پرهیز از کارشکنی در کار یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به نمایندگان اولین دوره مجلس شورای اسلامی، 11 توصیه به ایشان کرده اند که در ششمین توصیه آمده است: «6- ويژگى اين مجلس و محيط كشور در اين دوره ايجاب مى‏كند كه مجلس و دولت هماهنگ شود تا بر مشكلات كشور فائق آيند. و هيچ يك از نهادهاى جمهورى اسلامى خصوصاً مجلس و رئيس جمهورى و دولت براى يكديگر و ديگران كارشكنى نكنند و خود را به طور جدى در خدمت اسلام و كشور درآورند تا خداى متعال آنها را پشتيبانى فرمايد. و نداى آسمانى انسان‏ساز وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا را در نظر داشته و اطاعت نمايند، و از منازعه و تفرقه اجتناب نمايند و به امر آموزنده الهى گوش فرا دهند و وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ كه دنباله آن تنازع، فشل و شكست و رفتن رنگ و بو و آبروست.»[1]

پرهیز از تضعیف یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به ملت ایران در 15 مرداد 59 به مناسبت روز قدس می فرمایند: «اين مكتب اسلام را- اگر مكتب اسلام را حفظ بكنند، مطمئن باشند كه هيچ قدرتى به آنها آسيب نمى‏رساند. اگر ما مكتب خودمان را حفظ نكنيم- كه يكى از تعليمات مكتب ما اين است كه متفق با هم باشيم- هر يك از اين گروهها يا هر يك از اين افراد كه بر ضد آن رفيق خودش يك كلمه‏اى بگويد، از مكتب خارج شده است و به درد اصل ايران ديگر نمى‏خورد. هر كدام از اينها كه ديگرى را بخواهند تضعيف كنند، مجلس بخواهد يكى ديگر را تضعيف كند، يكى ديگر بخواهد مجلس را تضعيف كند، دولت بخواهد مجلس را تضعيف كند، مجلس بخواهد دولتش را تضعيف بكند، رئيس جمهور بخواهد مجلس را تضعيف كند، مجلس بخواهد رئيس جمهور را تضعيف كند، تمام اينها بر خلاف مكتب اسلام است، مخالفت با اسلام است.

بايد اين آقايان همان طورى كه مدعى هستند اسلامى هستيم، واقع مطلب اين است كه بايد در عملشان، در قولشان، در خطابه‏هايشان، در حرفهايشان، در نوشته‏هايشان، در روزنامه‏هايشان نشان بدهند كه ما مسلمانيم. اين چه مسلمانى است كه هر روزنامه‏اى كه مال يك طايفه است به طايفه ديگر فحاشى مى‏كند؟! ما چى جواب اين مردم را بدهيم كه هى مى‏آيند از من الآن وقت خواسته‏اند از بازار تهران كه بيايند بگويند اين چه خبر است، اين آقايان چه‏شان است با هم؛ اين آقاى رئيس جمهور با مجلس، مجلس با رئيس جمهور چرا، چرا اين طور رفتار مى‏كنند؟ چرا بايد اين طور باشد كه صداى مردم در آيد؟

من نصيحت به آنها مى‏كنم، من از لسان اسلام به آنها نصيحت مى‏كنم كه با هم اختلاف نكنيد. شما اگر اختلاف بكنيد، راه را براى ديگران باز مى‏كنيد. شما اختلاف با هم نداشته باشيد. سر چه اختلاف مى‏كنيد؟ چه ميراثى هست كه شما مى‏خواهيد قسمت كنيد و سرش اختلاف مى‏كنيد؟ اين همه مردم جوانهايشان را دادند، ميراث براى شما گذاشتند كه اختلاف با هم بكنيد و اين طور توى سر هم بزنيد و اين طور فساد ايجاد كنيد؟! يك قدرى با هم رفيق باشيد، دوست باشيد، برادر باشيد.»[2]

عدم دلخوری مجلس و دولت از یکدیگر

حضرت امام(ره) در سخنرانی در جمع مسئولین نظام در اول فروردین 61 فرمودند: «و من اميدوارم كه تمام كسانى كه دست به كار هستند در دولت، با هم دست به هم بدهند، با هم دوست باشند؛ افرادى كه در مجلس هستند همه با هم رفيق باشند. همه يك مقصد داريد، همه مى‏خواهيد كه اسلام تحقق پيدا بكند. چرا پس با هم ما دلخورى داشته باشيم؟

