به گزارش دیدبان:
مقدمه:

در تبیین ابعاد شکل‌گیری و خلق حماسه 9دی بایستی به دو مسأله مهم اشاره کرد. مسأله نخست، نقش تدابیر خاص مقام معظم رهبری است. ایشان با مدیریت صحیح این بحران، نقشی بی‌بدیل در خلق این حماسه داشتند. اگر تدابیر به‌موقع  و موقعیت‌شناسی دقیق و رصد درست اوضاع از سوی ایشان صورت نبود، حماسه 9دی شکل نمی‌پذیرفت. در مرحله بعد بایستی به نقش مردم اشاره کرد که با حضور به‌موقع  خود در میدان، تومار این فتنه را در هم پیچیدند. مقاله ذیل به بررسی نقش رهبری و مردم در حماسه 9دی می‌پردازد.

 چرایی اهمیت حماسه «نهم دی»

چرایی اهمیت حماسه نهم دی را بایستی با مراجعه به کلام رهبر انقلاب و همچنین عقبه تئوریک نظام بررسی کرد.

مقام معظم رهبری، حماسه نهم دی را حادثه‌ای بزرگ در تاریخ می‌دانند. به تعبیر ایشان، «حادثه 9دى یک حادثه‌ ماندنى در تاریخ ماست... این حادثه، حادثه کوچکى نیست. این حادثه، شبیه حوادث اول انقلاب است. این حادثه بایستى حفظ شود، بایستى گرامى داشته شود.»1 امام خامنه‌ای دست خدا و اهل بیت(ع) را در پیدایی و ماندگاری این حماسه بزرگ محوری دانسته، می‌فرمایند: «مطمئن باشید که روز نهم دی... در تاریخ ماند؛ این هم یک روز متمایزی شد.

شاید به یک معنا بشود گفت که در شرائط کنونی -‌که شرائط غبارآلودگیِ فضاست- این حرکت مردم اهمیت مضاعفی داشت؛ کار بزرگی بود. هرچه انسان در اطراف این قضایا فکر می‌کند، دست خدای متعال را، دست قدرت را، روح ولایت را، روح حسین‌بن‌علی(علیه‌السّلام) را می‌‌‌بیند.

این کارها کارهایی نیست که با اراده امثال ما انجام بگیرد؛ این کار خداست، این دست قدرت الاهی است؛ همان‌طور که امام(ره) در یک موقعیت حساسی -که من بارها این را نقل کرده‌‌‌‌ام- به بنده فرمودند: "من در تمام این مدت، دست قدرت الاهی را در پشت این قضایا دیدم". درست دید آن مرد نافذِ بابصیرت، آن مرد خدا.2» مقام معظم رهبری، نهم دی را پاسخ قاطع ملت به فتنه‌گران دانسته، می‌افزایند: «نهم دی در سرتاسر کشور مشت محکمی به دهان فتنه‌گران زد.»3

از این سه فراز سخنان ایشان می‌توان سه ویژگی حماسه بزرگ نه دی را بیان کرد. ویژگی اول عبارت است از ماندنی‌بودن آن در تاریخ. ویژگی دوم نیز نقش دست خدای متعال و روح ولایت در آن است و بالاخره این که نه دی عبارت است از نابودی فتنه و شکست فتنه‌گران. به همین دلیل می‌توان به اهمیت این روز بزرگ پی برد و بر یوم‌الله بودن آن تاکید ورزید.

آیت‌الله مصباح یزدی نیز در تحلیل چرایی اهمیت این روز بزرگ می‌گوید:«اگر ما تحلیل روشنی از جریان 9 دی داشته باشیم، خواهیم فهمید که چرا مقام معظم رهبری عنایت خاصی به این روز دارند و تا آن‌جایی که بنده اطلاع دارم، هیچ کس به اندازه ایشان اهمیت این روز را درک نکرده است. اما این‌که چرا کسانی از این روز و حوادثش و یادآوری و بزرگداشتش خوششان نمی‌آید، بدیهی است؛ این روز در واقع خنثی‌کننده نقشه‌ای بود که شاید حدود دو دهه استکبار جهانی با کمک مزدوران داخلی‌اش آن را طراحی کرده بود و آن‌قدر سد ثغور کرده بودند و مقدماتش را فراهم کرده بودند که مطمئن بودند به نتیجه قطعی می‌رسند.

طیف‌های مختلفی از سیاسیون داخلی و خارجی در اجرای این نقشه سهیم بودند، می‌شود گفت مثل جنگ احزاب یک ائتلافی بود از کفر و نفاق و دنیاپرستان و فرصت‌طلبان و بعضی افرادی که بی‌بصیرت بودند، هرچند سوءنیتی نداشتند؛ خب طبعا وقتی با آن نقشه‌های پیچیده و پرهزینه و طراحی‌شده وارد کار شدند و در مقابل با روشنگری مقام معظم رهبری و تبعیت مردم از ایشان مواجه شدند، با آن فراست خدادادی که مردم حزب‌اللهی و علاقه‌مندان به انقلاب دارند، همه آن نقشه‌ها را نقش بر آب کردند.

