نظریه پردازان ظهور عصر جدید اقتصادی را پیش بینی کرده اند که در آن، دانش منبع اصلی ثروت و تولید اقتصادی به شمار می آید. به بیان دیگر، اقتصاد در عصر جدید از اقتصاد منبع بنیاد فاصله گرفته و به اقتصاد دانش بنیان نزدیک شده است. اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که براساس تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه گذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار می گیرند. به دلیل جایگاه اقتصاد دانش بنیان، تاکیدات مقام معظم رهبری و توجه ویژه سیاست گذاران به تحقق آن در اسناد بالادستی، مقاله حاضر به مرور ادبیات اقتصاد دانش بنیان پرداخته است. مقاله که به روش تحلیلی و توصیفی مبتنی بر اسناد تهیه شده است، به مباحثی مانند اقتصاد دانش بنیان در سیر اندیشه های اقتصادی، پیدایش نظریه اقتصاد دانش بنیان، تعاریف، ویژگی ها، مزایا، ارکان، شاخص های اندازه گیری، سیاست ها و وضعیت اقتصاد دانش بنیان در ایران براساس شاخص بانک جهانی پرداخته و در پایان، جمع بندی ارائه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد تحقق اقتصاد دانش بنیان نیازمند نیروی کار آموزش دیده و متخصص، سیاست های حمایتی دولت، اصلاح فرهنگ جامعه، سیستم کارای نوآوری و ابداعات، بومی کردن دانش، فناوری اطلاعات و ارتباطات، رژیم نهادی و محرک اقتصادی، حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ... می باشد. هم چنین گزارش بانک جهانی در سال 2005 نشان می دهد، یک عدم توازن بسیار بالا بین متغیرهای شاخص بانک جهانی وجود دارد. با تلاش دولت این عدم توازن در سال 2007 کمی کاهش یافته و طبق آخرین گزارش بانک جهانی در سال 2012، ایران با میانگین 91/3 از بین 146 کشور جایگاه 94 را از لحاظ اقتصاد دانش بنیان کسب کرده است.

کلیدواژگان: اقتصاد دانش بنیان، بانک جهانی، جمهوری اسلامی ایران، دانش، سرمایه انسانی

نویسندگان:

عبداله علم خواه ، مهدی صادقی شاهدانی

فصلنامه رشد فناوری - سال یازدهم، شماره 44، پاییز 1394.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.