به گزارش دیدبان،سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله لبنان، یک هفته بعد از آن که برای معرفی نامزدهای انتخاباتی سخنرانی داشت، سخنرانی دیگری ایراد کرد آن هم به مناسبت سالگرد تاسیس حوزه علمیه الامام المنتظر (عج). این همان حوزه‌ علمیه‌ای است که چهل سال قبل از این و به دست شهید والا مقام عباس الموسوی تاسیس شد تا سنگ بنای تشکیل حزب‌الله را بگذارد و به قول سید حسن؛ «از زمان تاسیس این حوزه تا به امروز، علما و مجاهدین را تحویل داده و مکانی برای تبلیغ و تحول دینی در منطقه بقاع و عمل جهادی و تاسیس حزب الله داشته است.» سید حسن به همین مناسبت بخش قابل توجهی از سخنان خود را معطوف به این حوزه علمیه و نقش آن در مقاومت لبنان کرد اما باز غافل از مهم‌ترین مسئله روز لبنان نماند که مربوط می‌شود به انتخابات. او با تحلیل خود از انتخابات تا اندازه‌ای همان سخنان چند روز قبل را با لحن و بیانی تازه‌ تکرار کرد اما هشدار او نسبت به دخالت سعودی‌ها در وضعیت انتخاباتی منطقه بقاع و به خصوص بخش‌های بعلبک و هرمل نکته جدیدی بود که می‌توان بیان این نکته را نخستین هشدار او در این زمینه دانست.

نارضایتی سعودی‌ها

به لحاظ تقویم انتخاباتی، برگزاری انتخابات پارلمانی لبنان در ششم ماه می آینده تا اندازه زیادی به معنای یک انتخابات دیرهنگام است چرا که قرار بود این انتخابات چهار سال قبل برگزار شود اما چندین دور تمدید دوره پارلمان باعث به تعویق افتادن این انتخابات شد. یکی از عوامل این تاخیر اختلاف نظر احزاب برای تعیین فردی به مقام ریاست جمهوری بود چرا که این وظیفه به عهده نماینده‌های پارلمان است و تداوم اختلاف نظر زمان تمدید کار پارلمان را در پی داشت. هیچ شکی نیست که جنگ در سوریه و سایه آن بر لبنان به خودی خود مسئله امنیت و ثبات داخلی را آن قدر جدی کرده بود که دیگر نمی‌شد کرسی‌های پارلمان هم خالی بمانند. با این وجود، نباید تمایل برخی از احزاب و حامیان خارجی آنها برای حفظ وضع موجود در پارلمان را نادیده گرفت چنان که حتی بعد از تعیین تاریخ ششم می باز آنها تلاش می‌کردند تا انتخابات را به تعویق بیاندازند. نبیه بری، رییس پارلمان لبنان، حدود یک ماه و نیم قبل و بعد از سفرش به ایران از تمایل برخی افراد در داخل لبنان برای ممانعت از برگزاری انتخابات گفت و حتی اشاره‌ به دو کشور عربی کرد که از این افراد حمایت می‌کنند. هر چند که اشاره‌ او سربسته بود اما کسی در لبنان نیست که نفهمد منظور او عربستان سعودی به عنوان یکی از این دو کشور نباشد چرا که عربستان برگزاری انتخابات پارلمانی لبنان بر مبنای قانون جدید انتخابات را به نفع خود نمی‌داند. این نکته از سخنان عادل الجبیر، وزیر خارجه آل سعود، پیدا است که کمی بعد از آن اشاره بری بیان کرد و به نحوی از تصویب قانون جدید انتخابات گفت که گویا میشل عون، رییس جمهور لبنان، و حزب‌الله از سعد حریری، نخست وزیر لبنان، «به عنوان ویترینی برای تغییر قانون انتخابات استفاده کردند.»[1]