طبعا برای دشمنان، این مهم مصیبت بزرگی بود و یادآوری مصیبت هیچ وقت خوشایند نیست...»4 ایشان همچنین در بخشی دیگر از سخنان خود می‌افزاید: «یوم‌الله 9 دی در واقع یک تولد جدیدی برای انقلاب بود و اگر چنین حادثه‌ای اتفاق نیفتاده بود، خطرهای بزرگی انقلاب ما را تهدید می‌کرد که خدای متعال به برکت توجهات ولی‌عصر ارواحنا فداه و روشنگری‌های مقام معظم رهبری خطرها را رفع کرد و بار دیگر این انقلاب بیمه شد و قدم بلندی برای استحکام و پابرجایی خودش برداشت.»5

اکنون باید به این نکته بپردازیم که چه عواملی موجب شکل‌گیری این روز بزرگ شد. در این باره غیر از لطف الهی و یا به تعبیر امام خامنه ای، دست خدای متعال و روح ولایت که نقش اصلی را در شکل‌گیری و ماندگاری یوم‌الله 9دی ایفا کرده است، باید به دو عامل بسیار مهم دیگر اشاره کنیم. عامل نخست، موقعیت‌شناسی و تدبیر مقام معظم رهبری است و عامل دوم نیز به نقش مردم و زمان‌شناسی آنان ‌برمی‌گردد.

نقش موقعیت‌شناسی رهبری در ایجاد 9دی

27 سال رهبری همراه با تدبیر و بصیرت ناخدای بیدار کشتی انقلاب، بیانگر هدایت‌های داهیانه ایشان در عرصه کشورداری و حفاظت از دستاوردهای انقلاب اسلامی و راه امام و شهداست. هرگاه مشکلی متوجه نظام و انقلاب شد، این رهبری معظم انقلاب بودند که با تدبیر و بصیرت بالا و موقعیت‌شناسی مثال‌زدنی خویش، کشور را از ورطه بحران نجات دادند.

نمونه‌های متعددی را می‌توان مطرح کرد؛ چه در عرصه داخلی و وقوع بحران‌هایی چون گسترش تفکرات تکنوکرات‌گونه دولت کارگزاران، اندیشه‌های لیبرالیستی زمان اصلاحات، اندیشه‌های انحرافی در درون دولت قبل، فتنه بزرگ 78 و... و چه در عرصه خارجی همچون توطئه‌های گوناگون آمریکا و غرب ضدّ جمهوری اسلامی که همه و همه با تدبیر ایشان خنثی شد. کافی‌ست نگاهی گذرا به نقش عزت‌مدارانه و موقعیت‌شناسانه ایشان در رویارویی با فتنه دادگاه میکونوس بیندازیم.

در این دادگاه که به دنبال ترور دبیرکل حزب دموکرات کردستان و سه تن از همفکران وی در رستوران میکونوس شهر برلین آلمان برپا شد، حکم بازداشت وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، صادر و در آن از برخی مقام‌های جمهوری اسلامی به عنوان طراحان این ترور نام برده شد.

همین مسأله موجب شد تا روابط ایران و آلمان تیره شود و سفیر این کشور و نیز سفیران دیگر کشورهای اروپایی در اقدامی هماهنگ یکی پس از دیگری کشور را ترک کنند. در چنین اوضاعی، مقام معظم رهبری با اشاره به نیاز‌نداشتن جمهوری اسلامی به رابطه با کشورهای اروپایی، درباره سفیرانی که به سبب دادگاه میکونوس، کشورمان را ترک کرده بودند، با قاطعیت فرمودند:«.... سفیر آلمان، باید آخر از همه بیاید.»6

قاطعیت و تدبیر مقام معظم رهبری در این ماجرا موجب شد تا عزت جمهوری اسلامی در عرصه بین‌المللی برای همگان آشکارتر شود.

 هوشمندی ایشان در کنترل و دفع فتنه 88، اوج تدبیر و مدیریت ایشان را به رخ کشید؛ به‌گونه‌ای که این فتنه پس از چندماه، با تولد حماسه 9‌دی عملا به محاق رفت. برای بررسی چگونگی شکل‌گیری این حماسه، باید کمی به عقب بازگردیم تا نقش هوشمندانه امام خامنه‌ای را بیابیم. مدیریت موقعیت‌شناسانه رهبری در کنترل فتنه 88 این حماسه را آفرید. گرچه فتنه 88 در ادامه زنجیره توطئه‌های دشمنان بیرونی و پادوهای داخلی آنان شکل پذیرفت، ولی در ظاهر می‌توان گفت که نقطه شروع آن از زمان انتخابات ریاست جمهوری همان سال رقم خورد.

 اصحاب فتنه، عزم خود را جزم کرده بودند تا به خیال خویش نظام اسلامی را ساقط کنند، اما رهبری بیدار نظام مرحله به مرحله و با درک درست از زمان و مکان، به تدبیری هوشمندانه دست زدند. به تعبیر علامه مصباح یزدی، «بنده گمان نمی‌کنم هیچ کس حقیقت این فتنه را مثل مقام معظم رهبری شناخته باشد. ما روزی هزاران بار باید خدا را شکر کنیم که به ما رهبری عنایت فرموده که این فراست‌های فوق عادی را دارند و مطالبی را درک می‌کنند که دیگران باید با گذشت زمان‌های طولانی و ظاهرشدن شواهد و دلائل فراوان به زحمت باور کنند ولی ایشان گاهی قبل از وقوعش پیش‌بینی می‌کنند و بعد هم قاطعانه برخورد می‌کنند.

