین اقدامی بسیار نگران‌کننده است و بیشترین تاثیر را بر مشاغل و صادرات در اروپا دارد که به هیچ وجه قابل پذیرش نیست.

سیاست افزایش تعرفه هایی که دونالد ترامپ مطرح کرده است، هم از بین برنده اصول اولیه اقتصادی لیبرال است و هم ناقض اصول چندجانبه گرایی. ترامپ اینکه در حال سپری کردن مسیری است که در طول آن اتفاقاتی از جمله برگزاری یک هفته با نام «فقط آمریکا» افتاد. سه هفته ای که بسیار مورد توجه ترامپ و دولت آمریکا قرار گرفت. موضوع اولین هفته از این سه هفته موضوع «ساخت آمریکا» بود که با عنوان هفته «قهرمانان آمریکایی» دنبال شد و با «رویای آمریکایی» پایان پذیرفت. کاخ سفید درباره این کمپین که در سال گذشته برگزار شد گفته بود «مدیریت امور اجرایی ترامپ از کارگران و شرکت‌های آمریکایی‌ که محصولات آمریکایی تولید می‌کنند تقدیر کرد.» ترامپ در همان زمان مردم آمریکا را خطاب قرار داد تا بر اهمیت حفظ مشاغل و کارخانه‌ها در آمریکا تاکید کنند. در آن زمان گفته شده بود که کمپین سه‌هفته‌ای ترامپ برای تداوم تعهد وی به شعار «اول آمریکا» بوده است.

این اتفاقات سبب شده است تا بسیاری معتقد باشند که ترامپ در حال فاصله گرفتن از اروپا است. تقریبا از دهه 1970 به بعد چنین دیدگاه یکجانبه گرایانه و غیربین الملل گرایانه ای بر آمریکا تفوق نیافته است. آمریکای جدید، مشهور به نگاه بین‌الملل‌گرایانه و نه ملی‌گرایانه است. از دهه 1970 میلادی که آمریکایی‌ها نگاه بین‌الملل‌گرایانه را به صورت جدی مورد پیگیری قرار داده‌اند، نظریات اقتصادی نئوکلاسیک در باب تجارت بین‌الملل که مبتنی‌بر نظریه مزیت نسبی بود تفوق داشته است و آمریکایی‌ها کمتر به سمت ارجحیت تعرفه‌ها و نظام وضع تعرفه‌های گمرکی رفته‌اند. اما حالا در مهد نئولیبرالیسم و نظریات نئوکلاسیک، سیاست‌های تجویزی و دستوری اقتصاد ملی مورد پیگیری قرار گرفته است.

این موضوع سبب شده است تا حتی صدای اروپایی ها نیز بلند شود که چرا آمریکایی ها به صورت یکجانبه گرا دست به انجام امورات اقتصادی می زنند. زیگمار گابریل سخن از موضوعی کرد که در شرایط فعلی به یکی از مهمترین اختلافات غرب تبدیل شده است.