سید نعمت الله عبدالرحیم زاده// به گزارش دیدبان، در حالی که بریتانیا آماده می‌شود تا پایان ماه جاری میلادی مذاکرات خروج خود از اتحادیه اروپا را شروع کند، اتحادیه اروپا آماده می‌شود تا خروج بریتانیا یا برگزیت نه تنها باعث ضعف همگرایی بین دیگر کشورهای عضو نشود بلکه با اتحاد و همگرایی بین آنها با یک پوست‌اندازی اساسی توقف و حتی تسریع بشود. این تلاش اروپا در یک روز و در دو نقطه دیده شد؛ یکی با میزبانی فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه، از آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، پاوئولو جنتیلونی رئیس‌جمهور ایتالیا و ماریانو راخوی نخست وزیر اسپانیا در کاخ ورسای و دومی نشست وزرای دفاع و خارجه عضو اتحادیه در بروکسل، پایتخت بلژیک و مقر اتحادیه اروپا، که آنها در این نشست در مورد تشکیل یک مقر نظامی به نام ظرفیت برنامه‌ریزی و اقدام نظامی، Military Planning and Capability) MPCC)، به توافق برسند. نشست رهبران چهار کشور اصلی اتحادیه اروپا در ورسای و وزرای خارجه و دفاع این اتحادیه در بروکسل حکایت از دو حرکت سیاسی و نظامی این اتحادیه دارد که انجام هر دو نشست در یک روز نمی‌تواند اتفاقی باشد. برگزاری هر دو نشست در یک روز و همزمانی این نشست با شصتمین سالگرد توافقنامه روم که هسته اصلی شکل‌گیری اتحادیه اروپا به شمار می‌رود، همگی حکایت از ارسال پیامی از اتحادیه اروپا به دیگر قدرت‌های اصلی در عرصه بین‌الملل دارد.
این پیام به معنای پوست‌اندازی اتحادیه در دو زمینه اساسی سیاسی و نظامی است که باعث می‌شود اروپا وارد مرحله نوینی از موجودیت خود بشود. جلسه سران چهار کشور اصلی اتحادیه در ورسای بی‌شک با توجه به عواقب برگزیت و خروج بریتانیا از اتحادیه است تا آن چهار تن فکری بکنند که نه تنها از تکرار برگزیت توسط دیگر اعضا جلوگیری شود بلکه اتحادیه بدون تأثیر از خروج بریتانیا، بتواند به روند پیشرفت و همگرایی خود در وجوه اقتصادی، سیاسی و نظامی ادامه بدهد؛ مبنایی که این چهار تن در شرایط فعلی قبول و بعد از نشست خود هم مطرح کرده‌اند بر این اساس است که نباید انتظار واحد و یکسانی از تمام اعضای اتحادیه داشت. اولاند گفت که «وحدت به معنای یک شکل بودن نیست» و مرکل توضیح داد: «ایجاد یک اروپا با سرعت‌های هماهنگ و البته مختلف لازم است، در غیر این صورت ما دچار انسداد می‌شویم. ما باید این شجاعت را داشته باشیم تا بپذیریم برخی کشورها در مقایسه با سایرین می‌توانند با سرعت بیشتری حرکت کنند.» این توضیح مرکل به آن معناست که برخی کشورهای اتحادیه می‌توانند در وجوه اقتصادی، سیاسی و نظامی، سرعت و همگرایی بیشتری داشته باشند و دیگر کشورها هم با فراهم شدن شرایطشان به آن کشورها بپیوندند. در واقع، این مبنا باعث می‌شود تا برای پیشرفت در این وجوه فشار بر آن دسته از کشورهای عضو اتحادیه نیاید که شرایط لازم را ندارند و با فشار بر خود مجبور بشوند رو به گزینه خروج از اتحادیه بیاورند.
اگر نشست ورسای دوراندیشی سیاسی در برابر برگزیت باشد، نشست بروکسل دوراندیشی و پاسخ نظامی- امنیتی به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا و خط و نشان کشیدن‌های او برای ناتو و امنیت اروپا است. هر چند کاخ‌سفید نسبت به زمان کارزار انتخاباتی ترامپ لحن ملایم‌تری در مورد ناتو در پیش گرفته اما جلسات اروپایی‌ها با مایک پنس معاون ترامپ و جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا در این چند هفته کار را به جایی رسانده که وزرای دفاع و خارجه عضو اتحادیه اروپا مصمم به تشکیل MPCC بشوند. تشکیل MPCC در حال حاضر تنها برای آموزش نیروهایی است که در مأموریت‌های خارجی مشارکت دارند و وجه عملیاتی ندارد اما بر کسی پوشیده نیست که تشکیل این نهاد نخستین گام برای تشکیل ارتش اروپایی است.
امریکا و بریتانیا در سال‌های گذشته از مخالفان جدی تشکیل چنین ارتشی بوده‌اند چنان که مایکل فالون وزیر دفاع بریتانیا حالا هم مخالفت خود با MPCC را کتمان نکرده و از اتحادیه اروپا خواست تا با همکاری با ناتو از ایجاد سازمان‌های موازی غیر‌ضروری خودداری بکند. حالا که بریتانیا آماده برگزیت می‌شود، مخالفتش با ارتش اروپایی تأثیری بر تصمیم اروپایی‌ها نمی‌گذارد بلکه نگرش نه چندان امیدوار کننده واشنگتن نسبت به ناتو و تأمین امنیت اروپاست که برای اروپایی‌ها اهمیت دارد و باعث شده آنها به فکر تشکیل ارتش و تأمین امنیت با تکیه بر این ارتش و توانایی‌های نظامی و امنیتی خاص خود بیفتند. هر چند اتحادیه در ابتدای راه تشکیل این ارتش است و البته نشست ورسای هم گام نخست برای تغییر رفتار سیاسی اتحادیه است اما باید گفت که هر دو جهت یک تغییر مبنایی در رفتار سیاسی و نظامی اتحادیه است که به مرور باعث تقویت اتحادیه جدای از امریکا و بریتانیا می‌شود؛ مرحله‌ای که می‌تواند منجر به ظهور اروپایی متحد و قدرتمند در مقابل امریکا و دیگر قدرت‌های بین‌الملل بشود.
منبع: جوان