به گزار دیدبان،پس از آغاز عملیات «شاخه زیتون» ترکیه در شهر عفرین واقع در شمال سوریه به نظر می رسد که این شهر به صحنه منازعات و کشمکش های مستقیم و غیرمستقیم 4 طرف مختلف تبدیل شده است و دیگر نمی توان از آنکارا به عنوان تنها طرف درگیر در عفرین نام بُرد. یکی از طرف های شرکت کننده در نبرد کنونی عفرین، ایالات متحده آمریکاست. ایالات متحده با ارائه حمایت های تسلیحاتی مختلف به نیروهای دموکراتیک کُرد سوری در شهر عفرین، در واقع ایفاگر نقش غیرمستقیم در نبرد کنونی محسوب می شود. آمریکایی ها بسط چتر حمایتی خود بر سر کُردهای مستقر در شمال سوریه را دستمایه بقای حضور نظامی‌شان در این محور قرار داده اند. آنها همچنین نسبت به گسترش نفوذ متحدان دمشق یعنی ایران و روسیه در سوریه بسیار احساس نگرانی می کنند و به همین دلیل است که با حمایت از کُردها ـ با وجود مخالفت های آنکارا ـ تلاش می کنند تا حتی الامکان از میزان نفوذ تهران و مسکو در سوریه بکاهند.
آمریکا تحت تأثیر تخاصم ترکیه با کُردها
از زمان آغاز عملیات نظامی ترکیه در خاک سوریه، آمریکایی ها اینگونه وانمود می کنند که این عملیات، خارج از دامنه جغرافیاییِ مناطق وجود نیروهای تحت الحمایه آنها، انجام می شود. اما واقعیت این است که نمی توان تأثیرات عملیات نظامی تُرک ها در شمال سوریه و به ویژه در عفرین بر روی نیروهای مورد حمایت آمریکا و به تبع آن، بر روی خودِ واشنگتن را نادیده گرفت. ضرباتی که توسط ترکیه به کُردها در شمال سوریه وارد می شود، لاجرم موجب تأثیر پذیرفتن ایالات متحده آمریکا می شود، چراکه این کشور هم اکنون به عنوان حامی اصلی نیروهای دموکراتیک کُرد سوری شناخته می شود. از همین روی، هرچند که آمریکایی ها باز هم تمایل داشته باشند خود را خارج از میدان آتش در شمال سوریه جلوه دهند، اما به موجب مناسباتی که مدتهاست با کُردها برقرار کرده‌اند، نمی توانند خود را به دور از نتایج تخاصم ترکیه با کُردها در عفرین ببینند.
مسئولیت عملیات زمینی بر دوش «پیاده‌نظام‌ها»
علاوه بر ایالات متحده آمریکا به عنوان یک بازیگر غیرمستقیم در شمال سوریه، گروه های تروریستی تحت الحمایه ترکیه ازجمله دیگر بازیگران در عرصه تحولات میدانی جبهه شمالی محسوب می‌شوند. این گروه ها که شمار آنها بیش از هزاران تَن برآورد شده است، «جبهه النصره»، «فیلق الرحمن»، «احرار الشام» و «جیش الحر» را دربر می گیرند که هم اکنون تحت حمایت ترکیه در شمال سوریه فعال هستند و به ایفای نقش از پیش برنامه ریزی شده خود می پردازند. پر واضح است که محقق ساختن بخش عظیمی از اهداف ترکیه در چارچوب عملیات های زمینی در شمال سوریه بر دوش این گروههاست. این بدان معناست که گروه های مزبور عمدتا به عنوان «پیاده نظام‌های» ترکیه در جبهه شمالی فعالیت دارند.