برادرى از امورى است كه هم قرآن كريم فرموده است كه [مؤمنان‏] در اين عالم برادرند و هم فرموده است كه در بهشت برادر هستند و در سريرها در روبروى هم مى‏نشينند و برادرند. من اميدوارم كه اين آثار حالا تحقق پيدا كند تا منعكس بشود در آنجا. و مى‏دانيم كه هر چه كه در اينجا باشد، صورت غيبى‏اش در آنجا به ما مى‏رسد.»[3]

جایز نبودن تخریب یکدیگر

حضرت امام(ره) در پیام خویش به نخست وزیر و هیئت دولت در مورد مضرات خروج از محدوده اختیارات قانونی در 22 خرداد 67 فرمودند: «آقايان وزرا، من به شما و به نمايندگان محترم نصيحت مى‏كنم كه سياستهاى يكديگر را تضعيف و يا تخريب نكنيد؛ كه اگر وحدت روش و حركت در نظام نوپاى اسلامى صدمه ببيند، نتايجى كه دنياى استكبار از اين برخوردها مى‏گيرد بسيار شكننده است.

كارى نكنيم كه دنيا فكر كند نظام اسلامى ايران با اين اختلاف سليقه‏ها و با اين ابراز اختلافها هيچ گاه راه ثبات را نخواهد پيمود. خداوند به تمامى شما توفيق خدمت به بندگان خوب خدا را ارزانى دهد.»[4]

مجلس کمک دولت و هدایت گر دولت

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس در 11 خرداد 73 فرموده اند: «آدم‏هاى غير مسئول را كار نداريم. دولت و مجلس، بايد شانه به شانه‏ى هم حركت كنند. مجلس بايد كمكِ دولت باشد، و اين مخصوص امروز هم نيست. در همه‏ى ادوار اين‏گونه است كه اگر نمايندگان مردم، دولتها را كمك نكنند، دولتها نمى‏توانند كار كنند. مجلس، مركز قانون‏گذارى است. عِقال، دستِ مجلس است. ترمز، زير پاى مجلس است. اگر دولتى در حال حركت باشد و ترمز كرديد، طبعاً نمى‏تواند حركت كند. اگر در هدايت دولت، بى‏توجهى شد، نتيجه‏ى خوبى عايد نخواهد شد. بايد هدايت انجام گيرد و همان استقلالى كه قبلًا گفته شد، وجود داشته باشد. البته دشمن، هر چيز كوچكى را ممكن است ده برابر و گاهى صد برابر كند. اما بحمد اللّه مجلس پشتيبان دولت است؛ دولت هم در جهت قانون‏گذارى مجلس در حركت است.»[5]

 اختلافات مانع از انجام کار

مقام معظم رهبری-مدظله- در بیانات خویش در جمع کارگزاران نظام در 21 آذر 80 فرمودند: «به نظر من آنچه كه امروز جزو مشكلات اساسى ماست، اختلافات بى‏مبنا و بى‏پايه‏اى است كه بين جمع علاقه‏مندان و كاركنان و خدمتگزاران نظام- جمع خودى‏اى كه متعلّق به نظام است- وجود دارد.... خيلى از كارهايى كه به نظر نشدنى مى‏آيد، شدنى است؛ در صورتى كه مسئول، براى اين كار متفرّغ باشد. اين اختلافات و دعواها نمى‏گذارد شما متفرّغ باشيد. وجود اين‏ها در دولت، مجلس، قوّه‏ى قضائيّه، داخل يك قوّه، بين دو قوّه، چيز بسيار بدى است. از جمله چيزهايى كه بسيار بد است، اين‏گونه اختلافهاست. اين‏ها را بايد علاج كنيد. البته الآن بنده دوستانه و برادرانه عرض مى‏كنم و واقعاً به عنوان نصيحت عرض مى‏كنم كه اين‏ها را علاج كنيد؛ اما اگر آدم ببيند همه مى‏خواهند علاج كنند، ولى چند نفر نمى‏گذارند- چهار نفر اينجا، چهار نفر آنجا نمى‏گذارند- مجبوريم كسانى را كه نمى‏گذارند وفاق به وجود آيد، به‏گونه‏اى علاج كنيم!»[6]

