به گزارش دیدبان،در روزهای اخیر یمن بار دیگر در صدر اخبار بین المللی قرار گرفته است. علت این مسئله نیز به تلاش غرب برای تحریم این کشور برمی گردد و از آنجا که در جریان این رخدادها کشورهای غربی سعی کردند ایران را تحت فشار قرار دهند، این موضوع برای ما اهمیت دارد. در شرایط کنونی اوضاع میدانی یمن به گونه ای است که رسانه های غربی از آن به عنوان بزرگترین بحران انسانی 50 سال اخیر یاد می کنند.

 

اکنون بحران یمن به سمتی پیش می رود که تداوم محاصره آن از سوی عربستان می تواند یکی از فجیع ترین بحران های تاریخ را رقم بزند. عربستان و امارات در حال رقابت در جنوب یمن هستند و از یک طرف سعی دارند تا حوزه نفوذ خود را گسترش دهند و از سوی دیگر به نوعی مقدمات تجزیه یمن را فراهم کنند. در این میان عربستان تلاش بیشتری برای تغییر معادلات در این نبرد دارد و تغییر فرماندهان نظامی خود تلاشی برای تغییر در وضعیت یمن است. در این شرایط کشورهای غربی نیز به کمک عربستان آمده اند و سعی دارند تا با استفاده از اهرم های سیاسی مقدمات فشار بیشتر بر انقلابیون یمن را فراهم کنند.

در همین ارتباط قطعنامه پیشنهادی انگلیس در شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تمدید تحریم تسلیحاتی انصارالله یمن که شامل انتقاد از نقش ایران بود، با وتوی روسیه تصویب نشد و شورای امنیت در نهایت پیش نویس روسیه را به تصویب رساند که در آن به ایران اشاره نشده است. نمایندگان آمریکا، انگلیس و فرانسه در شورای امنیت ابتدا پیش نویس قطعنامه‎ای را تهیه کرده بودند که قصد داشت ضمن تمدید تحریم تسلیحاتی یمن برای یک سال دیگر، ایران را به خاطر ناکامی در ممانعت از ارسال موشک به حوثی ها محکوم کند. انگلیس سپس با اصلاح این پیش نویس فقط به نگرانی از رفتار ایران اشاره کرد، ولی روسیه در جریان رای گیری روز دوشنبه این پیش نویس را وتو کرد. این مسئله شکستی برای سیاست خارجی آمریکا و در مقابل یک پیروزی برای روسیه بود.

دولت ترامپ از زمان روی کارآمدن تلاش زیادی به کار برده تا مقدمات تحریم بیشتر ایران را فراهم کند. در گام اول ترامپ سعی داشت تا از طریق خروج از برجام مقدمات تحریم بیشتر ایران را فراهم کند، اما با ناکامی در این مسیر به دنبال فشار بر ایران از طریق برنامه موشکی برآمد. در ماه های اخیر نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل با برگزاری چند کنفرانس خبری و نمایش قسمت هایی از موشک شلیک شده انصارالله یمن به ریاض مدعی شد که این موشک متعلق به ایران است. نیکی هیلی برای این منظور کنفرانس های خبری زیادی برگزار کرد و حتی برخی از اعضای شورای امنیت را نیز به مهمانی  دعوت کرد تا رای لازم برای محکوم کردن ایران در شورای امنیت را کسب کند. در واقع دولت ترامپ با تمسک به این بهانه به دنبال نوعی اجماع جهانی علیه برنامه موشکی ایران بود تا با تهدید جلوه دادن این موضوع زمینه را برای تحریم ایران فراهم کند. این در حالی است که مقامات ایران بارها اعلام کرده اند که با وجود محاصره دریایی، زمینی و هوایی یمن، امکان ارسال حتی مواد غذایی به این کشور وجود ندارد، اما آمریکا با همراه کردن انگلیس و فرانسه در این تصمیم با خود سعی داشت با تصویب قطعنامه در شورای امنیت، ایران را در نوعی تنگنای سیاسی قرار دهد.

وتوی روسیه اما این حربه واشنگتن را با ناکامی مواجه کرد و این مسئله بار دیگر نشان داد که روسیه نگاه راهبردی به منظقه را مهم می داند. مسکو به خوبی به این نتیجه رسیده است که در شرایط کنونی ایران به تاثیرگذارترین بازیگر منطقه ای تبدیل شده است و بازگشت روسیه به خاورمیانه و تقابل با آمریکا در این منطقه بدون همکاری و شراکت راهبردی با ایران میسّر نیست.

از سوی دیگر روسیه در شورای امنیت موفق شد پیش نویس مورد نظر خود را به اتفاق آرا به تصویب برساند. این مسئله به معنای آن است که روسیه در دوران پوتین به دنبال بازگشت به دوران جنگ سرد و پیش از آن است. اکنون روسیه در مناطق مختلف در حالت رقابت و تقابل با آمریکا به سر می برد و به این نتیجه رسیده است که اگر به دنبال بازگشت به نظام دو قطبی است، باید در پرونده های مختلف بین المللی نقش آفرینی کند. یمن در این میان از ارزش و جایگاه بالایی برخوردار است.

یمن به اندازه کافی برای روسیه جذابیت دارد. ویژگی ژئوپلیتیکی یمن به ویژه تنگه باب المندب می تواند باعث شود روس ها به امور یمن علاقه مند شوند و تحولات این کشور را نیز به عرصه رقابت های ژئوپلیتیکی خود با غرب بیفزایند. نباید از یاد برد که بندر عدن، سال ها کانون پایگاه های دریایی اتحاد جماهیر شوروی بوده و تا پایان جنگ سرد همچنان اهمیت و جایگاه خود را داشت. بنابراین می توان انتظار داشت با ورود روسیه به پرونده یمن شاهد تغییر و تحولاتی در این عرصه باشیم./

یوسف شفیعی

پایگاه بصیرت