 این‌که این مسأله در سال 88 فتنه بزرگی بود من هیچ شکی ندارم. هنوز هم اهتمامی که ایشان به این مسأله دارند و خطری که از فتنه احساس می‌کنند فکر نمی‌کنم هیچ کس دیگری آن طور احساس کند. الان هم در مقطع فعلی مهم‌ترین خطر برای آینده ما از همین فتنه و سران فتنه است ولی فتنه منحصر به این نیست، خطرات دیگری هم هست که شاید در درازمدت بسیار مهم باشد ولی مهم‌ترین خطر فعلی از همین هاست.»7

مدیریت لحظه به لحظه معظم‌له که از دید موقعیت‌شناسانه ایشان سرچشمه می‌گیرد، به خلق حماسه‌ای بزرگ به نام 9دی انجامید. اما این مدیریت چگونه شکل پذیرفت؟

1 . هشدار و انذار قبل از انتخابات

رهبری پیش از انتخابات، با نگاه تیزبین خویش پیش‌بینی می‌کردند که فتنه بزرگی در راه است؛ اما از آن جایی که نمی‌توان قبل از جنایت قصاص کرد، ایشان تنها درباره وقوع این فتنه هشدار دادند و همگان را به بصیرت فراخواندند. امام خامنه‌ای در 9 اردیبهشت 1388 و در دیدار جمعی از معلمان، پرستاران و کارگران این خطر را گوشزد کردند: «یکی از دشمنی‌ها همین است که این پدیده باارزش تاثیرگذار حضور مردم و نقش‌آفرینی مردم در اداره کشور را در تبلیغات خودشان نفی کنند یا ندیده بگیرند یا انکار کنند.

بارها و بارها در اظهارات صریح‌شان، در اظهارات کنایه‌آمیزشان در انتخابات کشورمان خدشه کردند. نه؛ انتخابات کشور ما از انتخابات اکثر این کشورهای مدعی دموکراسی هم آزادتر است، هم پرشورتر، هم انگیزه مردم در این انتخابات بیش‌تر است. انتخابات پرشور، انتخابات خوب، سالم. دشمن خدشه می‌کند. از دشمن انتظاری هم جز دشمنی نیست. چه انتظاری هست؟ بی‌توقعی از دوستان است.

بی‌توقعی از کسانی است که جزو این ملّتند؛ واقعیات را دارند می‌بینند؛ می‌بینند که این انتخابات چگونه سالم و متقن انجام می‌گیرد. در عین حال همان حرفی را که دشمن می‌زند این‌ها هم می‌زنند. من انتظارم این است که کسانی که با ملت ایرانند، جزو ملت ایرانند، توقع دارند ملت به آن‌ها توجه کنند، این‌ها دیگر علیه ملت ایران حرف نزنند و انتخابات ملت ایران را زیر سؤال نبرند. مرتب تکرار نکنند که آقا این انتخابات، انتخابات نیست. چرا دروغ می‌گویند؟ چرا این همه زحماتی را که این مسؤولان در طول این سال‌های متمادی متحمل شدند، ندیده می‌گیرند؟ چرا؟ چرا ناسپاسی می‌کنند؟»

 ایشان هشدار جدی بعدی را در سالگرد رحلت حضرت امام(ره) و حدود یک هفته قبل از انتخابات متذکر می‌شوند: «از دو سه ماه قبل از این رادیوهای بیگانه شروع کردند به بدنام‌کردن مردم. گاهی گفتند: این انتخابات نیست. انتصابات است. گاهی گفتند: این یک بازی کنترل‌شده درون حکومت است. گفتند: این کاندیداها خودشان دارند بازی می‌کنند. نامزدهای مختلف که می‌بینید با هم اختلاف نظر دارند، این‌ها هم ظاهرسازی است. بازی است. گاهی گفتند: در انتخابات قطعا تقلب انجام خواهد گرفت. هر وقتی یک چیزی گفتند. مقصود از همه این تخریب‌ها یک چیز است و او این‌که می‌خواهند ملت در انتخابات مشارکت قوی و نمایانی نکند.»

به‌واقع ایشان در دوره پیش از انتخابات از رمز فتنه فتنه‌گران یعنی «تقلب» خبر می‌دهند و همگان را به هوشیاری فرامی‌خوانند.

2. آرامش‌بخشی در ایام منتهی به انتخابات

یکی از تدابیر موقعیت‌شناسانه مقام معظم رهبری، آرامش و طمأنینه خاص ایشان و انتقال این آرامش به درون کشور و در میان مردم بود. بی‌گمان، اگر ایشان هم مانند برخی افراد با عصبانیت و خشم با فتنه پیش رو مقابله می‌کردند، آتش این فتنه شعله‌ورتر می‌شد. یکی از موارد آرامش رهبری را می‌توان در برخورد مدبّرانه ایشان با نامه سرگشاده‌ آقای هاشمی رفسنجانی مشاهده کرد.

ارسال سرگشاده این نامه بدون سلام و والسلام، واکنش‌های تندی را در میان ملت انقلابی ایران برانگیخت. اما امام خامنه‌ای با مدیریت صحیح این فضا، امکان هرگونه سوء‌استفاده دشمنان و مخالفان را از بین برد. سکوت هوشمندانه و بی‌پاسخ گذاشتن این نامه‌ موجب شد تا آرامشی خاص در میان مردم حاکم شود. اگر ایشان در آن مقطع واکنش نشان می‌دادند، فتنه‌گران از آن مستمسکی به نفع خود می‌ساختند و موضع‌گیری ایشان را دخالت مستقیم در انتخابات مطرح و از آن سوءاستفاده می‌کردند.

در روز انتخابات نیز این مواضع آرامش‌بخش ادامه یافت. ایشان پس از انداختن رأی خویش به صندوق آرا، تاکید کردند: «امروز هم من امیدوارم و از مردم خواهش می‌کنم که توجه کنند همین امنیت، همین آرامش و همین متانت و سکینه‌ روحی لازم، در آن‌ها وجود داشته باشد. ممکن است بدخواهانی بخواهند در مراکز رأی تشنج ایجاد کنند؛ هرگونه تشنجی به ضرر صندوق‌های رأی تمام خواهد شد؛ یعنی به ضرر آرای مردم و به ضرر مردم است؛ اگر کسانی خواستند چنین تشنجی ایجاد کنند، خود مردم نگذارند و با متانت، با صبر و با حلم و وقار خودشان، مانع بشوند از این‌که خواسته بدخواهان این ملت عملی بشود.