قانون جدید انتخابات

این ادعای الجبیر آن هم بعد حدود یک سال و نیم از تصویب قانون جدید انتخابات نشان دهنده خشم او و دیگر حکام آل سعود از این قانون است. دلیل اصلی این خشم در تغییر شرایطی است که به واسطه این قانون پیش آمده و دیگر نمی‌توانندآن تاثیری را داشته باشند که در انتخابات هفتم ژوئن 2009 داشتند. تا آن موقع، مبنای پیروزی در انتخابات به دست آوردن اکثریت آراء در حوزه‌های انتخابی بود و همین امر هم باعث می‌شد تا طوایفی که در یک منطقه در اقلیت بودند یا احزاب ضعیف‌تر شانسی برای فرستادن نماینده به پارلمان نداشته باشند. حالا و برای نخستین بار مبنا با قانون نسبیت است به این معنا که میزان درصد آرای به دست آمده در حوزه انتخابی مبنای فرستادن نماینده به پارلمان است و دیگر تمام کرسی‌های آن حوزه نصیب حزبی نمی‌شود که اکثریت آراء را به دست آورده باشد. حزبی مثل المستقبل با قانون اکثریت و حمایت سعودی‌ها بود که توانست در 2009 و با به دست آوردن 26 کرسی، بیشترین میزان از کرسی‌های پارلمان را در میان احزاب به دست بیاورد. حالا انتظار نمی‌رود که این حزب بتواند حتی در پایگاه سنتی خود مثل طرابلس در شمال یا بیروت آن تعداد از کرسی‌ها را به دست بیاورد بلکه طوایف و احزاب کوچک‌تر هم از برکت قانون نسبیت سهمی از آن کرسی‌ها ببرند. این جدای از تعضیف پایگاه اجتماعی المستقبل در انتخابات شهرداری‌های دو سال قبل است. هر چند که این حزب و متحدانش در جریان 14  مارس و با لیست البیارته در بیروت پیروز شدند اما مشارکت 20 درصدی حکایت از ناتوانی آنها در جلب مشارکت بالای مردم داشت. عبدو سعد، رییس مرکز پژوهش‌های بیروت، آن موقع چنین نتیجه‌ای برای المستقبل را به این نحو ارزیابی کرد: «مردم ساکن بیروت نارضایتی گسترده‌ای از عملکرد المستقبل در بیروت دارند و همین عامل موجب شده تا اقبال کمتری نسبت به این انتخابات داشته باشند. حجم پیروزی جریان المستقبل بسیار کمتر سال 2010 است و این بدان معناست که پایگاه مردمی الحریری به شدت کاهش پیدا کرده است.»[2]

تردید سعودی‌ها

روزنامه لبنانی النهار خبر از ورود نزار العلولا، مشاور دفتر سلطنتی سعودی در امور لبنان، به بیروت را در روز دوشنبه داد که قرار است با میشل عون، نبیه‌بری و سعد حریری دیدار و گفت‌وگو داشته باشد. النهار سفر او را به معنای «تمایل آل سعود برای بازگشت جدی به عرصه لبنان» تفسیر کرده آن هم بر مبنای دو دیدگاهی که سعودی‌ها نسبت به حریری و رقبایش دارند. دیدگاه نخست از آن همین العلولا و تعداد دیگری در میان حکام سعودی است که دور شدن حریری از عربستان را به نفع خود نمی‌دانند به خصوص این که حتی در شرایط فعلی و به دلیل قانون جدید انتخابات، دست کم کاهش چند نماینده از جریان 14 مارس را پیش‌بینی می‌کنند و می‌گویند نباید با دور شدن از حریری به این کاهش نامزدهای 14 مارس در پارلمان دامن زد. دیدگاه دیگر را ثامر السبهان، وزیر مشاور سعودی در امور خلیج فارس، نمایندگی می‌کند که معتقد است باید رقبای حریری را ترجیح داد تا جبهه‌ای گسترده‌تر از بلوک اهل سنت تشکیل شود.[3] به نظر این روزنامه لبنانی، معلوم نیست که سعودی‌ها در نهایت کدام دیدگاه را ترجیح می‌دهند اما از آمدن العلولا به بیروت می‌توان گفت که سعودی‌ها در حال حاضر گزینه نخست را انتخاب کرده‌اند هر چند که ممکن است رو به دیدگاه دوم بیاورند به خصوص این که نتوانند آشتی بین بین حریری و رقابیش در 14 مارس به خصوص سمیر جعجع، رهبر قوات البنانیه، ایجاد کنند. در هر صورت، ماموریت العلولا و وجود این دو دیدگاه نشان می‌دهد که تنها مشکل سعودی‌ها قانون نسبیت در انتخابات آتی نیست بلکه آنها در نحوه حمایت از 14 مارس دچار تردیدهای جدی شده‌اند و دو ماه قبل از انتخابات دست به کار شده‌اند تا سر و سامانی به این جبهه بدهند.

