عراق در سالی که گذشت در عرصه های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی با چالشهای مهمی دست و پنجه نرم کرد و در سال جدید نیز با مشکلاتی به ویژه در زمینه امنیتی روبرو است.
به گزارش دیدبان، نیروهای عراقی در سال ۲۰۱۶ دستاوردهای بزرگی را ضد داعش که مساحت زیادی از این کشور را به اشغال خود درآورده بود، به دست آوردند. در سال ۲۰۱۴ استان نینوا، بخش اعظم صلاح الدین، مناطقی از کرکوک، دیالی، الانبار و استان بابل به اشغال تکفیری ها درآمده بود.
در اوایل سال ۲۰۱۶ نیروهای عراقی عملیات گسترده ای را برای بازپس گیری شهر الرمادی مرکز استان الانبار در غرب این کشور آغاز کردند. داعش این شهر را در ماه مه ۲۰۱۵ پس از عقب نشینی نیروهای ارتش و پلیس محلی به اشغال خود درآورده بود.
در جریان این عملیات در ژانویه سال گذشته همه محورهای الرمادی آزاد شد و جاده اصلی میان الرمادی-بغداد فتح شد و مسئولان عراقی از کشته شدن ۶۰۰ داعشی در جریان عملیات خبر دادند.
با آزاد سازی الرمادی، عملیات نظامی از سوی نیروهای عراقی برای آزاد سازی نواحی و قصبات و مناطقی که تهدیدی برای این شهر به حساب می آمدند، انجام شد و نیروهای عراقی در ناحیه کبیسه در غرب الرمادی در مارس گذشته عملیات انجام دادند.
پس از دو روز از جنگ، نیروهای عراقی ناحیه مذکور را آزاد کردند و کمتر از یک ماه بعد در اوایل آوریل به «هیت» حمله ور شدند و در ۱۴ همان ماه، حیدر العبادی نخست وزیر عراق از آزاد سازی آن خبر داد.
در هفدهم ماه مه سال گذشته نیروهای عراقی شهر الرطبه در نزدیکی مرزهای این کشور با عراق را بازپس گرفتند و همزمان حلقه محاصره را بر داعشی ها در فلوجه تنگ کردند.
نیروهای عراقی در ۲۳ ماه مه عملیات آزاد سازی فلوجه را شروع کردند. فلوجه از اهمیت به سزایی برای تکفیری ها برخوردار بود و در زمره اولین شهرهایی بود که داعش آن را در اویل سال ۲۰۱۴ به اشغال خود درآورده بود.
پس از سه هفته جنگ، در ۱۸ ماه ژوئن گذشته، حیدر العبادی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح عراق از بازپس گیری فلوجه خبر داد.
نکته قابل تامل در نبرد فلوجه به کارگیری تاکتیک های منحصر به فرد از سوی نیروهای عراقی بود به طوری که در این عملیات بخشی از نیروها ابتدا استحکامات داعش را زیر آتش گرفتند و برخی دیگر از نیروها به عنوان نیروهای آزادی بخش شهر را به کنترل خود درآوردند تا ضربه ای مهلک را به داعش وارد کرده باشند.
در ۱۹ ماه ژوئن گذشته نیروهای عراقی به ناحیه القیاره در ۶۵ کیلومتری جنوب موصل حمله کردند تا در ۲۵ آگوست، حیدر العبادی از آزادی کامل ناحیه خبر دهد. بازپس گیری این منطقه از اهمیت به سزایی برخوردار بود زیرا شرایط را برای عملیات ضد داعش در کانون و دژ اصلی آن یعنی در موصل هموار می کرد.
یک ماه پس از آزاد سازی ناحیه القیاره، نیروهای عراقی عملیات در الشرقاط در استان صلاح الدین را شروع کردند و فرماندهی مشترک در ۲۲ سپتامبر گذشته از آزاد سازی مرکز الشرقاط از لوث تکفیری ها خبر داد.
این منطقه نیز استراتژیک و راهبردی بود زیرا در ۱۱۵ کیلومتری جنوب نینوا، ۱۲۵ کیلومتری شمال تکریت، و ۱۳۵ کیلومتری غرب کرکوک واقع شده است.
اینک نوبت به عملیات در استان نینوا رسیده بود و تا نیمه دوم اکتبر نیروهای عراقی به طور گسترده به موصل اعزام شد و در ۱۷ اکتبر، حیدر العبادی از شروع عملیات آزاد سازی موصل خبر داد و بیش از صد هزار نیرو اعم از ارتش، پلیس، پیشمرگه، حشد شعبی در این عملیات مشارکت دارند.
این عملیات از چهار محور شروع شد و محور جنوبی به پلیس، محور شرقی به نیروهای مبارزه با تروریسم، محور غربی به الحشد الشعبی و محور شمالی به ارتش عراق و شمال شرقی به پیشمرگه واگذار شد.
در مرحله اول عملیات بیش از ۴۰ محله از ۵۶ محله شرق رود دجله از لوث داعش آزاد شد و عملیات نظامی در واقع مرحله دوم آن در جمعه گذشته شروع شد تا نیروهای عراقی بتوانند شرق رود دجله و در واقع شرق موصل را از لوث تکفیری ها آزاد کنند.
در سال جدید نیروهای عراقی نبرد سخت و بسیار پیچیده ای در غرب رود دجله و در واقع غرب موصل خواهند داشت زیرا در مقایسه با شرق موصل از جمعیت بیشتری برخوردار است.
نیروهای عراقی تاکنون بر طبق گفته فرماندهان نظامی، دو سوم شرق رود دجله را از کنترل داعش خارج کرده اند.
