با پایان مذاکرات ایران و گروه 1+5، این کشورها توافق کردند تا این مذاکرات را بار دیگر در ماه آوریل در آلماتی قزاقستان از سر بگیرند. دریل جی کیمبال، متخصص کنترل تسلیحات، معتقد است این توافق برای برگزاری مجدد مذاکرات می‌تواند مثبت باشد، اما این در گروی آن است که ایران به تعهداتش در این زمینه پایبند باشد و دیگر برنامه‌ی تسلیحاتی اتمی‌اش را پی نگیرد. او می‌افزاید یکی از این مشکلات این است که ایران موضوع تعلیق را نمی‌پذیرد. آن‌ها در ابتدای امر خواستار تخفیف تحریم‌ها هستند. کشورهای غربی نیز تمایلی به کاهش تحریم‌ها ندارند مگر تا زمانی که گام‌های سازنده‌ای از ایران در محدود کردن غنی سازی بیست درصدی ببینند.
- مذاکرات دو روزه‌ی گروه 1+5 با ایران به تازگی در آلماتی قزاقستان به پایان رسیده است، با این تلاش که برنامه‌ی اتمی ایران را محدود کنند. سعید جلیلی، رییس گروه مذاکره کننده‌ی ایرانی، این مذاکرات را گامی مثبت ارزیابی کرد، اما سخنگوی گروه غربی کمی محتاط تر عمل کرد. نظر شما راجع به تاثیر این مذاکرات چیست؟
- من فکر می‌کنم مذاکرات آلماتی به آن چیزی که انتظار داشتیم رسید، که همان ارائه پیشنهادهای به روز شده و مبادله‌ی افکار بود. هیچ کس در این دوره از مذاکرات انتظار گشایش نداشت. هشت ماه از آخرین دور مذاکرات می‌گذرد. ما ده سال است که درباره‌ی برنامه‌ی اتمی ایران صحبت می‌کنیم.
■ غرب دیگر به دنبال توقف برنامه‌ی اتمی ایران نیست، بلکه خواستار محدود کردن آن است■
بنابراین افراد آگاه می‌دانند که این پیشرفت تنها از طریق پیگیری مذاکرات جدی محقق می‌شود و این یک امر مثبت است که هر دو طرف قرار ملاقاتی را در سطح کارشناسان در هجدهم مارس در استانبول و همچنین قراری را در سطح دیپلمات‌ها در پنجم یا ششم آوریل در آلماتی معین کرده‌اند. طرف ایرانی این ملاقات را مثبت ارزیابی کرد، در حالی که 1+5 آن را مفید قلمداد کردند. من هم با مفید بودن این ملاقات موافقم چرا که هنوز به نتیجه‌ی ملموسی نرسیده‌ایم. این روند تنها زمانی مثبت خواهد بود که ایران به تعهداتش در محدود کردن برنامه‌ی اتمی‌اش عمل کند و برنامه‌ی ساخت سلاح را متوقف کند.
- ایران هم چنان مصر است که به دنبال ساخت سلاح نیست، پس چرا با پیشنهاد قدرت‌های غربی موافقت نمی‌کند، پیشنهادی که هدفش این است که به ایران اجازه دهد تا برنامه‌ی صلح آمیز خود را ادامه دهد اما در عین حال تولید اورانیوم غنی شده برای ساخت سلاح را محدود می‌کند؟
- این سؤال خوبی است. اما در حال حاضر در موقعیتی هستیم که ایران حاضر به تعلیق غنی سازی در آغاز مذاکرات نیست. آن‌ها قبل از هر گونه توافقی خواهان تخفیف تحریم‌ها هستند.
■ غرب برای سبک تر کردن تحریم‌ها منتظر برداشتن گام‌های جدی از سوی ایران است ■
کشورهای غربی نیز تمایلی به آسان گرفتن در تحریم‌ها ندارند مگر تا زمانی که گام‌های سازنده‌ای از ایران در محدود کردن غنی سازی بیست درصدی ببینند. بنابراین چیزی که دو طرف نیاز دارند ترکیبی از اقدامات گام به گام است و این کار این قدرت را به طرفین می دهد که گامی به جلو بردارند.
- در این بین، دو تاریخ وجود دارد که نظر من را به خود جلب کرده است: یکی از آن‌ها تاریخ بعدی مذاکرات در آلماتی قزاقستان در ماه آوریل است، دقیقاً بعد از نوروز، سال جدید ایرانی (21 مارس)، و دیگری تاریخ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در 14 ژوئن است . آیا این‌ها می‌توانند در مذاکرات تاثیر گذار باشند ؟
- این خود می‌تواند مهم باشد که طرف ایرانی علیرغم در گیر بودن با موضوعات داخلی از جمله انتخابات آینده و تداخل آن با تعطیلات این کشور، با برگزاری مذاکرات موافقت کرده است. اما فرای این موضوع، من مطمئن نیستم که این چه معنایی می‌تواند داشته باشد. چیزی که مهم است این است که روند مذاکرات با یک سرعت تقریباً بالایی رو به جلو حرکت می‌کند. دیگر لازم نیست که ما هشت ماه دیگر تا برگزاری اجلاس جدید صبر کنیم.