به شایعات هم خیلی گوش نکنند. من دیدم دیروز و دیشب ـ‌در این پیامک‌های فراوانی که دست مردم هست- شایعاتی را از قول من نقل می‌کردند که دروغ محض بود و واقعیت نداشت. آدم‌های خوش‌نیت و سالم این کارها را نمی‌کنند؛ آدم‌های ناسالم از این کارها می‌کنند؛ توی همه بخش‌ها و همه‌ گروه‌ها هم کم‌و‌بیش ممکن است آدم ناسالم ـ‌که سوءنیت داشته باشند و حسن‌نیت نداشته باشند‌ـ پیدا بشود.

به این شایعات هم توجه نکنند. امروز هم ممکن است باز شایعاتی ـ‌نسبت به بخش‌های مختلف انتخابات‌ـ بین مردم وجود داشته باشد؛ ما اعتمادمان در درجه‌ اول ـ‌در اول و آخر‌ـ به لطف خدا و به کمک الهی است و از خدای متعال استعانت می‌کنیم و کمک می‌خواهیم، و در درجه‌ بعد به آگاهی و رشد و هوشیاری مردم است.»

3 . تدابیر حکیمانه بعد از انتخابات

 با نزدیک شدن به ساعت‌های پایانی انتخابات، فتنه‌ای که رهبری درباره‌اش هشدار داده بودند، با رمز تقلب کلید خورد. ابتدا در حالی که هنوز رأی گیری ادامه داشت و شمارش آرا شروع نشده بود، یکی از کاندیداها پیشاپیش خود را پیروز انتخابات اعلام کرد و به دنبال آن پس از شمارش آرا و انتخاب شخصی دیگر، همان کاندیدا بر خلاف قانون به آشوب و اردوکشی خیابانی دست زد. اما باید دید موضع امام خامنه ای در دوران پس از انتخابات چه بود. مواضع ایشان را که حکایت از موقعیت شناسی خاص رهبری دارد، می‌توان در چند شاخصه جست‌وجو کرد:

3-1-  تأکید بر قانون:

تأکید ایشان بر قانون‌گرایی و قانون‌مداری، یک اصل مهم بود. رهبری ضمن دعوت کاندیداهای معترض به پیگیری مطالبات خود از مجرای قانون، خودشان نیز از اختیارات اصل 57 استفاده کردند و بر آن اساس با تمدید 5‌روزه مهلت رسیدگی به شکایت‌ها موافقت کردند. با این حال هیچ‌گاه در برابر قانون‌شکنان کوتاه نیامدند و قاطعانه در برابر قانون‌گریزی ایستادند. مقام معظم رهبری در دیدار با نمایندگان کاندیداها در 26 خرداد تاکید می‌کنند: «ممکن است کسانی همان‌طور که حالا آقایان هم ذکر کردید، اشکالات و اعتراضاتی را بر مجاری گوناگون امور در انتخابات ثبت کرده باشند و اعتراض داشته باشند، که البته راه‌های قانونی وجود دارد. رسیدگی به این‌ها حتماً باید انجام بگیرد. مواردی را آقایان ذکر کردید.

من درخواست می‌کنم از آقایان مسؤول در وزارت کشور و همچنین در شورای نگهبان که به این موارد دقیقاً رسیدگی کنند. اگر چنان‌چه بعضی از اشکالات، مقتضىِ این هست که پاره‌ای از صندوق‌ها بازشماری بشود، اشکالی ندارد. حالا مثلاً یک مورد را آقایان ذکر کردند که آن شخص گفته که رأی فلان نامزد این تعداد است، بعد در شمارش تعداد دیگری معرفی شده؛ خیلی خوب، کاری ندارد؛ صندوق‌های مورد اشکال را، یا به طور تصادفی تعدادی از صندوق‌ها را بازشماری کنند؛ خودِ نمایندگان ستادها هم حضور داشته باشند و ببینند، تا اطمینان کامل برای همه حاصل بشود.»

3-2- خودی دانستن همه رأی‌دهندگان:

یکی از تدابیر هوشمندانه ایشان، تقدیر از همه مردم و مشخصا هواداران کاندیداهای انتخابات بود. ایشان در این باره تاکید کردند: «امروز نظام اسلامی نشان دارد می‌دهد که مردم‌سالارىِ واقعی در او حکم‌فرماست. مردم می‌آیند می‌نشینند پای صحبت نامزدهای مختلف، گوش می‌کنند، بعد در حدود شاید ده روز، پانزده روز در خیابان‌ها حضور فعال دارند. این به نظر من خیلی مسأله‌ مهمی است.

ما باید به این شب‌های گوناگون و متعددی که در خیابان‌های تهران و بعضی از شهرستان‌های دیگر مردم جمع می‌شدند و بعضی از این نامزد، بعضی از آن نامزد حمایت می‌کردند، شعار می‌دادند و هیچ‌گونه درگیری بین این‌ها وجود نداشت، افتخار بکنیم؛ این خیلی چیز مهمی است. مردم ما اینند؛ اختلاف سلیقه هم دارند، نظرات مختلفی هم نسبت به نامزدهای مختلف دارند، اما با همدیگر هم کار می‌کنند...آن کسانی که اجتماع می‌کنند برای حمایت از یک نامزد، با آن کسانی که اجتماع می‌کنند برای حمایت از نامزد دیگر، هر دو ملت ایرانند، گروه‌هایی از مردمند؛ ما باید با این دید نگاه کنیم.»8

3-3 – تلاش برای جلوگیری از سقوط فتنه گران:

