دیدبان
محمد حسن شکوهی

ناکامی ؛ حتی در تقلید سیاستها

ناکامی ؛ حتی در تقلید سیاستها

به گزارش دیدبان،نگاهی به مشاورین و بدنه اقتصادی دولت تدبیر یا حتی نیم نگاهی به وزرای فعلی نشان می دهد سیاستهای اقتصادی کشور برای چه مدت گرایش به چه سمت و سویی داشته و دارد. بی شک تداوم وضع موجود و عدم تغییر آنچنانی در اقتصاد ایران نمی تواند به تداوم حضور تصمیم گیران و مشاورین تصمیم ساز در دولتها ربطی نداشته باشد! به طور مثال آیا می توان انتظار تغییر رفتار از فردی که سالهای سال و در چندین دولت تصمیم گیر یا تصمیم ساز بوده ، داشت یا حتی می توان به نتیجه ای غیر از آنچه بارها تجربه شده است ، امیدوار بود؟

اواخر دهه 60، می توانست عبرتهای مهمی برای امروز داشته باشد. آنجا که  هاشمی‌رفسنجانی تصمیم به انتخاب تیم اقتصادی متفاوتی نمود و از برترین اقتصاددانان معتقد به بازار آزاد استفاده کرد. محسن نوربخش، مسعود روغنی زنجانی، محمد طبیبیان، مسعود نیلی و... یا پست‌های مهمی در دولت گرفتند یا به‌عنوان مشاوران اقتصادی دولت در پاستور رفت و آمد داشتند. آن زمان سیاستهای نئولیبرالی در کشورهایی به جلوه گری مشغول بود و چشمان هر اقتصاد دان شیفته توسعه را به خود جلب می نمود. نهادهایی نیز نظیر بانک جهانی و صندوق بین المللی پول نیز بیکار ننشسته بودند و به دقت کشورهای در حال توسعه را رصد می کردند. کار آنها ایجاد تمایل یا پشتیبانی از تمایل موجود سایر کشورها برای تحقق رویای توسعه یافتگی بود.

نسخه ای نیز برای ایران و توسعه اش پیچیده شد. نسخه ای که خبر از حذف یارانه ها می داد و  یارانه کالاهای اساسی چون نان، مرغ و حامل‌های انرژی را حذف می کرد. سخنانی عجیب نیز بر زبان برخی مدیران و کارگزاران نقش بسته بود. سخن از  له شدن بخشی از جامعه کارگری کشور زیر چرخ‌های توسعه بود.

اقتصاد ایران با اجرای چنین سیاست‌هایی شاهد تورم افسارگسیخته و اعتراضات کارگری شد. چند سال بعد با اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی پازل توسعه کامل تر شد و البته اعتراضات از سطح کارگران تبدیل به اعتراضات مردمی در شهرستان‌های اطراف تهران گردید.

حالا بعد از حدود 20 سال، اقتصاد شاهد همان چهره های همیشگی است. جالب تر آنکه نتایج نیز تغییری نکرده. اکنون ضریب جینی که بیانگر فاصله فقیر و غنی است و شکاف طبقاتی را گزارش می دهد بعد از روند کاهشی در دولت های نهم و دهم دوباره در مسیر افزایش گام برداشته و مانند دهه 70 به حدود 40 درصد رسیده است.  افزایش سطح عمومی کالاهای اساسی نیز شاهد تورم بیش از 40 درصد است. یارانه بیش از 33 میلیون نفر نیز در سال آینده قطع خواهد شد.

افزایش قیمت حامل های انرژی نیز فعلا موفق به اخذ تایید از مجلس شورای اسلامی نشده است!

به نظر می رسد این بار نیز باید منتظر همان نتایج همیشگی بود و گویا قرار نیست برای یک بار هم که شده از راه رفته عبرت گرفت. مساله اینجا توسعه یا عدم توسعه نیست بلکه نزاع اصلی در نگاه کردن به واقعیتهاست. لازمه اتخاذ هر تصمیمی درک شرایط و بستری است که آن تصمیم بناست در آن گرفته شود و معضل را حل کند. اجرا کردن نسخه های تقلیدی مانند تلاش برای بهبود بیماری بدون معاینه بیماراست. حال آنکه تجربه نشان می دهد رعایت چنین نسخه هایی تنها برای مردم است و گویا دولتمردان خودشان تمایلی برای اجرای آنها ندارند. سیاستهای اقتصادی نئولیبرالی تا جایی در ایران پیش می رود که به آزادسازی قیمتها منجر شود و گویا هیچ سیاستی برای پاسخگویی دولتها در غرب تعبیه نشده است. تقلیدی بودن چنین سیاستهایی آنجا بیشتر خودش را نمایان می کند که مقایسه سازوکارهای شفافیت، پاسخگویی و نظارت را در دولتهای لیبرال یا کشورهای توسعه یافته با اراده دولتیها برای انجام چنین سیاستهایی مقایسه می کنیم. به عنوان نمونه ، نماینده دولت در موافقت با پیشنهاد حذف نظارت عموم مردم بر حقوق دولتیها در جریان بررسی ماده ای از لایحه بودجه سال 95 که به اذعان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در راستای جلوگیری از تکرار فیش های حقوقی نجومی تدوین شده بود، گفت: "دولت معتقد است در هیچ جای دنیا حقوق و مزایای کارکنان مورد نظارت عموم مردم قرار ندارد و این موضوع موجب ایجاد تنش های اجتماعی میان کارکنان یک دستگاه به ویژه در شهرستان ها خواهد شد."

این درحالی است که چنین گزاره ای با مراجعه به کشورهایی نظیر انگلستان و آمریکا یا حتی افغانستان و دیدن سایتهایی که این کشورها برای گزارش حقوق و مزایای دولتی ها و نمایندگان مجلسشان تعبیه کردند به راحتی سنجیده می شود و نشان می دهد تا چه میزان سیاستهای برخی مشاورین و بدنه دولت تدبیر حتی در تقلید نیز موفق نبوده است.

مرتبط‌ها

بیشترین سقوط ارزش سهام وال استریت در یک روز

دولت آمریکا به کشتن شهروندان ایرانی افتخار می‌کند

مقابله با کرونا از منظر حکمرانی (1)

آمریکا برای آزادی مزدور اسرائیلی، دست به تهدید و ارعاب زد

افشای نام‌های جدید از شاهزادگان بازداشت‌شده

استیصال رسانه‌ای ائتلاف در یمن