- گروه 1+5 مایل است که این مذاکرات چگونه پیش برود؟
-چیزی که هم اکنون مد نظر این گروه است محدود کردن فعالیت‌های حساس ایران است، که همواره در حال تولید اورانیوم غنی شده‌ی بیست درصدی و ذخیره‌ی آن در زیر تأسیسات غنی سازی فردو می‌باشد. آن‌ها محدود کردن ایران در مورد غنی سازی را یک گام مثبت در جهت رسیدن به یک توافق جامع تر و گسترده‌تر می‌دانند که می‌تواند غنی سازی ایران را به همان پنج درصد محدود کند.
■ جایگاه امروز غرب و ایران کاملاً با پنج سال پیش متفاوت است ■
- 1+5 هم چنین به دنبال راه‌هایی برای حصول اطمینان از این است که ایران دیگر به دنبال برنامه‌ی فاجعه بارش نخواهد رفت. آن‌ها مایلند تا مشوق‌های قطعی را پیشنهاد دهند، پیشنهادی که شامل فراهم کردن سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران می‌باشد، که در واقع هدف اصلی ایران از تولید اورانیوم بیست درصدی می‌باشد. غرب مایل است تا با سبک تر کردن تحریم‌ها، ایران را تشویق کند که غنی سازی بیست درصدی را به حال تعلیق در بیاورد. این در حال حاضر موضوع اصلی به شمار می‌رود. ما در حال حاضر در موقعیتی هستیم که با پنج سال پیش متفاوت است.
- چرا اینطور است؟
- ما دیگر به دنبال توقف دائم تمام فعالیت‌های غنی سازی ایران نیستیم؛ و دلیلش هم این است که این دیگر یک گزینه‌ی عملی و واقعی به نظر نمی‌آید. در حال حاضر، امر حیاتی این است که ما جلوی خطرناک‌ترین فعالیت ایران را بگیریم، که همان غنی سازی بیش تر از بیست درصد است که می‌تواند این توانایی را به ایران برای ساخت بمب بدهد.
- یکی از ایرادهایی که به این سیاست گرفته می‌شود این است که این همان سیاستی است که در قبال کره‌ی شمالی اتخاذ شده بود ولی در حال حاضر ما شاهد آزمایش اتمی کره‌ی شمالی هستیم؛ و ترس موجود این است که این مذاکرات نیز به آزمایش‌های اتمی ایران ختم شود. آیا فکر می‌کنید این دور از ذهن است، و یا این که فکر می‌کنید این ایراد می‌تواند به نوعی صحیح باشد؟
- ما باید این واقعیت را قبول کنیم که تحریم‌ها موجب کندی روند برنامه‌ی اتمی ایران شده‌اند، اما این تحریم‌ها نتوانستند و نخواهند توانست موجب توقف آن شوند.
■ جنگ تنها می‌تواند روند اتمی شدن ایران را به تعویق بیندازد و نه این که آن را متوقف کند ■
چند موضوع مشابه نیز وجود دارد، اما حقایقی نیز وجود دارند که کاملاً واضح هستند، این که ما نیاز داریم آن‌ها را به ذهن بسپاریم، که اکثر منتقدان راه حل دیپلماتیک، نیز از آن غافل هستند. اول این که تحریم‌ها به تنهایی قادر به متوقف ساختن برنامه‌ی اتمی ایران نیستند و اصولاً برای چنین کاری نیز طراحی نشده‌اند. ما سخت‌ترین و گسترده‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران وضع کرده‌ایم، ولی با توجه به سانتریفیوژهای ایران متوجه خواهیم شد که این برنامه هم چنان به پیش می‌رود. ما باید این واقعیت را قبول کنیم که تحریم‌ها موجب کندی روند برنامه‌ی اتمی ایران شده‌اند، اما این تحریم‌ها نتوانستند و نخواهند توانست موجب توقف آن شوند. دوم این که جنگ با ایران نیز می‌تواند یکی از گزینه‌ها باشد، ولی نه یک گزینه‌ی خوب، چرا که تنها می‌تواند برنامه‌ی اتمی ایران را سه الی چهار سال به تعویق بیندازد، و ایران را وادار می‌کند که به دنبال سلاح‌های اتمی برود؛ و این از طرف دیگر می‌تواند موجب حمایت مردم از حکومت ایران شود.
امسال سالی است که آمریکا باید همه‌ی عوامل قدرت ملی و دیپلماسی را به کار گیرد تا ترتیبی بدهد که نگذارد ایران از خط قرمز ساخت سلاح اتمی عبور کند. بنابراین دیپلماسی خیلی دشوار خواهد بود، اما بهترین گزینه‌ی موجود خواهد بود و کاملاً واضح است که اگر دو طرف به منفعت موجود در رسیدن به یک توافق پی ببرند، دستیابی به یک توافق ممکن می‌شود. ایراد دیگری که به این مذاکرات وارد است و شما آن را ذکر نکردید این است که دنبال کردن مذاکرات با ایران در قالب 1+5 می‌تواند این بهانه را به ایران بدهد که به دنبال ساخت بمب برود. واقعیت این است که ایران هم چنان کار خودش را می‌کند: ایران سانتریفیوژهای بیشتری در نطنز نصب کرده است.