تدبیر دیگر رهبری، تلاش برای جلوگیری از سقوط فتنه‌گران در دام بیگانگان بود. ایشان از همین رو در تألیف قلوب کوشیده، همه کاندیداها را درون نظام معرفی می‌کنند: «این چهار نفری که وارد عرصه‌ این انتخابات جدی شدند، همه‌شان جزو عناصر نظام و متعلق به نظام بودند و هستند. یکی از این‌ها رئیس‌جمهور کشور ماست؛ رئیس‌جمهور خدوم، پرکار، زحمتکش، مورد اعتماد. یکی از آن‌ها نخست‌وزیرِ هشت‌سال در دوران ریاست‌جمهوری خود بنده است. یکی از آن‌ها فرمانده سپاه در سال‌های متمادی و یکی از فرماندهان اصلی دوران دفاع مقدس بوده است. یکی از آن‌ها دو دوره رئیس قوه مقننه کشور بوده است؛ رئیس مجلس شورای اسلامی بوده است.

 این‌ها عناصر نظامند؛ این‌ها همه‌شان متعلق به نظامند. البته اختلاف‌نظر دارند، اختلاف برنامه دارند، در جهتگیری‌های گوناگون سیاسی با هم تفاوت‌های متعددی دارند؛ اما همه‌شان مال نظامند؛ چهار نفر از عناصر نظامند. این رقابت درون نظام تعریف شد؛ نه رقابت بین درون نظام و بیرون نظام، که رادیوی صهیونیستی و رادیوی آمریکا و رادیوی انگلیسِ خبیث و دیگران هی می‌خواهند این را دامن بزنند. نخیر، رقابتی بود در درون نظام و بین عناصر وابسته به نظام؛ متعلق به نظام، و همه‌شان هم با این سوابق. همه‌شان را من از نزدیک می‌شناسم، افکارشان را می‌دانم، سلائقشان را می‌دانم، خصوصیات رفتاری‌شان را می‌دانم، با همه‌شان از نزدیک من کار کردم.»9

3-4-  قاطعیت در برابر زیاده‌خواهی‌ها:

موضع دیگر رهبری، تمکین‌نکردن دربرابر پیشنهادهایی همچون تشکیل شورای حل مسأله و برخورد قاطع در برابر پیشنهاد ابطال انتخابات بود. جریان فتنه به صورت جدی در پی ابطال انتخابات بود و رهبری نیز قاطعانه در برابر این پیشنهاد ساختارشکنانه و غیرقانونی ایستادند. ایشان در26 خرداد همان سال و در دیدار با نمایندگان نامزدها فرمودند: «یک مطلبی هم راجع به ابطال انتخابات بگویم که دیگر هیچ وقت چنین مطلبی را تکرار نکنید. اگر امروز تمام دنیا نیز روبه‌رویم جمع شوند و بایستند و بگویند انتخابات باید ابطال شود، بنده هرگز زیر بار نخواهم رفت. ابطال انتخابات تودهنی به مردم است و بنده به هیچ عنوان از حقوق مردم کوتاه نخواهم آمد.»

3-5- مدارای هوشمندانه:

تدبیر دیگر ایشان، مدارای هوشمندانه بود تا شاید جریان فتنه به خود آید و به جبران خطاهایش بپردازد. به همین سبب، در این مدت هیچ برخوردی با سران فتنه نشد. این مدارا و صبر و حوصله تا آن جایی بود که حتی به تعبیر رهبری با گلایه‌مندی برخی از دوستداران نظام همراه شد.

ایشان در یکی از به‌یاد‌ماندنی‌ترین بیانات خود در تحلیل فتنه 88 می‌فرمایند: «یک نکته را هم به جوانان عزیز انقلابی، به فرزندان عزیز انقلابی خودم، به فرزندان بسیجی -‌از زن و مرد‌- عرض بکنم: جوانان از اطراف و اکناف کشور، از آن‌چه که تهتّک بیگانگان از ایمان دینی به گوششان می‌خورد یا با چشمشان می‌‌‌‌بینند، عصبانی هستند؛ وقتی می‌بینند روز عاشورا چگونه یک عده‌‌‌‌ای حرمت عاشورا را هتک می‌کنند، حرمت امام حسین(ع) را هتک می‌کنند، حرمت عزاداران حسینی را هتک می‌کنند، دل‌هاشان به درد می‌‌‌‌‌آید، سینه‌‌‌‌‌هاشان پر می‌شود از خشم؛ البته خوب، طبیعی هم هست، حق هم دارند؛ ولی می‌خواهم عرض بکنم جوان‌های عزیز مراقب باشند، مواظب باشند که هرگونه کار بی‌رویه‌‌‌ای، کمک به دشمن است.

این‌جا جوان‌ها تلفن می‌کنند -‌می‌فهمم من، می‌خوانم، غالباً تلفن‌ها و نامه‌ها را خلاصه می‌کنند، هر روز می‌آورند، من نگاه می‌کنم‌- می‌بینم همین‌طور جوان‌ها گله‌‌‌‌‌مند، ناراحت و عصبانی؛ گاهی هم از بنده گله می‌کنند که چرا فلانی صبر می‌کند؟ چرا فلانی ملاحظه می‌کند؟ من عرض می‌کنم؛ در شرائطی که دشمن با همه وجود، با همه‌ امکاناتِ خود درصدد طراحی یک فتنه است و می‌خواهد یک بازی خطرناکی را شروع کند، باید مراقبت کرد او را در آن بازی کمک نکرد. خیلی باید با احتیاط و تدبیر و در وقت خودش با قاطعیت وارد شد.

