به گزارش دیدبان؛ از ساعت صفر روز سی ام دسامبر سال 2016 میلادی، (بامداد جمعه 10 دی) آتش بس فراگیر میان ارتش سوریه و گروه های مسلح در سراسر خاک این کشور آغاز شده است. این آتش بس در چارچوب توافق میان طرف های درگیر و براساس اعلام فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه برقرار شده است.

فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرده پس از پیروزی‌ و موفقیت این نیروها در مناطق مختلف، آتش بس سراسری در موعد مقرر آغاز می‌شود که البته گروه‌های تروریستی «داعش»، «جبهه النصره» و گروه‌های مرتبط با آنها از شمول این آتش بس خارجند.

هدف از این آتش بس، فراهم کردن زمینه حمایت از راهکار سیاسی برای حل بحران سوریه است. قرار است در صورت پایداری این توافق، مذاکرات سیاسی، ماه آینده در قزاقستان برگزار شود. تصویب قطعنامه پیشنهادی روسیه و ترکیه که دیشب در شورای امنیت صورت گرفت نیز به نوعی تضمین کننده این آتش بس به شمار می آید.

بحران سوریه در حالی به پایان ششمین سال خود نزدیک می شود که کشته شدن صدها هزار تن و آوارگی میلیون ها نفر دیگر، نشانی آشکار از عمق این بحران چند لایه و پیچیده دارد. به همین دلیل متوقف شدن درگیری ها و خشونت های خونین هرچند به صورت موقت یا ناپایدار، به خودی خود رخدادی مثبت و امید آفرین است. در طول این سال بارها تلاش هایی برای توافق و ترک مخاصمه صورت گرفت که نتیجه آن اجرایی شدن آتش بس در اسفند 1394 و شهریور ماه سال جاری بود. هر بار اما با نقض گسترده آتش بس و متهم کردن دیگری از سوی طرف های درگیر در بحران، خشونت ها با شدت و عمق بیشتری از سر گرفته شد.

پرواضح است که در صورت پایدار بودن آتش بس، فرایند گفت وگوهای سیاسی برای برونرفت سوریه از بحران، می تواند از سر گرفته شود. به همین خاطر، یک آتش بس موفق را می توان مقدمه ای برای حرکت به سوی صلح به حساب آورد.

پس از آزادسازی حلب در واپسین روزهای آذرماه، گویی روند مبارزه با تروریست های مسلح در سوریه وارد مرحله ای جدید شده است. بازپس گیری این شهر از نظر نمادین و نیز راهبردی از اهمیت بالایی برخوردار و به مثابه قطع سر مار در مسیر مبارزه با تروریست ها در سوریه است. از نظر میدانی، هم مرزی با ترکیه یا به عبارت بهتر امکان ارتباط با خارج خاک سوریه از طریق این شهر، موقعیت بسیار مناسبی را برای تروریست ها به منظور نقل و انتقال سلاح و تجهیز و تقویتشان مهیا ساخته بود.

حال با توجه به تحولات میدانی اخیر و توفیق های نیروهای وفادار به دولت دمشق، می توان این آتش بس را از 2 منظر بررسی کرد؛ نخست اینکه، صِرف قبول آتش بس و تعهد به پایبندی آن از جانب دولت سوریه، گامی رو به جلو در مسیر صلح خواهد بود.

پس از هجمه های بی امان برخی رسانه های حامی جریان های تروریستی در جریان آزادسازی شهر حلب و اتهام زدن به نیروهای مبارز سوری در عین نادیده گرفتن جنایات تروریست ها در این شهر، توافق بر سر آتش بس می تواند بیانگر تمایل دولت سوریه به ترک مخاصمه و کاستن از عمق خشونت ها باشد. به عبارت دیگر موافقت دولت سوریه با آتش بس می تواند از فشار و بار سیاسی وارد شده بر دولت سوریه در این روزها بکاهد و به عنوان دولتی که از روندهای مسالمت آمیز استقبال می کند، در عرصه بین المللی مشروعیت بیشتری به دولت دمشق ببخشد.

دوم اینکه، پس از ماه ها نبرد سنگین در حلب، نیروهای سوری برای بازیابی توان و همچنین تثبیت دستاوردهای خود، نیازمند اندکی تنفس در سایه آتش بسی هرچند شکننده اند. البته ناگفته نماند که روند مبارزه با تروریست ها متوقف نخواهد شد و همچنان نبرد با داعش و جبهه النصره ادامه دارد.

