به گزارش دیدبان،چند روزی است که دولت ترکیه ضمن نقض حاکمیت ملی سوریه، شمال این کشور را هدف حملات زمینی و هوایی خود قرار داده است. مقامات آنکارا مدعی هستند که این عملیات با هدف مقابله با گروه های تروریستی مستقر در شمال سوریه اجرا می شود. آنها نام این عملیات را «شاخه زیتون» نهاده‌اند. طی چند روزی که از عملیات تجاوزکارانه ترکیه در شمال سوریه سپری می شود، بیش از 120 هزار نفر از ساکنان شهر کُردنشین «عفرین» آواره شده اند. این آماری است که سازمان ملل متحد اعلام کرده است. این سازمان همچنین تأکید کرده که عملیات نظامی ترکیه در این شهر، بیش از 300 هزار نفر دیگر را در معرض آوارگی قرار داده است. با این حال، جامعه جهانی تاکنون هیچ واکنش درخور توجهی برای مقابله با اقدام نظامی غیرقانونی آنکارا در شمال سوریه صورت نداده است. نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز که اخیرا با هدف بررسی عملیات شاخه زیتون در شمال سوریه تشکیل شد، با کارشکنی های ایالات متحده آمریکا بدون هیچگونه نتیجه ای به کار خود پایان داد. اعضای این شورا حتی نتوانستند بر روی غیرقانونی بودن عملیات نظامی ترکیه هم به توافق برسند. مواضع اخیر دولتمردان آنکارا نشان می دهد که آنها هیچ تمایلی برای پایان دادن به تجاوزگری حال حاضر خود در سوریه ندارند.
عثمانی گراییِ ترکیه پایانی ندارد
باید این مسئله را در نظر داشت که ترکیه خطراتی را از سوی کُردها در مرزهای خود با سوریه احساس می کند. البته این موضوع نیز به سیاست های غلط و نسنجیده دولت آنکارا و حزب عدالت و توسعه در قبال اقشار کُرد ساکن ترکیه طی سالهای اخیر باز می گردد. حداقل طی دو سال اخیر، حزب عدالت و توسعه وارد یک جنگ پنهانی با کُردهای ساکن ترکیه شده است. بنابراین، اینکه مقامات تُرک به صورت مداوم خطرات گروه های کُردی مستقر در شمال سوریه را گوشزد می کنند تاحدودی درست است. اما با این حال، عملیات نظامی ترکیه در شهر عفرین سوریه با چنین استدلالهایی غیرقابل توجیه است. اینگونه به نظر می رسید که ترکیه سیاستهای خود را در قبال سوری تغییر داده و دست از «عثمانی گرایی» که در گذشته از آن یاد می کرد، دست کشیده است. اما سِیر تحولات کنونی عکس این مسئله را نشان می دهد و تمامی شواهد، دالّ بر آن هستند که ترکیه اهداف دیگری را از عملیات شاخه زیتون دنبال می کند.
اشغال شمال سوریه یا تقویت تروریسم؟
علیرغم این مسئله، هرچقدر که زمان سپری می شود، نشانه های بیشتری مبنی بر اینکه ترکیه تحرکات خصمانه و ضد سوری خود را ازسرگیری کرده است، بیشتر آشکار می شود. پیش از آغاز عملیات عفرین نیز، دولتمردان ترکیه حمایت هایی را از گروه های تروریستی در سوریه به عمل آورده بودند. عملیات نظامی در شهر کُردنشین عفرین نیز این مسئله را ثابت کرد که ترکیه همچنان به سیاست های توسعه طلبانه و بلندپروازانه خود در سوریه ادامه می دهد. اکنون و با آغاز عملیات عفرین، این شائبه به وجود آمده است که ترکیه قصد دارد مناطقی از شما سوریه را تحت اشغال خود درآورد. حتی اگر هدف اصلی ترکیه از عملیات کنونی در شمال سوریه، اشغال محور شمالی نباشد، می توان گفت که آنکارا در صدد تقویت گروه های تروریستی به منظور تسلط آنها بر این محور است.
بهانه تراشی برای دست اندازی به خارج از مرزها
پر واضح است که ورود نیروهای نظامی ترکیه به مناطق واقع در شمال سوریه نقض آشکار قوانین بین المللی به شمار می رود. در این مسئله جای هیچگونه شک و تردیدی وجود ندارد. شما زمانی که به عقب بازگردید و به سیاست های ترکیه بنگرید، درخواهید یافت که آنها طی سالیان گذشته هم سیاست های مشابهی را در عراق درپیش گرفته اند. طی سالهای گذشته ترکیه بارها تانک های خود را وارد شمال عراق کرده و حتی تا نزدیکی خط عبور کرکوک و موصل پیش رفته است. در واقع، طی سالهای اخیر ترکیه همواره به بهانه مقابله و مبارزه با کُردها، دست اندازی هایی را به خارج از مرزهای خود داشته است.