دستگاه‌‌‌‌های مسؤولی وجود دارند، قانون وجود دارد؛ بر طبق قانون، بدون هیچ‌گونه تخطی از قانون، بایستی مُرّ قانون به صورت قاطع انجام بگیرد؛ اما ورود افرادی که شأن قانونی و سمت قانونی و وظیفه قانونی و مسؤولیت قانونی ندارند، قضایا را خراب می‌کند. خدای متعال به ما دستور داده است: «و لایجرمنّکم شنئان قوم علی ان لاتعدلوا اعدلوا هو اقرب للتّقوی». بله! یک عده‌‌‌‌ای دشمنی می‌کنند، یک عده‌‌‌‌ای خباثت به خرج می‌دهند، یک عده‌ای از خباثت‌‌‌کنندگان پشتیبانی می‌کنند - این‌ها هست‌- اما باید مراقب بود.

اگر بدون دقت، بدون حزم، انسان وارد برخی از قضایا بشود، بی‌‌‌‌گناهانی که از آن‌ها بیزار هم هستند، لگدمال می‌شوند؛ این نباید اتفاق بیفتد. من برحذر می‌دارم جوان‌های عزیز را، فرزندان عزیز انقلابیِ خودم را از این‌که یک حرکتی را خودسرانه انجام بدهند؛ نه! همه چیز بر روال قانون.»10

تدابیر موقعیت‌شناسانه امام خامنه‌ای موجب شد تا فتنه مذکور به پایان خط خود نزدیک شود. پس از آن‌که فتنه‌گران به فتنه‌گری خود استمرار بخشیدند و در روز قدس سال 1388 شعار «نه غزه٬ نه لبنان٬ جانم فدای ایران» سر ‌دادند و در اوج فتنه‌انگیزی، حرمت عاشورای حسینی را هم نگاه نداشتند، دیگر زمان صبر و تحمل به پایان رسید و در روز چهارشنبه 9 دی با اجتماع عظیم و میلیونی مردم ولایت‌مدار، مهری باطل بر فتنه‌گری فتنه گران زدند. اگر نبود رهبری داهیانه و موقعیت‌شناسی مقام معظم رهبری در مدیریت و کنترل فتنه، هیچ‌گاه حماسه‌ای به نام 9‌دی خلق نمی‌شد.

نقش موقعیت‌شناسی مردم  در ایجاد 9دی

بعد از نقش رهبری باید به نقش موقعیت‌شناسی مردم در خلق این حماسه اشاره کرد. مردم ولایت‌مدار کشورمان گوش به فرمان رهبری، لحظه به لحظه حرکت فتنه‌گران را رصد می‌کردند و منتظر اشاره رهبری بودند تا تومار این فتنه را درهم‌بپیچند. فرصت در‌هم‌پیچیدن این فتنه در نهم دی فراهم شد. مردم بصیر کشورمان با زمان‌شناسی خاص خود در این روز حضور یافتند و این حماسه را خلق کردند.

 به تعبیر امام خامنه‌ای، «نهم دی با دهم دی فرقی ندارد؛ این مردمند که ناگهان با یک حرکت -‌که آن حرکت برخاسته از همان عواملی است که نوزدهم دیِ قم را تشکیل داد؛ یعنی برخاسته از بصیرت است، از دشمن‌‌‌‌‌شناسی است، از وقت‌‌‌‌‌شناسی است، از حضور در عرصه مجاهدانه است‌- روز نهم دی را هم متمایز می‌کنند.»11

برای بررسی نقش موقعیت‌شناسی مردم در این حماسه می‌توان به بیانات مقتدای انقلاب اشاره کرد که در زمان‌های گوناگون این نقش را برشمردند و از این حماسه‌سازی تجلیل کردند. سخنان مقام معظم رهبری را می‌توان چنین دسته‌بندی کرد:

1. هشت‌ماه پرافتخار و عبرت‌آموز:

رهبر معظم انقلاب 8 ماه ایستادگی و بصیرت مردم را می‌ستایند و حضور آنان در راه‌پیمایی نهم دی را قوی‌ترین و آخرین ضربه بر پیکره فتنه می‌دانند: «قوی‌ترین و آخرین ضربه را ملت در روز نهم دی ... وارد کرد. ...همه کسانی که در عرصه سیاسی به هر نامزدی رأی داده بودند، وقتی دیدند دشمن در صحنه است، وقتی فهمیدند اهداف پلید دشمن چیست، نسبت به آن کسانی که قبلاً به آن‌ها خوشبین هم بودند، تجدیدنظر کردند؛ فهمیدند که راه انقلاب این است، صراط مستقیم این است. در بیست و دوی بهمن، ملت همه با یک شعار وارد میدان شدند.

خیلی تلاش کردند، شاید بتوانند بین ملت دودستگی ایجاد کنند؛ اما نتوانستند. و ملت ایستاد؛ این پیروزی ملت بود. از بیست و دوم خرداد تا بیست و دوم بهمن -‌هشت ماه‌- یک فصل پرافتخار و پرعبرتی برای ملت ایران بود؛ این یک درس شد. آگاهی جدیدی به وجود آمد. فصل تازه‌ای در بصیرت ملت ایران گشوده شد. این یک زمینه‌ بسیار مهمی است. باید بر اساس این زمینه، حرکت کنیم.»12

2. نهم دی ماه؛ یک کار غیرمتوقع

ایشان حماسه نهم دی ماه را یک کار غیرمتوقع می‌دانند که با موقعیت‌شناسی مردم رخ داد: «راهپیمایی مردم در بیست و دوی بهمن با همه‌ عظمتی که دارد... یک کار متعارف است، یک کار روان‌شده است، شناخته‌شده است، متوقع است که انجام بگیرد و انجام می‌گیرد؛ اما بیست و سه‌ تیر در سال 78، یک کار متعارف نبود، یک کار متوقع نبود؛ اهمیت داشت که این مجموعه بداند و بفهمد که این کار در آن شرائط، لازم است و آن را انجام بدهد.