در برابر این دیدگاه ها، برخی ناظران می گویند مستثنا شدن گروه های تروریستی داعش و جبهه النصره، ممکن است موجب ناکامی و ضربه خوردن این آتش بس شود، چرا که در عمل، تفکیک موقعیت این گروه ها از دیگر گروه های مسلح بسیار دشوار است. در دور قبلی آتش بس، آمریکا و دیگر گروه های مسلح، نیروهای دولتی و روسیه را متهم کردند که به بهانه حمله به مواضع گروه های تروریستی، گروه های دیگر را هدف قرار می دهند؛ ادعایی که از طرف روس ها و سوری ها رد شد.

همچنین با توجه به اینکه بسیاری از گروه ها دایم موقعیت خود را تغییر می دهند یا براساس برخی گزارش ها، شماری از گروه های مسلح مخالف دولت در مناطقی با داعش و النصره همکاری و مراوده دارند، تفکیک اهداف تکفیری از غیرتکفیری برای حمله بسیار دشوار است و کار اجرای آتش بس را نیز با مشکل روبرو می کند.

علاوه بر این ها، موضع دولت ترکیه به عنوان یکی از تضمین کننده های اجرای توافق آتش بس از دید برخی آگاهان به مسائل میدانی و کارشناسان سیاسی کمی مبهم و در مواردی نگران کننده است.

روز پنجشنبه نهم دی ماه «مولود چاووش اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه در اعلام توافق آتش‌بس تاکید کرد که دولت او هرگز با ادامه زمامداری «بشار اسد» در سوریه موافقت نخواهد کرد. وی همچنین گفت که لازم است مبارزان «حزب‌الله» لبنان نیز خاک سوریه را ترک کنند. با این حال، به نظر می رسد این سخنان که البته با واکنش «ولید معلم» وزیر امور خارجه سوریه مواجه شد، بیشتر در راستای سیاست های اعلامی دولت آنکارا باشد.

از این منظر برخی تحلیلگران عقیده دارند آنکارا نمی خواهد به یکباره و به صورت روشن زاویه خود را با برخی کشورهای منطقه که در صف مخالفان دولت دمشق قرار دارند، نشان دهد. از این رو است که ترکیه با نزدیکی به روسیه و ایران و همچنین تعهد به مبارزه با تروریست های تکفیری داعش و جبهه النصره و کنترل مرزهایش، سیاست های اعمالی خود را به شکل متفاوتی پیش می برد. سران ترکیه شاید در این اندیشه باشند که با پرهیز از تغییر موضع یکباره و صریح، قدرت چانه زنی خود را همچنان حفظ کنند.

بحران شش ساله سوریه که به سرعت وارد فاز خشونت و درگیری های مسلحانه شد، به سبب ورود پیکارجویانی از سراسر جهان به عرصه بحران و همچنین مداخله بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تا به اینجا پیش رفت و اینک دستیابی به راه حل سیاسی برای صلح با پیچیدگی های بسیاری روبرو شده است.

در این شرایط نقش ایران و دیگر بازیگران بحران سوریه که نقشی سازنده و نه مخرب را در آینده این کشور بر عهده گرفته اند از اهمیت چشمگیری برخوردار است. در همین پیوند، دیروز وزیر امور خارجه و رییس نهاد امنیت ملی سوریه به تهران آمدند تا در گفت وگو با مقام های کشورمان راه های برقراری آرامش در این کشور و پاکسازی سوریه از تروریست ها را مورد بررسی قرار دهند.

فرجام سخن اینکه بدون شکل گیری اراده جهانی برای حل بحران سوریه و حمایت از گفت وگوهای سیاسی نمی توان به چشم انداز صلح پایدار و رسیدن به آرامش در این کشور خوشبین بود. تا زمانی که برخی بازیگران همچنان ضربه زدن به حکومت قانونی دمشق را دنبال می کنند، تروریست ها تجهیز و تقویت می شوند و انواع مداخلات در این کشور ادامه دارد دورنمای صلح نهایی و آرامش همچنان چشم اندازی غبار آلود خواهد داشت.

منبع: ایرنا