اما پس از عملیات آزاد سازی موصل که مدت زمان آن مشخص نیست و به عملیات نیروهای عراقی و تاکتیک های اتخاذ شده و مقاومت داعش بستگی دارد. نوبت به دیگر مناطقی که هنوز تحت کنترل تکفیری هاست می رسد.
جنوب غرب کرکوک به ویژه الحویجه و شمال غرب الانبار هنوز تحت اشغال داعش هستند و هنوز امنیت مرزهای عراق و سوریه به طور کامل برقرار نشده است.
گرچه دولت عراق وعده آزاد سازی موصل قبل از پایان سال ۲۰۱۶ را داده بود اما سال به پایان رسید و نیروهای عراقی نتوانستند بر موصل مسلط شوند.
اما جدا از دستاوردهای نیروهای عراقی در سال ۲۰۱۶، در نوامبر سال گذشته پارلمان عراق قانون حشد شعبی را تصویب کرد تا حرف و حدیث ها درباره این نیروها پایان یابد.
در سال گذشته میلادی همچنین، عراق شاهد حوادث خونین تروریستی بود که غیرنظامیان را قربانی کرد. بیشترین انفجارها در بغداد پایتخت این کشور بود و انفجار الکراده مهمترین بود.
در صبح روز سوم جولای سال گذشته میلادی سه انفجار خونین بغداد و به طور خاص الکراده الشرقیه را لرزاند و بیش از ۳۲۴ نفر کشته و ۲۵۰ نفر دیگر که بیشتر آنها را غیرنظامیان تشکیل می دادند زخمی شدند.
در نوامبر گذشته نیز داعش در نزدیکی پمپ بنزینن در «حله» در استان بابل دست به انفجار تروریستی در مسیر بازگشت زائران اربعین زد که طی آن صدها نفر شهید و زخمی شدند.
اما در عرصه سیاسی عراق نیز این کشور با تحولات دموکراتیک از جمله اعتراض های مدنی روبرو بود. در حالی که بیم آن می رفت که میان ائتلاف شیعیان اختلافات نمایان شود اما با درایت مسئولان شیعی این اختلافات اندک کنترل شد و ائتلاف ملی با رهبری عمار حکیم جان تازه ای گرفت و این ائتلاف قوی تر از قبل ظاهر شد.
در سال ۲۰۱۷ با توجه به تغییرات منطقه ای و بین المللی، عراق نیز بی تاثیر از این تحولات نخواهد بود و علاوه بر آن در عرصه داخلی شاهد ظهور ائتلاف بندی های جدید و کم رنگ شدن برخی گروههای کوچک در عرصه سیاسی خواهیم بود.
در عرصه سیاسی در سال گذشته، کمیساریای عالی انتخابات عراق از تعویق انتخاباتی که قرار بود در سال ۲۰۱۷ برگزار شود به سال ۲۰۱۸ خبر داد. در سال گذشته هیجان های سیاسی عراق زیاد بود و طرفداران جریان صدر به پارلمان وارد شدند.
در سال جدید میلادی عراقی ها همچنان چالش های امنیتی را پیش رو خواهند داشت و باید داعش را به زانو درآورند. عراقی ها بسیار خوش بین هستند که سال جدید میلادی سال پیروزی بر تروریسم باشد.
به اعتقاد تحلیلگران و ناظران امور عراق، از این کشور انتظار می رود که روند رو به جلویی را طی کند به ویژه که در سال گذشته میلادی شاهد شاهکار های بی نظیری به ویژه از سوی نیروهای امنیتی و مردمی آن بوده ایم. عراق در سال جاری از چالشهای مهمی سربلند بیرون آمد و این به پشتوانه روح معنوی و جانفشانی های نیروهای این کشور بود.
اختلافات عراق با ترکیه در سال گذشته میلادی به اوج خود رسید و اصرار ترکیه برای وارد شدن در عملیات موصل راه به جایی نبرد هر چند که این کشور نیروهای خود را از بعشیقه در استان نینوا نیز خارج نکرد.
عراق در سال جدید همچنان با موضوعات میان اربیل و بغداد دست و پنجه نرم خواهد کرد و بازسازی در استانهایی که از لوث داعش آزاد شده است، شروع خواهد شد.
اما دستاورد بزرگ سال گذشته را می توان آزاد سازی فلوجه و بخش اعظم موصل و افول داعش دانست. همدلی ارتش و حشد شعبی دستاورد مهمی محسوب می شود. عراقی ها در جنگ گسترده مقابل تروریستهای مورد حمایت برخی کشورهای منطقه، دستاوردهای بزرگی کسب کردند.
اما در عرصه اقتصادی سال گذشته همچنان عراق از نبود برنامه ریزی و طرح رنج برد و وعده های محقق نشده داده شد و اصل شانس کاملا خودنمایی می کرد. اقتصاد عراق همچنان بر نفت تکیه دارد و بخش کشاورزی مورد بی اعتنایی واقع شد و به بنگاه های داخلی توجهی نشد و بخش بانکی عراق نیز از مشکلات زیادی رنج برد. برخی پرونده های فساد اقتصادی مانع از پیشرفت و جهش خاصی در عرصه اقتصاد عراق شد.
عراق در سال جدید نیز همچنان با چالش های امنیتی دست و پنجه نرم خواهد کرد و چالش امنیتی همچنان چالش بزرگ عراقی ها خواهد بود. موضوعات اقتصادی و سیاسی نیز از دیگر عرصه هایی خواهد بود که سنگلاخ های زیادی در مسیر آن وجود دارد و نمی توان انتظار ثبات و پایداری را در آنها داشت. عراقی ها امیدوارند که در سال جدید بتوانند بر داعش غلبه کنند و پس از فتح مناطق شرق دجله به نبرد در آنسوی دجله یعنی غرب آن با داعش بپردازند.
منبع: مهر