کار نهم دی ماه .... هم همین جور بود. شناختن موقعیت، فهمیدن نیاز، حضور در لحظه‌ مناسب و مورد نیاز؛ این اساس کار است که مؤمن باید این را هم با خود همراه داشته باشد تا بتواند وجودش مؤثر بشود؛ آن کاری را که باید انجام بدهد، بتواند انجام بدهد.»13

3. حماسه نهم دی ماه؛ دست اراده الهی

ایشان همچنین حماسه نهم دی ماه را مرهون دست اراده‌ و قدرت الهی ذکر می کنند و می‌فرمایند:«راز ماندگاری این انقلاب، اتکای به ایمان‌هاست؛ اتکای به خداست. لذا شما می‌بینید آن روزی که توده عظیم مردم در سرتاسر کشور احساس کنند که دشمنی‌ای متوجه انقلاب است، احساس کنند که دشمنیِ جدی‌ای وجود دارد، بدون فراخوان حرکت می‌کنند می‌آیند.

روز نهم دی شما دیدید در این کشور چه اتفاقی افتاد و چه حادثه‌ای پیش آمد. دشمنان انقلاب که همیشه سعی می‌کنند راهپیمایی‌های میلیونی را بگویند چند هزار نفر آمده‌اند -‌تحقیر کنند، کوچک کنند‌- اعتراف کردند و گفتند در طول این بیست سال، هیچ حرکت مردمی‌ای به این عظمت در ایران اتفاق نیفتاده است؛ این را نوشتند و گفتند. آن کسانی که سعی در کتمان حقائق درباره جمهوری اسلامی دارند، این را گفتند.

 علت چیست؟ علت این است که مردم وقتی احساس می‌کنند دشمن در مقابل نظام اسلامی ایستاده است، می‌آیند توی میدان. این حرکتِ ایمانی است، این حرکتِ قلبی است؛ این چیزی است که انگیزه‌ خدایی در آن وجود دارد؛ دست قدرت خداست، دست اراده‌ الهی است؛ این چیزها دست من و امثال من نیست. دل‌ها دست خداست. اراده‌ها مقهور اراده‌ پروردگار است. وقتی حرکت خدایی شد، برای خدا شد، اخلاص در کار بود، خدای متعال این‌جور دفاع می‌کند.»14

4. چشم دنیا خیره از حماسه مردمی

امام خامنه‌ای معتقدند که حماسه ملت در روز نهم دی ماه، چشم همه دنیا به‌ویژه دشمنان نظام وانقلاب را خیره کرد: «شما دیدید فتنه‌ای به وجود آمد، کارهایی شد، تلاش‌هایی شد، آمریکا از فتنه‌گران دفاع کرد، انگلیس دفاع کرد، قدرت‌های غربی دفاع کردند، منافقین دفاع کردند، سلطنت‌طلب‌ها دفاع کردند؛ نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که در مقابل همه‌ این اتحاد و اتفاق نامیمون، مردم عزیز ما، ملت بزرگ ما در روز نهم دی... آن‌چنان عظمتی از خودشان نشان دادند که دنیا را خیره کرد.»15

5. نهم دی ناشی از حس مسؤولیت‌شناسی مردم بود

ایشان همچنین حماسه نه دی را ناشی از حس مسؤولیت‌شناسی مردم دانسته، می‌افزایند:« هیچ کس نگوید من تکلیفی ندارم، من مسؤولیتی ندارم؛ همه مسؤولند. مسؤولیت معنایش این نیست که اسلحه ببندیم، بیاییم توی خیابان راه برویم؛ در هر کاری که هستیم، احساس مسؤولیت کنیم؛ مسؤولیت دفاع از انقلاب و از نظام جمهوری اسلامی؛ یعنی از اسلام، یعنی از حقوق مردم، یعنی از عزت کشور.

این، شرط اول: همه باید این احساس مسؤولیت را داشته باشیم. و من می‌بینم که این احساس مسؤولیت را داریم. این را مردم کشور ثابت کردند، ثابت می‌کنند؛ حالا یک نمونه‌ واضحش همین 9 دی بود... مردم حضور خودشان را، آمادگی خودشان را، سرزندگی و نشاط خودشان را نشان داده‌اند، باز هم نشان خواهند داد.»16

6. مشتی بر دهان فتنه‌گران

 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر این نکته نیز تاکید می‌کنند که این حماسه، مشتی محکم بر دهان فتنه‌گران بود: «مردم ما در مقابله با فتنه، خودشان به پا خاستند. نهم دی در سرتاسر کشور مشت محکمی به دهان فتنه‌گران زد. این کار را خود مردم کردند. این حرکت‌ -‌ ‌همان‌طوری که گویندگان و بزرگان و همه بارها گفته‌اند‌- یک حرکت خودجوش بود؛ این خیلی معنا دارد؛ این نشانه‌ این است که این مردم بیدارند، هشیارند. دشمنان ما باید این پیام را بگیرند. آن کسانی که خیال می‌کنند می‌توانند میان نظام و میان مردم جدایی بیندازند، ببینند و بفهمند که این نظام، نظام خود مردم است، مال مردم است. امتیاز نظام ما به این است که متعلق به مردم است.»17

7. دو عنصر حاکم بر حضور مردم

ایشان با تاکید بر این که 9دی شکل بارز و روشنی از ادامه روح حاکم بر 22 بهمن بود، می‌فرمایند: «در قضیه‌ 9 دى سال 88 یک نکته اساسى است و آن نکته برمی‌گردد به هویت انقلاب و ماهیت انقلاب. یعنى همان روحى که حاکم بود بر اصل انقلاب ما و آن حضور عظیمِ بى‌نظیرِ تاریخى در سال 57، همان روح در ماجراى 9 دى نشان داده شد؛ کمااین‌که در قضایاى گوناگونِ دیگر هم نشان داده شده، لیکن در 9 دى به شکل بارزى نشان داده شد؛ به طورى که جاى انکار و تردید و تأمل براى هیچ‌کس از بدخواهان و دوستان و دشمنان و دیگران باقى نگذارد.