■ آمریکا باید همه‌ی تلاش خود را به کار بگیرد تا نگذارد ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا کند ■
- این کشور در حال نصب سانتریفیوژهای پیچیده است. ایران در حال ساخت رآکتورهای آب سنگین است، حال چه ما با ایران پای میز مذاکره بنشینیم و چه نه. این تحریم‌ها حداقل تا زمانی که ایران گام‌های جدی برای محدود کردن برنامه‌اش برندارد، قابل برداشت نیستند. امسال سالی است که آمریکا باید همه‌ی عوامل قدرت ملی و دیپلماسی را به کار گیرد تا ترتیبی بدهد که نگذارد ایران از خط قرمز ساخت سلاح اتمی عبور کند.
- سال گذشته مقامات اسرائیلی پیوسته از مسئله‌ی دستیابی ایران به سلاح اتمی و موضوع حمله احتمالی به ایران سخن می گفتند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل دیروز از مذاکرات آلماتی انتقاد کرد؛ و باراک اوباما نیز قرار است اولین دیدار خود از اسرائیل را در ماه مارس انجام دهد. شما اهمیت این مذاکرات بین اسرائیل و آمریکا را در چه چیز می‌بینید؟
- این مسئله که آمریکا و اسرائیل در جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی هم سو تر شده‌اند از اهمیت بالایی برخوردار است. بنیامین نتانیاهو با بقیه‌ی سران دنیا بر سر فوریت خطر ایران اختلاف نظر دارد. خط قرمزی که نتانیاهو در سخنرانی پاییز گذشته در سازمان ملل به آن اشاره کرد در واقع اشاره به ذخیره‌ی مقدار کافی اورانیوم غنی شده‌ی بیست درصدی دارد، که اگر کمی بیشتر غنی سازی شوند برای ساخت بمب کاربرد خواهند داشت که این می‌تواند ضرورت یک حمله‌ی نظامی را به اثبات برساند. واقعیت این است که از دید آمریکا، دارا بودن ذخیره‌ی کافی اورانیوم برای ساخت بمب اتمی، نمی‌تواند لزوماً بهانه‌ی خوبی برای شروع جنگ باشد.
■ نتانیاهو تا حدودی از مواضع پیشین خود در مورد برنامه‌ی اتمی ایران عقب نشینی کرده است■
چیزی که در هفته‌های گذشته اتفاق افتاده این است که اسرائیلی‌ها متوجه شده‌اند که دیدگاه آمریکا در مورد ارزیابی برنامه‌ی اتمی ایران شاید عملگرایانه تر به نظر برسد. اسرائیلی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که به دلایلی که کاملاً روشن نیست، ایران دست از ذخیره‌ی اورانیوم بیست درصدی تا حد مورد نیاز برای ساخت بمب برداشته است. این به همین خاطر است که ما شاهد عقب نشینی در مواضع نتانیاهو بوده‌ایم.
اسرائیل هم چنان به تلاش خود ادامه می‌دهد تا خطر یک اقدام نظامی را موجه جلوه دهد. آن‌ها معتقدند که این کار می‌تواند محاسبات ایران را تغییر دهد و آن‌ها را وادار به تسلیم شدن در برابر بعضی از قوانین پای میز مذاکره با گروه 1+5 کند. اما ما باید این نکته را نیز در نظر بگیریم که خطراتی که از جانب اسرائیل ایران را تهدید می‌کند می‌تواند رهبران ایران را وادار به مقاومت در برابر گروه 1+5 کند. محاسبه و فهم این که این خطرات تا چه حد می‌توانند روی طرز تفکر رهبر ایران و افراد درون نظام تاثیر بگذارند، کار دشواری است، خصوصاً این که این کشور در حال نزدیک شدن به انتخابات است.
- ایران تا چه اندازه به تولید اورانیوم غنی شده‌ی کافی برای ساخت بمب نزدیک است؟
- در صورتی که ایران مسیر ساخت بمب را بخواهد پیش بگیرد، سال‌ها طول می‌کشد تا بتواند به یک زرادخانه موثر و کارآمد دست پیدا کند. آن‌ها مقادیر زیادی اورانیوم غنی شده با غلظت پایین دارند که برای یک زمانی ذخیره کرده‌اند، در ضمن آن‌ها در حال حاضر نصف میزان اورانیوم بیست درصدی لازم برای ساخت یک بمب را دارند، تازه اگر بتوانند این مقدار را تا میزان کافی برای ساخت بمب غنی کنند. این مقدار چیزی حدود 250 کیلوگرم است. آن‌ها در حال حاضر 167 کیلوگرم اورانیوم دارند؛ و ما نیز باید به یاد داشته باشیم داشتن یک بمب اتمی به معنای داشتن زرادخانه ی مجهز نیست.
منبع:اشراف