به گزارش دیدبان، «همه بیایند و باشند» این تاکید رهبر معظم انقلاب است برای مشارکت حداکثری آحاد مردم در انتخابات ریاست جمهوری امسال که دیگر چیزی تا آن باقی نمانده است. پیش‌شرط این مشارکت حداکثری، شور انتخاباتی است که از دل نشاط اجتماعی متولد می‌شود چرا که مردم با نشاط، با انرژی و امید به سوی صندوق‌های رای می‌روند و یکدیگر را نیز به مشارکت و همراهی ترغیب می‌کنند؛ آنها ایمان دارند هر برگ رای گامی به سوی آینده‌ای درخشان‌تر است. اما نشاط اجتماعی و شور انتخاباتی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب چگونه افزایش پیدا می‌کند؟
به چند روز گذشته فکر کنید؛ حتی به چند هفته گذشته. تنور انتخابات خیلی وقت است که گرم شده است. عکس‌های تبلیغاتی نامزدها، یک بار دیگر بر سینه تابلوهای ویژه انتخاباتی چسبیده‌اند. جوان‌ها از طلبه‌ها و دانشجوها گرفته تا غیردانشجوها، میانسال‌ها و سالمندان، چه زن و چه مرد، آستین بالا زده‌اند و عزم جزم کرده‌اند به قصد تعیین سرنوشت‌شان، آن گونه که رهبر معظم انقلاب بیان کرده‌اند.
در این میان توجه به سخنان رهبری نکات مهم و ظریفی را نیز آشکار می‌کند که توجه به آنها مسلما میزان مشارکت اجتماعی را در انتخابات بالا می‌برد. یکی از آن نکات حساس تاکید رهبری بر شور انتخاباتی است که اگر معنای آن بدرستی درک شود به مشارکت حداکثری می‌انجامد.
دکتر غفور شیخی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه درباره معنای شور انتخاباتی می‌گوید: مسلما منظور از شور انتخاباتی، راه انداختن کارناوال‌های شادی در خیابان‌ها نیست بلکه منظور تصمیم‌گیری در اوج آگاهی از موقعیت است.
به گفته او، شور انتخاباتی به این معناست که هر فرد مسئولیت فردی خود را در تعیین سرنوشتش بپذیرد و انگیزه‌مندی‌اش به حدی برسد که نه تنها اختیاری و داوطلبانه رای بدهد بلکه دیگران را نیز به رای دادن تشویق کند.
درخشش رسانه ملی در افزایش شور انتخاباتی
رسانه ملی در ایجاد شور اجتماعی در انتخابات ایران همیشه نقش داشته است، اما امسال این نقش از همیشه پررنگ‌تر بوده است ؛نشان به آن نشان که در ساعت پخش سه مناظره تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری، خیابان‌ها و کوچه‌ها در همه شهرهای ایران کاملا خلوت می‌شد و کوچک و بزرگ، پیر و جوان، زن و مرد، پای تلویزیون‌ها می‌نشستند و لحظه‌به‌لحظه سخنان مناظره‌‌کنندگان را به خاطر می‌سپردند و حتی در بسیاری از خانواده‌ها، هیجان و شور به حدی می‌رسید که پس از پایان برنامه‌ها، مناظره‌ها انگار میان اعضای خانواده ادامه داشت و هر کس برحسب این که می خواهد به کدام نامزد رای بدهد، با دیگران بحث می‌کرد و از مواضعش سخن می گفت.
شیخی، جامعه‌شناس یکی از شاخص‌های مهم شور انتخاباتی را افزایش مطالبه‌گری در مردم می‌داند و بر نقش سازمان صدا و سیما در به وجود آوردن احساس مطالبه گری، تاکید می‌کند و می‌گوید: «پخش برنامه‌های ویژه این سازمان برای انتخابات باعث شد مردم به مواضع، ادعاها و قول و قرارهای نامزدهای ریاست جمهوری بیندیشند و به دنبال پاسخ پرسش‌های نهانی ذهنی خود بروند و این همان حس مطالبه‌گری است که مردم را برای انتخاب فرد اصلح مشتاق می‌کند و پای صندوق‌های رای می‌آورد.»
محمدرضا بادامچی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز بر نقش تاثیرگذار رسانه ملی را در شکل‌گیری شور انتخاباتی صحه می‌گذارد و می‌گوید: پخش برنامه‌های خبری و تحلیلی درباره نامزدهای ریاست جمهوری بویژه پخش مناظره‌های تلویزیونی، نشاط و هیجان اجتماعی را بیشتر کرده است و این سطح از نشاط، مسلما به مشارکت اجتماعی گسترده‌تر در انتخابات کمک می‌کند.