همسویی پنهانی با آمریکا و صهیونیسم
آنچه که امروز در شمال سوریه و توسط ترکیه اتفاق می افتد، همسویی آنکارا با واشنگتن و تل‌آویو را به نمایش گذاشته است. ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی به دنبال تثبیت صلح و ثبات در سوریه در مرحله پساداعش نیستند. پس از نابودی تروریست های تکفیری داعش در سوریه، محور غربی ـ عربی این خطر را احساس کرد که این کشور به سمت صلح و ثبات حرکت می کند. آنها احساس کردند که پس از داعش، خلأ بزرگی به وجود خواهد آمد که مانع از تحقق اهدافشان در سوریه می شود؛ خلئی که تقویت قدرت دولت دمشق را به دنبال دارد. لذا آنچه که درحال وقوع است، نه تنها نقض تمامیت ارضی سوریه و نادیده گرفتن قوانین بین المللی محسوب می شود، بلکه به مثابه همسویی تمام و کمال با خواسته های آمریکایی ـ اسرائیلی و رژیم های مرتجع عرب است. پس از توافقاتی که میان ترکیه، ایران و روسیه در خصوص حل و فصل بحران سوریه حاصل شد و به امضای توافق مناطق کاهش تنش نیز منجر شد، هم اکنون شاهد اقداماتی از سوی آنکارا هستیم که تل آویو از آن رضایت کامل دارد.
سیاست های دوگانه درقبال کُردها
ترکیه در سطح راهبردی و کلان با قومیت کُرد داخلِ این کشور به نحوی بد عمل کرده و حقوق بدیهی آنها را پایمال کرده که این مسئله سلسله نگرانی هایی را در خارج از مرزها برای آن به وجود آورده است. امروز مقامات دولت آنکارا از واکنش های قومیتی کُردها در داخل ترکیه به شدت در هر هراس هستند. این همان گسلی است که خودشان آن را فعال کردند. نظامیان ترکیه از بدو عملیات نظامی در عفرین دهها نفر از کُردها را به قتل رسانده اند. بدیهی است، کسانی که دست به چنین اقداماتی زده اند می بایست منتظر واکنش گروه های قومیتی در داخل کشور خود نیز باشند. همانگونه که پیشتر ذکر شد، نگرانی کنونی مقامات ترکیه ای از تهدیدات کُردها هیچ علتی جز سیاستهای نسنجیده آنها در برخورد با قومیت کُرد در ترکیه ندارد. خصومت ورزی ترکیه با کُردها موجب برافروخته شدن آتش خشم آنها (کُردها) شده است. لذا در حال حاضر شاهد نوعی دوگانگی در رویکرد مقامات ترکیه ای دربرابر کُردها هستیم؛ آنها در اقلیم کردستان در برهه ای از کُردها حمایت کردند و اکنون نیز روابطشان با آنها ادامه دارد. آنکارا از این رهگذر در صدد است تا آتش خشم کُردها از اقدامات خود را خاموش کند.
تلاش برای برخورداری از برگ برنده در مذاکرات
یکی از اهداف مهم دولتمردان ترکیه از عملیات نظامی در عفرین، به دست آوردن برگ برنده در جریان مذاکرات صلح سوریه در آینده است. اما با این حال، تصور من این است که این عملیات نه تنها برای آنکارا برگ برنده ای را به ارمغان نخواهد آورد، بلکه موجب تضعیف موضع آن نیز در هرگونه مذاکرات سیاسی آینده خواهد شد. اولا؛ کُردها آنقدر ضعیف نیستند که نظامیان ترکیه بتوانند به راحتی از سد آنها عبور کنند. ثانیا؛ دولت سوریه و همپیمانان آن در برابر اقدامات و تحرکات ترکیه دست بسته نخواهند ایستاد و بدون شک به این تحرکات واکنش جدی نشان خواهند داد. لذا وضعیت به گونه ای رقم خواهد خورد که در نهایت، این ترکیه باشد که خود، خواستار بازگشت به روند سیاسی برای یافتن راهکاری جهت برون رفت از بحران سوریه، خواهد شد.
رضایت کامل جامعه جهانی از تحرکات آنکارا
به این نکته هم باید اشاره کنم که در شرایط کنونی، هم واشنگتن و لندن و هم ریاض و تل آویو خواستار تداوم عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه و به طور خاص در شهر عفرین، هستند. اگر می‌بینید که سازمان های بین المللی ازجمله سازمان ملل متحد واکنش جدی به عملیات عفرین نشان نمی دهند، این مسئله به رضایت جامعه جهانی از مداخله نظامی ترکیه در شمال سوریه بازمی‌گردد. آنها از این مسئله رضایت کافی دارند که دولت سوریه و همپیمانان آن درگیر معضل جنگی شدند که ترکیه آتش آن را برافروخته است. با تمامی این‌ها باید گفت که ترکیه نه تنها برگ برنده ای از ورای نبرد کنونی در عفرین به دست نخواهد آورد، بلکه با سِیلی از مشکلات و معضلات سیاسی و امنیتی نیز مواجه خواهد شد؛ مسئله ای که مقامات آنکارا اکنون از آن غافل شده اند.