نبرد عفرین و اشتباه استراتژیک ترکیه
گروه های تروریستی که پیشتر از آنها به عنوان پیاده نظام های ترکیه یاد شد، گروه هایی هستند که عمدتا خود را از مناطق واقع در حومه ادلب به حومه حلب و در نزدیکی عفرین رسانده اند. همین مسئله موجب شده است تا ارتش سوریه و متحدانش در همین مدت زمان کوتاه بتواند بسیاری از مواضع تکفیریها در حومه ادلب را تسخیر کنند. بنابراین، استفاده ترکیه از گروه های تروریستی مستقر در حومه ادلب برای نبرد عفرین، ضربات سنگینی را به این گروهها در این استان وارد کرده است و بدون شک این روند همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.
نبردی برای بقاء و تحقق رؤیای دیرینه استقلال
طرف سومی که هم اکنون در نبرد عفرین نقش آفرینی می کنند، همانطور که از ظاهر تحولات پیداست، نیروهای دموکراتیک کُرد سوری هستند. کردهای مستقر در شمال سوریه به خوبی می‌دانند که علت حملات نظامی ترکیه به مواضع آنها تنها در مقابله آنکارا با حمایت های مالی و تسلیحاتی آمریکا از کُردها خلاصه نمی شود و این مسئله دارای علل دیگری نیز هست. کُردها به این مسئله واقف هستند که هدف اصلی ترکیه نابود کردن کامل آنهاست. به همین دلیل، باید گفت که نبرد عفرین، در واقع برای کُردها نبردی سرنوشت ساز محسوب می شود، چراکه نتایج آن تا حدود زیادی دورنمای عملیاتی شدن رؤیای دیرینه آنها برای تشکیل دولت مستقل کُرد در شمال سوریه را مشخص می کند. بنابراین بازیگری نیروهای دموکراتیک کُرد سوری در عفرین در تلاش آنها برای تحقق استقلال و کلید زدن پروژه تجزیه از جبهه شمالی، خلاصه می شود.
ایجاد معادلات جدید در سوریه
طرف چهارمِ شرکت کننده در نبرد عفرین که البته بازیگر اصلی این نبرد نیز محسوب می شود، ترکیه است. دولتمردان آنکارا پس از مشاهده از دست رفتن آخرین دژهای تکفیریها در ادلب در عملیات نیروهای سوری و همپیمانان آن، به فکر ایجاد معادلات جدید در عرصه میدانی سوریه افتاده‌اند. مقامات آنکارا معتقدند که اگر ابتکار عمل را در شمال سوریه به دست نگیرند، یا نیروهای سوری و متحدان آنها این کار را انجام خواهند داد و یا ایالات متحده آمریکا با تداوم حمایت های گسترده خود از نیروهای دموکراتیک کُرد سوری، پیشدستی کرده و کنترل کامل جبهه شمالی را به دست می گیرد.
سخن پایانی
از آنجایی که نبرد کنونی در شهر عفرین برای تمامی بازیگران مستقیم و غیرمستقیم آن حائز اهمیت بسیاری است، بنابراین این مسئله واضح به نظر می رسد که جبهه شمالی لقمه آسانی برای ترکیه نخواهد بود و جنگی که توسط این کشور آغاز شده به احتمال فراوان فرسایشی خواهد شد. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که هر چهار طرف درگیر در عفرین ازجمله، آمریکا، ترکیه، کُردها و گروه‌های تروریستی، همگی نوک پیکان حملات خود را به سمت وحدت اراضی سوریه نشانه رفته اند. کسانی که امروز امنیت سوریه را به بازی گرفته اند و این کشور را به صحنه ای برای ترویج هرج و مرج تبدیل کرده اند، باید بدانند که نتیجه هرچه که باشد، در نهایت به نفع دولت سوریه خواهد بود، چراکه هیچیک از این طرف ها قادر به تحمل یک جنگ فرسایشی در عفرین نخواهند بود.
ناصر قندیل: تحلیلگر جهان عرب
منبع: پایگاه لبنانی «البناء»
مترجم: اکرم آزادی مهرگانی