عدم تضعیف قوا به دلیل وجود مشکلات جزئی

مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از کشاورزان در 12 دی 80 فرموده اند: «امروز علاج دردهاى اين كشور اين است كه قواى سه‏گانه با وحدت كلمه و با همكارى با يكديگر، برنامه‏هاى منظّم و مرتّبى را كه براى رسيدن به هدفهاى اين نظام و آسايش مردم مورد نظر است، تعقيب كنند. امروز اين وظيفه است. قواى سه‏گانه نبايد يكديگر را تضعيف كنند. مطبوعات و رسانه‏ها نبايد قواى سه‏گانه‏ى كشور را- كه اركان كشور و پايه‏هاى اين نظامند- تضعيف كنند. مطبوعات و رسانه‏ها هم مراقبت كنند؛ اگر به گوشه‏اى از يك قوّه اعتراضى هست، اين را نبايد مجوّز قرار دهند و همه‏ى آن قوّه را تضعيف كنند. اگر فرضاً اعتراضى به يكى دو نماينده وجود داشته باشد، نبايد مجلس را تضعيف كرد. اگر اعتراضى به يك حكم قضائي وجود داشته باشد، نبايد قوّه‏ى قضائيّه را تضعيف كرد. اگر اعتراضى به بخشى از دولت وجود داشته باشد، نبايد دولت را تضعيف كرد. تضعيف اين پايه‏ها، تضعيف انقلاب و نظام و به تأخير انداختن اهداف والاى اين نظام است. اين را همه متوجّه باشند.»[7]

پرهیز از مناقشات بی حاصل

مقام معظم رهبری-مدظله- در آخرین دیدار خویش با هیئت دولت آقای خاتمی در 4 شهریور 83 فرمودند: «من مى‌خواهم خواهش كنم كه اين سالِ آخر خدمت اين دولت خدمتگزار، به مناقشات بى‌حاصل نگذرد؛ چه در درون دستگاه اجرايى، چه بين قوه‌ى مجريه و قوه‌ى مقننه، چه در مجموعه‌ى نظام. گفتن، تذكر دادن، پرسيدن و نظارت - كه از جمله كارهاى مجلس شوراى اسلامى است - يك حق مسلّم است؛ ما در اين ترديدى نداريم و معتقديم كه نقد منصفانه و پاسخگويى منصفانه به نقد، به تقويت دستگاه و نظام كمك مى‌كند، ليكن اين نبايد با مناقشات و گفتگوها و بگومگوهاى لفظى اشتباه شود.»[8]

تفاهم مجلس و دولت جهت پیشرفت کارها

مقام معظم رهبری-مدظله- در خطبه های نماز جمعه در 28 مرداد 84 فرمودند: «امروز بحمد اللّه دولت تقريباً در آستانه‏ى تشكيل شدن است. در مجلس، نمايندگان وظايف و حقوقى دارند؛ رئيس‏جمهور هم وظايف و حقوقى دارد. هر دو طرف بايد به وظايف خود عمل كنند و از حقوق خود استفاده نمايند. البته بايد بنا بر تفاهم باشد تا كار پيشرفت كند و كار كشور معوق نماند. بعد از تشكيل دولت هم إن شاء اللّه مجلس و دولت بنا بر همكارى داشته باشند و وظايف خودشان را انجام دهند؛ منتها برادرانه. مجلس نظارت خود را بكند، محاسبه‏ى خود را بكند، سؤال خود را بكند- كه اين‏ها وظايف مجلس است و انتظار از مجلس همين چيزهاست و اين‏ها كمك به دولت است- و دولت هم إن شاء اللّه تلاش و حركت خود را با قدرت و كفايتِ لازم انجام دهد. براى نياز دولت قانون بگذرانند تا دولت بتواند به وعده‏هاى خود عمل كند؛ دولت هم به اميد خدا، با توكل به خدا و با پشتيبانى مردم بتواند خواسته‏هاى آن‏ها را در حدى كه براى او در مدت مشخص قانونى ممكن و مقدور است، عملى كند. بنده‏ى حقير هم به عنوان خدمتگزار، از رئيس‏جمهور و از كليت دولت مثل هميشه حمايت خواهم كرد.»[9]

هماهنگی دولت و مجلس حسن است نه عیب

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس هفتم در 8 خرداد 86 فرمودند: «بالاخره خود هماهنگى مجلس و دولت هم يكى از بركات اين دوره است. دشمنانى هم داشت و دارد؛ اين را به شما عرض بكنم. كسانى هستند كه با هماهنگى دولت و مجلس مخالفند. از اول هم همين‏طور شعار دادند كه اين‏ها يكدست كردند؛ با اين كه كسى در اين يكدستى تأثيرى نداشت. ملت اين كار را كرده بود و اين‏طور انتخاب كرده بود؛ رئيس‏جمهور را آن‏طور، نمايندگان را هم اين‏طور. حالا يكدست درآمده‏اند ديگر! چه كار كنيم؟ اين يكدستى عيب نيست، حسن است؛ تا بتوانند با همديگر كار كنند و باهم اهداف مشتركى را دنبال بكنند.»[10]