نفوذ در بقاع

وجود این تردید و ریزش احتمالی در تعداد نماینده‌های 14 مارس باعث می‌شود تا سعودی‌ها به گزینه سومی هم فکر بکنند که عبارت باشد از نفوذ در بقاع تا این که اجازه ندهند حزب‌الله در این منطقه سنتی خود موفقیتی داشته باشد. این گزینه‌ای نبود که سعودی‌ها در 2009 نیازی به آن داشته باشند اما حالا شرایط تا آن اندازه فرق کرده که اگر بخواهند بلوک مورد حمایت خود در پارلمان را تقویت کنند، چاره‌ای جز انتخاب این گزینه ندارند. این نکته‌ای است که سید حسن نصرالله در سخنرانی اخیر خود بر آن انگشت گذاشته و از تمرکز سفارت‌خانه‌های آمریکا و عربستان بر انتخابات بعلبک و هرمل می‌گوید و این که اتاق عملیاتی در سفارت عربستان تشکیل شده تا با تشکیل فهرست و پرداخت پول و به عبارتی خرید رای، در انتخابات این منطقه تاثیر بگذارد. سید حسن خرید رای را حرام می‌داند اما همه می‌دانند که این روش سعودی‌ها در سال‌های قبل بود چنان که نیویورک تایمز در انتخابات قبلی پارلمان و به نقل یکی از مشاوران عربستان، از صدها میلیون دلاری گفت که سعودی‌ها برای تضعیف حزب‌الله و پیروزی نامزدهای 14 مارس پرداخته بودند.[4] حالا که امکان ایجاد یک جبهه واحد در 14 مارس مثل گذشته نیست، سعودی‌ها دست کم بخشی از سرمایه خود را در منطقه بقاع خرج می‌کنند تا با جلب آراء به نفع فهرست‌هایی هر چند ضعیف اما موازی با فهرست حزب‌الله و 8 مارس، به نامزدهای حزب‌الله و متحدانش ضربه‌ای بزنند. این سناریویی است که سید حسن نسبت به آن هشدار داده و انتظار می‌رود العلولا اجرای آن را با ورود به بیروت کلید زده باشد. نکته جالب توجه در مشارکت آمریکا در این جریان است چنان که سفر اخیر رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، به لبنان را می‌توان مشابه سفر هیلاری کلینتون قبل از انتخابات 2009 دانست و این تشابه حکایت از دست به کار شدن آمریکایی‌ها دارد که نمی‌تواند بدون هماهنگی با اتاق عملیات سعودی‌ها باشد. بهر حال، سید حسن دو ماه قبل از برگزاری انتخابات هشدار اولیه خود را بیان کرده و از گفته‌های او پیدا است که نسبت به سناریوی آمریکایی-سعودی‌ تمهیداتی نیز اندیشیده شده، مثل این که انتخاب نامزدهای مناسب هر حوزه رای‌گیری و هماهنگی با فهرست امل چگونه باشد و در کدام حوزه انتخابی می‌توان به چه نحو عمل کرد.

پی نوشت:

[1] - https://ir.sputniknews.com/world/201712153120533

[2] - http://snn.ir/fa/news/510545/

[3] - https://newspaper.annahar.com/article/762390

[4] - http://www.nytimes.com/2009/04/23/world/middleeast/23lebanon.html