 آن روح چه بود؟ روح دیانتِ حاکم بر دل‌هاى مردم بود. پس این‌جا ما دو تا عنصر در کنار هم داریم: یک عنصر، عنصر مردم است؛ که مردم در هر کشورى، در هر جامعه‌اى، اگر چنان‌چه همت کنند، بصیرت به خرج بدهند، عمل کنند و وارد میدان بشوند، می‌توانند همه‌ مشکلات را حل کنند. یعنى بزرگ‌ترین کوه‌ها در مقابل حضور مردم از بین می‌رود؛ می‌توانند کوه‌هاى بزرگ را جابه‌جا کنند... عنصر دوم هم عنصر ایمان دینى مردم است... 9 دى این را نشان داد.»18

8. نهم دی و عمل صالح مردمی

امام خامنه‌ای نهم دی را تبلور عمل صالح مردم می‌دانند؛ عمل صالحی که نقشه فتنه‌گران را نقش بر آب کرد: «9 دى یک نمونه‌اى بود از همان خصوصیتى که در خود انقلاب وجود داشت؛ یعنى مردم احساس وظیفه‌ دینى کردند و دنبال این وظیفه، عمل صالحِ خودشان را انجام دادند. عمل صالح این بود که توى خیابان بیایند، نشان بدهند، بگویند مردم ایران اینند.

با این حرکت مردم، آن حجم عظیم تبلیغات دشمن که می‌خواست فتنه‌گران را مردم ایران معرفى کند و این‌جور نشان بدهد که مردم ایران از انقلابشان، از نظامشان برگشتند، به‌کلى نقش بر آب شد؛ یعنى مردم نشان دادند که این، مردم ایران است. تحلیل‌گران خارجى وقتى نگاه کردند، گفتند از بعد از رحلت امام بزرگوار، یا شاید بعضى گفتند از بعد از حرکات اول انقلاب، هیچ اجتماعى با این بزرگى، با این تپش، با این شور و هیجان وجود نداشته، که مردم وارد میدان شدند. این، حقیقت 9 دى است.»19

9. نهم دی، خنثی کننده انقلاب رنگی دشمنان

بی‌گمان فتنه 88 با هدف راه‌اندازی انقلابی مخملین از سوی غرب شکل گرفت که با موقعیت‌شناسی مردم و حضور به‌موقع  آنان در صحنه، این توطئه نقش بر آب شد: «امریکایی‌ها در سال 88 به دنبال آن بودند که تجربه موفق خود در چند کشور را به بهانه انتخابات در ایران نیز اجرا کنند و با برجسته‌سازی اقلیتی که رأی نیاورده بود و با حمایت مالی و سیاسی از آن‌ها نتیجه انتخابات را به هم بزنند اما انقلاب و کودتای رنگی آن‌ها در ایران با حضور مردم، شکست خورد.»20

این نه‌گانه رهبری در وصف موقعیت‌شناسی مردم در نهم دی و مقابله با فتنه نشان می‌دهد که نقش مردم در این حماسه بزرگ چقدر پررنگ است. اگر نبود موقیت‌شناسی رهبری و حضور به‌موقع مردم، هرگز حماسه‌ای به نام نهم دی شکل نمی‌‌گرفت و فتنه فتنه‌گران کارساز می‌شد. پس باید گفت که اقدام به‌موقع  رهبری و مردم، انقلاب را واکسینه و فتنه را ریشه‌کن کرد.

 پی‌نوشت‌ها:

1. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت 9 دی21 /آذر/ 1390.

2. بیانات در دیدار مردم قم در سالگرد قیام نوزدهم دی ماه 1388/10/19.

3. بیانات در دیدار هزاران نفر از مردم استان گیلان‌ 1389/10/8.

4. مصاحبه حضرت آیت‌الله مصباح یزدی با هفته‌نامه 9 دی به مناسبت یوم‌الله نهم دی‌ماه.

5. همان.

6. بیانات مقام معظم رهبرى در صحن مطهّر حضرت امام رضا (ره)، 1377/01/01 .

7. مصاحبه حضرت آیت‌الله مصباح یزدی با هفته‌نامه 9 دی به مناسبت یوم‌الله نهم دی‌ماه.

8. بیانات در دیدار نمایندگان نامزدهای انتخابات، 1388/03/26.

9. بیانات در خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران، 1388/03/29.

10. بیانات در دیدار مردم قم، 1388/10/19.

11. بیانات در دیدار مردم قم در سالگرد قیام نوزدهم دی ماه 1388/10/19.

12. بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی  1389/01/01.

13. بیانات در دیدار با اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی  1388/10/29.

14. بیانات در دیدار فرمانده و پرسنل نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران 1388/11/19.

15. خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران در حرم امام خمینی (ره) در بیست و یکمین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) 1389/03/14.

16. دیدار مردم مازندران در سالگرد حماسه 6 بهمن 1388/11/6.

17. بیانات در دیدار هزاران نفر از مردم استان گیلان‌ 1389/10/8.

18. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت 9 دی21 /آذر/ 1390.

19. همان

20. 19 /دی/ 1394.

فصلنامه فرهنگ پویا شماره 32