 تعامل خیرخواهانه سه قوه در عین کوتاه نیامدن از وظایف قانونی

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار هیئت دولت در 4 شهریور 86 فرمودند: «يك سفارش ديگر من مسأله‏ى تعامل با ديگر قواست. خوشبختانه امروز روابط قوه‏ى مجريه با قوه‏ى مقنّنه و قوه‏ى قضائيه روابط خوبى است؛ لكن در بدنه بايد اين تعامل تقويت بشود؛ يعنى كوشش بشود كه تعامل منطقى و صحيح برقرار شود. البته من هيچ عقيده ندارم كه مجلس در رابطه‏ى با دولت، از وظايف خودش صرف‏نظر كند؛ نه، مجلس بايد به وظائفى كه نسبت به دولت دارد، سخت‏گيرانه، منتها خيرخواهانه، عمل كند. دولت هم مطلقاً از اختيارات خودش نبايد عدول بكند و بايد از اختياراتى كه قانون و قانون اساسى به او داده، حد اكثر استفاده را در قبال ساير قوا بكند. اما روح تعامل، روح توافق و سازگارى بايد بر هر سه دستگاه حاكم باشد»[11]

عدم سخت گیری مجلس در قبال دولت

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار نمایندگان مجلس در 3 تیر 88 فرمودند: «يك نكته‏ى ديگر اين است كه شما اين سه سالى كه در پيش داريد، با اين دولت جديد بناست مجتمعاً كشور را اداره كنيد؛ شما در يك جهت، دولت در يك جهت؛ شما مقنن، دولت مجرى؛ بايد باهم كار كنيد. بنا را بر مماشات، مدارا و روح همكارى بگذاريد. البته ما تذكراتى هم در اين زمينه در باره‏ى همين مسئله‏ى همكارى به دولت داريم و خواهيم گفت- در جلسات با عناصر محترم دولت و با مجموعه‏ى دولت- او به جاى خود محفوظ؛ اما آن چيزى كه به شما مى‏خواهيم عرض كنيم، اين است كه بنا را بر اين بگذاريد كه با دولت همكارى بشود. دولت آن كسى است كه توى ميدان است. من هم توى مجلس بودم، مثل شماها نماينده بودم، هم توى دولت بودم؛ هر دو حالت را من درك كردم. خوب، بله، نماينده متوقع است كه من زحمت مى‏كشم، مى‏نشينم قانون مى‏گذارم، بايد به اين قانون عمل بشود؛ اين حرف درستى است، حرف حقى است؛ اما دولت هم حرف حقى دارد؛ دولت مى‏گويد من توى اين سنگلاخ، توى اين راه دشوار، توى اين سربالائىِ نفس‏گير، دارم با اين همه بار مى‏روم؛ يكجا گير مى‏كنم، كمكم كنيد؛ سخت‏گيرى نكنيد. دولت، آن عنصر وسط ميدان است؛ وسط معركه است‏.»[12]

 حل کردن مسائل در جلسه روسای قوا

مقام معظم رهبری در دیدار هیئت دولت در 6 شهرویور 90 فرمودند: «نكته‌ى آخر هم - كه ديگر ظاهراً به اذان داريم نزديك ميشويم - اين است كه مسئله‌ى همكارى قوا را حل كنيد. من هم غالباً به قوا سفارش ميكنم؛ اما حالا شما كه قوه‌ى مجريه هستيد و اينجا حضور داريد، به شما بايد سفارش كنم. هرچه ميتوانيد، در آن جاهائى كه ميشود كوتاه آمد، كوتاه بيائيد؛ چه اشكالى دارد؟ آنجائى كه ميشود تبيين كرد، تبيين كنيد. آنجائى كه ميشود با ايجاد ارتباطات دوستانه، مسئله را حل كرد، اينجورى حل كنيد. چرا من اينقدر بر تشكيل جلسه‌ى رؤساى قوا اصرار ميكنم؟ وقتى كه جلسه‌ى رؤساى قوا تشكيل بشود، خيلى از اين مشكلات حل ميشود. در جلساتِ روبه‌رو، با همديگر مى‌نشينند حرف ميزنند؛ اين كار خيلى از مشكلات را حل ميكند؛ اين تجربه‌ى ماست از گذشته. گيرم كه حالا برخى از راه‌هاى گوناگونى هم كه دوستان رفتند، به نتيجه نرسيده باشد؛ اما خب، راه‌هاى ديگرى وجود دارد. بالاخره اختلاف سليقه‌ها يا اختلاف برداشتهاى از قانون را اينجورى بايد حل كرد. كارى كنيد كه اين ارتباط، ارتباط صميمانه‌اى بشود. اگر چنانچه يك رفتارى را مشاهده ميكنيد كه اين رفتار را از آن طرف ديگر نمى‌پسنديد، يك مراجعه هم به خودمان بكنيم، ببينيم آيا ما در آن فضاى سنگينى كه اشاره ميشود، مثلاً تأثيرى داشته‌ايم يا نداشته‌ايم. مراقبت بكنيم؛ اگر ما تأثير داشتيم، آن را برداريم.»[13]