نامزدها، الگوی مردم هستند
آزادی که امروز مردم در تبلیغ نامزدهای انتخاباتی شان دارند، این که آسوده خاطر می‌توانند در فضاهای مختلف دیدگاه‌های سیاسی‌شان را با حفظ حرمت‌ها مطرح کنند و از نگرش نامزد محبوب‌شان در حوزه سیاست داخلی و خارجی دفاع کنند، از جمله عوامل اثرگذار در افزایش نشاط اجتماعی و شور انتخاباتی در این دوران است. اما علاوه بر آزادی در تبلیغات، عوامل موثر دیگری هم در هدایت این هیجان مثبت اجتماعی نقش دارند. بادامچی از آن دست کارشناسان حوزه اجتماعی است که اعتقاد دارد علاوه بر رسانه‌ها، بخشی از مسئولیت افزایش شور و نشاط اجتماعی، مستقیما به عهده نامزدهای ریاست جمهوری است.
او می‌گوید: «در ایامی هستیم که قلب همه ملت ایران باید پر از ذوق و امید به آینده باشد تا برای تعیین سرنوشت‌شان نقش بازی کنند و این امید در صورتی قوت می‌گیرد که نامزدها، اخلاق انتخاباتی را رعایت کنند.
بادامچی پیش‌نیاز انتخابات سالم را رعایت همین اخلاق انتخاباتی می‌داند و به سخنان رهبری اشاره می‌کند که امر کرده‌اند «انتخابات گسترده، سالم، پرشور و با امنیت برگزار شود.»
بادامچی توضیح می‌دهد که در یک انتخابات سالم همه باید مراقب باشند با وجود آرای مختلف به یکدیگر احترام بگذارند و یکدیگر را مورد تاخت و تاز قرار ندهند؛ چرا که روح انتخابات، مشارکت و اتحاد ملی است و به قول رهبر معظم انقلاب مهم نیست به چه کسی رای می‌دهیم بلکه مهم این است که همه‌مان در میدان انتخابات حضور فعال و پویا داشته باشیم. این نماینده مجلس تاکید می‌کند «رفتار نامزدها در این زمینه، الگوی رفتار مردم است.»
هر عضو جامعه، یک رسانه است
وقتی مردم «آگاه» باشند شور انتخاباتی‌شان جهت‌دار می‌شود و آن‌وقت شرکت حداکثری‌شان در انتخابات، تضمین شده است. جان کلام عبدالرضا عزیزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس همین است. بنابر گفته‌های او، مردم باید آگاه شوند که در این مقطع زمانی، در آمریکا، جنگ طلب‌ها سر کار آمده‌اند و حضور حداکثری مردم ایران در انتخابات، به معنای حمایت از ولایت و نظام است و این پیام، غربی‌ها را به عقب‌نشینی وادار می‌کند.
این نماینده مجلس، مانند بادامچی عملکرد سازمان صدا و سیما را مثبت ارزیابی می‌کند، اما می‌گوید «گرچه سازمان صدا و سیما پرمخاطب‌ترین رسانه کشور است، اما نباید همه بار نشاط‌آفرینی انتخابات را روی دوش این سازمان بیندازیم. همه مردم در کنار رسانه ملی، از هر تریبونی مسئولند یکدیگر را به شرکت پرشور در انتخابات ترغیب کنند و این تریبون، از سخنان روحانیون پس از نماز جماعت در مساجد تا پیام‌هایی که مردم عادی درباره حیاتی بودن شرکت در انتخابات در فضای مجازی مطرح یا در کوچه و خیابان با هم رد و بدل می کنند، متنوع است.»
افزایش سرمایه اجتماعی به واسطه انتخابات
افزایش مشارکت مردمی در انتخابات، به وضوح به این معنی است که شور و نشاط اجتماعی در جامعه بالاست.
دکتر اصغر مهاجری، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران معتقد است انتخابات می‌تواند سرمایه های اجتماعی را بالا ببرد.
به گفته او، سرمایه اجتماعی از سه منظر شفافیت، اعتماد و پویایی گروهی قابل بررسی است که مشارکت در انتخابات می تواند روی هر کدام از این سه ضلع موثر باشد.
مهاجری تاکید دارد انتخابات می تواند به افزایش شفافیت در جامعه کمک کند تا ادعاهای نامزدها راستی‌آزمایی شود. همچنین حضور در انتخابات به این معنی است که فرد به نظام حاکم و به آینده کشورش اعتماد دارد. حضور در شبکه های اجتماعی، افزایش تعامل افراد و پویایی گروهی هم به اعتقاد این جامعه شناس با حضور پرشور در انتخابات میسر می شود.
این استاد دانشگاه عقیده دارد انتخابات می تواند هم شفافیت، هم اعتماد و هم پویایی گروهی را در جامعه ارتقا بخشد و در نتیجه به افزایش سرمایه های اجتماعی منجر شود.
به باور او، اگر جامعه ای سرمایه مادی، انسانی و فناوری داشته باشد، اما سرمایه اجتماعی نداشته باشد، آن ساختار نمی تواند کیفیت زندگی مردم را بالا ببرد، اما با داشتن سرمایه اجتماعی بالا، آینده ای بهتر در انتظار هر کشوری خواهد بود.
منبع: جام جم
نشاط اجتماعی؛ شور انتخاباتی