پرهیز از اختلاف بخاطر مسائل سطحی

مقام معظم رهبری-مدظله- در اول فروردین امسال در جمع مردم مشهد فرمودند: «من يك توصيه هم در زمينه‌ى سياسى بكنم. عزيزان من! برادران! خواهران! در سرتاسر كشور، امروز ما احتياج داريم به اتحاد و يكپارچگى. بهانه‌هاى اختلاف زياد است. گاهى در يك قضيه‌اى سليقه‌ى يك نفر، دو نفر با هم يكسان نيست؛ اين نبايد بهانه‌ى اختلاف بشود. گاهى در كسى يك گرايشى هست، در ديگرى نيست؛ اين نبايد مايه‌ى اختلاف بشود. آراء، نظرات، همه محترمند. اختلاف در درون، منازعه‌ى در درون، موجب فشل ميشود. قرآن به ما تعليم ميدهد: «وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُم‏». اگر منازعه كنيم، سر مسائل گوناگون - مسائل سياسى، مسائل اقتصادى، مسائل شخصيتى - دست‌به‌يقه شويم، دشمن ما جرى ميشود. يك مقدار از جرأتى كه دشمن در سالهاى گذشته پيدا كرد، به خاطر اختلافات بود. اميرالمؤمنين (عليه الصّلاة و السّلام) به ما درس ميدهد؛ ميفرمايد: «ليس من طلب الحقّ فاخطأه كمن طلب الباطل فأصابه». مخالفين دو جورند. يك مخالفى است كه دنبال حق است، او هم دنبال جمهورى اسلامى است، او هم دنبال انقلاب است، او هم دنبال دين و خداست، منتها راه را اشتباه كرده؛ با اين نبايد دشمنى كرد؛ اين فرق دارد با كسى كه در جهت غير نظام اسلامى، با هدف معاندانه‌ى عليه نظام اسلامى حركت ميكند. دلها را به هم نرم كنيد، برخوردها را نسبت به يكديگر مهربانانه‌تر كنيد.»[14]

 عدم انداختن تقصیرها به گردن یکدیگر

مقام معظم رهبری-مدظله- در دیدار هیئت دولت در 2 شهریور امسال فرمودند: «مسئله‌‌ى وحدت و انسجام ملى هم به نظر من چيز خيلى مهمى است؛ كه ما حالا اينقدر اين قضيه را تكرار كرديم كه كأنه الفاظ دارد خاصيتهاى خودش را در افاده‌‌ى معنا از دست ميدهد! ما بايد همه يك حرف بزنيم. مسئولين بايد جهتگيرى‌‌ها را دقيق و منطبق بر يكديگر قرار بدهند؛ اين به عهده‌‌ى همه است. تقصيرها را هم گردن يكديگر نيندازيم. اينكه بگوئيم آقا ما ميخواهيم فلان كار را بكنيم، نميگذارند؛ يا فلان كار را كرديم، جلويش را گرفتند؛ يا فلان تصميم را گرفتيم، اقدام نكردند، انجام ندادند - كه قواى مختلف و بخشهاى مختلف به همديگر بگويند - اين را كسى قبول نميكند. بالاخره حوزه‌‌هاى مسئوليت، مشخص است؛ يكى بايد قانون بگذارد، يكى بايد اجرا كند، يكى سياستها را تنظيم كند، يكى عملياتى كند. همه بايد با هم هماهنگ عمل كنند. ما نبايد تعامل قوا با يكديگر را دست‌‌كم بگيريم. البته مخاطب اين حرف، فقط قوه‌‌ى مجريه نيست؛ قوه‌‌ى قضائيه و قوه‌‌ى مقننه هم مخاطب اين قضيه‌‌اند؛ دستگاه‌‌هاى گوناگون اجرائى هم كه داخل دولت نيستند - مثل نيروهاى مسلح و ديگران - داخل در همين خطابند. همه بايد به اين معنا توجه كنند.»[15]